We klagen wel eens over het openbaar vervoer in Nederland, maar verkeersinfarcten als die bij het station van de Chinese industriestad Kanton in de dagen voorafgaand aan het Chinese nieuwjaar, die kennen we niet. Mensen wachten daar gerust een week op het station om een treinkaartje te bemachtigen en de feestdagen bij hun familie te kunnen doorbrengen. Startpunt voor de winnende film van het IDFA van 2009. 

Last Train Home volgt gedurende drie jaar een echtpaar dat 15 jaar geleden de geboortestreek verliet om geld te gaan verdienen in de textielindustrie. De kinderen bleven achter bij de grootouders, 2100 kilometer verderop. China is een groot land. De familie ziet elkaar maar één keer per jaar, dus het bemachtigen van een treinkaartje is een kwestie van leven en dood. Met miljoenen andere gastarbeiders in eigen land vormen ze een ware volksverhuizing. Dat geeft een geweldig gedrang.

Alles in het leven van de ouders staat in dienst van de schoolopleiding van de kinderen. Nu zijn pubers in China niet anders dan hier. Dochter Qin is geheel vervreemd van haar ouders en verwijt hen verwaarlozing en materialisme. De kont gaat tegen de krib en de school wordt verlaten. Het leidt tot een heftige confrontatie. 

Dit hoogst persoonlijke verhaal maakt op indringende wijze de prijs voelbaar die China betaalt voor de economische ambities. Menselijk welzijn is nog altijd totaal ondergeschikt aan het staatsbelang. De beïnvloeding werkt alleen ogenschijnlijk subtieler dan tijdens de culturele revolutie.

De lof die de in Canada wonende Lixin Fan wereldwijd kreeg voor zijn documentaire is even begrijpelijk als terecht. Zijn toewijding en respect voor de familie Zhang leidde tot een indringend beeld van mensen die meestal niet interessant gevonden worden: niet bijzonder, aantrekkelijk of verbaal begaafd. Het maakt ze extra ‘echt’, waardoor hun wederwaardigheden staan voor de onderliggende globale problematiek.

Lixin Fan doet denken aan het even prachtige Still Life van Jia Zhang-ke, met krachtige en schitterend mooie beelden die helemaal voor zichzelf speken. Commentaar ontbreekt dan ook vrijwel geheel. Film van een puurheid die je zelden meer ziet. Niet om vrolijk van te worden, maar een cinematografisch en humanistisch hoogstandje.

Aanvullende informatie:
Canada/China, 2009
Speelduur: 86 minuten
Regie en camera: Lixin Fan
Montage: Lixin Fan en Mary Stephen
Geluid: Liming Fan
Muziek: Olivier Alary
Beeld: 16:9 anamorf
Geluid: DD 2.0
Uitgave: Idfa www.idfa.nl / Cinema Delicatessen www.cinemadelicatessen.nl  
Distributie: de Filmfreak www.filmfreaks.nl