In de voor hifi glorieuze dagen van de jaren ’70 was het heel gebruikelijk om apparatuur aan te bieden als compleet product en als kit. Beroemd waren merken als Heathkit, die werkelijk alles in kitvorm aanbood tot aan de meeste geavanceerde meetapparatuur toe, en Dynaco.
Vooral met Dynaco hield ik mij bezig. Dat in gang is gezet met de aanschaf van een PAT-4 voorversterker en een Stereo 120 eindversterker. Daaromheen kocht ik een Era draaitafel met SME 3009 arm en Ortofon VMS element. Om een set Acoustic Research AR4x luidsprekers van geluid te voorzien. Mijn eerste echt serieuze set. Betaald van mijn eerste salarissen in die tijd. Het was een heel fijne set om muziek mee te spelen en vooral de Dynaco was zijn geld volledig waard, omdat hij werd geleverd als kit. Wat een behoorlijk aantal guldens scheelde.
Een Dynakit bevatte elk benodigd onderdeel, het enige wat je nodig had was een soldeerbout, een paar tangen, schroevendraaier en sleutels om de potmeters vast te zetten. De handleiding die alleen in het engels beschikbaar was begon met een mini cursus solderen, om daarna een volledige uitleg te geven hoe de kit gebouwd moest worden. De handleiding was bovendien uitermate duidelijk en liep stap voor stap het proces door. Ik weet nog wel dat er vrijwel letterlijk in stond: knip een rood stuk draad af van 8 centimeter. Strip de draad aan beide kanten 5 mm. Verbind de draad aan de ene kant met lipje 1 van de potentiometer 3. Steek de andere kant van de draad in gaatje 5 van printplaat 2. Etc etc. Zolang je exact de handleiding volgde kon er niets mis gaan. Wie op eigen houtje begon te werken “omdat het wel logisch leek” zag zijn droom wel eens in rook opgaan. Letterlijk. Mooi van Dynaco was dat men de printen kant-en-klaar leverde. Met alle onderdelen gesoldeerd en technisch 100% getest. Daarom had je nooit meetapparatuur nodig om iets af te regelen. Ook mechanisch waren kits compleet, de kast zat erbij, zodat het eindresultaat geen spatje afweek van een door de fabriek gebouwd exemplaar. Sterker nog, in de doos van de gebouwde exemplaren zat een “kit” handleiding.
Na de PAT-4 en ST-150 volgden veel meer kits. Zoals een PAT-5, een ST-35, een FM-5, een stereo 150 en een EQ-10 equalizer. Dat kwam doordat ik de vrijheid had genomen Hein ten Bosch van Stereotest aan te schrijven om de kwaliteit van Dynaco te roemen. Die gaf mij gelijk, echter het ontbrak de redactie aan tijd om te bouwen en erover te schrijven. Of ik dat soms wilde doen voor Stereotest. Nou maar al te graag. Dat was het allereerste begin als auteur. Meten deden we in die tijd bij Dick Bakker in Rotterdam. Die vanwege zijn winkel werkte onder het pseudoniem Dacey Bell. Dat waren leuke tijden en met hoeveel plezier bouwde ik de kits. Absoluut hoogtepunt vormde mijn aanwezigheid op een “Handige handen” beurs in Assen waar ik werd aangestaard terwijl ik Dynaco’s bouwde. In de krant was ik namelijk aangekondigd als een soort wereldwonder. Ik voelde me weinig thuis als jong broekie tussen handwerkende dames, zelf gekleide vazen, spiegeltjes, lederwaren, lappen en kralen. Ik geloof ook niet dat iemand in het langs schuifelende publiek ook maar een notie had van waar ik mee bezig was.
Na de Dynaco tijd was het rond zelfbouwen heel lang stil. Tot ik de draad oppakte met zelfbouw luidsprekers in kit vorm. Een heel andere bezigheid dan het in elkaar zetten van elektronica. Minstens zo leuk en weer bleek: volg de aanwijzingen en je bespaart een heleboel geld. Twee Focal kits kwamen uit mijn handen en ik heb er jaren met veel plezier muziek mee gemaakt. Eigenlijk tot werken voor HiFi.nl roet in het eten gooide. Zodra ik namelijk commentaar leverde op een product kwam steevast als reactie van een importeur/fabrikant: “dat ligt niet aan onze spullen maar aan je zelfbouw luidsprekers”. Waarna ik licht gefrustreerd een set fabriekspeakers heb gekocht. Kon ik tenminste de aantijging pareren.
Al die dingen kwamen onlangs bij mij boven tijdens de bouw van een phono versterker. De eerste kit die ik niet zelf afmaakte maar terug moest geven aan de leverancier met het verzoek hem voor mij af te bouwen. In mijn onschuld dacht ik dat een “kit” een soort Dynaco zou zijn. Van punt naar punt verbinden volgens het boekje. Dat was het duidelijk niet. Er werd kennis verondersteld van de opbouw van een buizenschakeling. Zaken waren mij onduidelijk (zijn inmiddels vergaand aangepast of daar wordt aan gewerkt). Van printplaten was in het hardwired ontwerp nauwelijks sprake. Meest vervelend van alles is dat mijn ogen inmiddels zover achteruit zijn gegaan dat heel precies solderen niet meer lukt. Zeker niet zonder schijnwerper en leesbril. Met de oren kan ik uitstekend diepte horen, met één oog dat redelijk werkt en één heel slecht oog is diepte schatten lastig. Doe het maar eens na, een glas wijn inschenken in een schemerige kamer met één oog dicht. Solderen van een weerstand aan een buisvoetje is tien keer zo priegelig. Ik onderken het gegeven, een kit is aan mij niet meer besteed. Dat is knap kit uhh k-t.
Met vriendelijke groet,
René van Es
