Het album Brothers in Arms van de geliefde Britse band Dire Straits bestaat 40 jaar. Ter ere daarvan is een speciale 40th Anniversary-editie uitgebracht. Op vinyl. Veertig jaar geleden was het zo ongeveer het eerste album dat op compact disc werd uitgebracht. Het veranderde de muziekindustrie én de hifiwereld.

De Keuze van Kroese is een (semi-)wekelijkse rubriek van Menno Bonnema. Op vrijdag bespreken we een nieuw muziekalbum (lp, cd of bluray audio) getipt door (online) platenzaak Kroese – kroese-online.nl.

Dire Straits

Het was eind 1985. Ik woonde in een klein studentenhuisje, waarin echt álles klein was: kleine slaapkamer, kleine keuken, kleine woonkamer. Het enige wat enigszins groots te noemen was, was mijn hifi-installatie. Nou ja, hifi… Geen idee of ik toen al enig notie had van wat dat begrip inhield. Anyway: er stond een Sansui versterker in de kamer gecomplimenteerd met een Akai platenspeler en een Aiwa dubbelcassettedeck. Aan de muur hingen twee Tannoy speakers. Daar was ik nog het meest trots op, herinner ik mij. Tjonge, wat kwam daar een mooi geluid uit. Ik was kortom, hifi-technisch gesproken, best wel gelukkig.

Vinyl kocht ik bij Sound & Vision in Leeuwarden (bij Chris, de man met de beste muzieksmaak als het om alternatieve muziek – en dan voornamelijk new wave – ging). Of ik leende ze bij de bibliobus die iedere vrijdagavond langskwam bij onze ‘vaste’ bibliotheek in de stad. Om vervolgens de beste platen op cassette over te zetten of, als de betreffende plaat echt heel goed was, die ook zelf op vinyl aan te schaffen. Een redelijk overzichtelijke tijd, op muziekgebied dan. Totdat een keer mijn neef langskwam. Mijn meest 'muzikale' neef. Die had destijds al zeg maar state of the art apparatuur in huis. Een echte Dual platenspeler. En een Nakamichi cassettedeck. Tjonge, wat wist dat apparaat een plaat mooi op een cassettebandje vast te leggen. Ik dwaal af.

Hij kwam langs om te vertellen dat hij iets nieuws had gekocht: een cd-speler. En of ik die wel eens wilde zien en of ook wilde horen. Waarom? Omdat het apparaat echt een ongekend mooi geluid wist te reproduceren. Uit een "compact disc". Het duizelde me al door al die nieuwe begrippen, maar goed, nieuwsgierig was ik al wel. Dus ja, dat wilde ik wel eens komen beluisteren. Dus ik de volgende week op de fiets bij hem langs. En daar stond-ie, pontificaal op zijn kamer: een Philips compact disc-speler. Gekocht voor maar liefst 1100 gulden. Voor studentenbegrippen een enorm bedrag en ik dacht alleen maar aan hoeveel lp’s ik daarvoor had kunnen kopen. Nou, laat maar eens wat horen, stelde ik voor...

Dat viel nogal tegen. Dat wil zeggen, niet het geluid, maar wel de keuze aan muziek. “Tja, ik heb nog maar één schijfje,” zo luidde het antwoord. Oké, maakt niet uit, laat maar horen.

Brothers in Arms

En zo maakte ik die middag kennis met het nieuwste album van Dire Straits, Brothers in Arms. Dire Straits kende ik al van vinyl. Het titelloze debuutalbum met daarop ‘Sultans of Swing’ had ook bij mij best wel indruk gemaakt. Daarna was mijn interesse in de band wel wat afgezwakt. Het album Love over Gold gold destijds volgens mij een beetje als het Magnum opus van de band. 

Vooral het nummer ‘Private Investigation’ was een indrukwekkend staaltje van hoe mooi een song kon klinken. 

De plaat met dat nummer had ik al zo vaak gedraaid dat er al een paar behoorlijk tikken te horen waren bij het opnieuw afluisteren. Tja, dat was altijd wel een dingetje…die tikken en krassen op vinyl. Het begrip 'grijsdraaien' van een plaat kwam daar vandaan. Kon daar niet eens iets aan gedaan worden?

Fabrikanten van beeld- en geluidsdragers zoals Philips en Sony zijn er jarenlang mee aan de slag zijn geweest om dat ‘probleem’ op te lossen. De oplossing verscheen in 1982, een aantal jaar voor Brothers in Arms, in de vorm van de compact disc, waarover we al veel achtergronden – zoals de veertigste verjaardag van de cd-speler en dit interview met Kees Schouhamer Immink – publiceerden.

Klassieke muziek

De vraag naar ‘krasvrije’ muziek kwam trouwens voornamelijk uit de hoek van de liefhebbers van klassieke muziek. Die liefhebbers konden er maar slecht tegen dat er op hun favoriete muziekstuk van Bach plotseling een enorm verstorende tik te horen viel. De verwachting was dan ook dat vanuit die hoek snel overgestapt zou gaan worden van het ouderwetse vinyl naar de nieuwe ‘tikvrije’ compact disc. Philips was zo slim geweest om een samenwerkingsverband met Sony aan te gaan, zodat ook die snel met cd’s op de markt zou komen.

Het verhaal ging ook dat de topman van Sony uiteindelijk bepaald heeft wat de ‘lengte’ van de cd ging worden: zijn favoriete klassieke muziekstuk, de Negende Symphonie van Beethoven, duurde 74 minuten, die moest er in zijn geheel op passen. Zelf was Philips eigenaar van platenmaatschappij Phonogram. Dus kon Philips vanaf dat kanaal flink druk uitoefenen om snel met de nieuwe compact disc op de markt te komen.

Dire Straits

Bij de popmuziek lagen nog wel zorgen voor Philips, wat betreft het snel overgaan van vinyl naar cd. En de popmuziek vormde toch het grootse deel van de markt. Dus was het zaak om die snel te bewerken.

Eigenlijk lag het concept voor de compact disc met bijbehorende speler al klaar in 1979. Maar de muziekindustrie was aanvankelijk lastig warm te krijgen voor het nieuwe afspeelmedium. De eerste albums die in Japan op cd verschenen kwamen van Billy Joel (zijn 52nd Street was de allereerste), Bruce Springsteen (Born to Run), ABBA (The Visitors) en Toto (Turn Back). In de VS en Europa volgden een jaar later Thriller van Michael Jackson, Let's Dance van David Bowie en Love over Gold van, inderdaad, Dire Straits. 

Het was ook iemand bij Philips die op het idee kwam om Dire Straits te benaderen. Zij waren de act van dat moment, Mark Knopfler’s band stond zo’n beetje bovenaan de apenrots van de popmuziek. Philips bood de band een grote som geld aan voor hun promotietour. Part of the deal daarbij was dat het nieuwste album, Brothers in Arms, op compact disc zou verschijnen. Mark Knopfler reageerde enthousiast, en zo werd de 'plaat' een van de eerste grote albums die werd opgenomen met behulp van een Sony 24-sporen digitale tapemachine. Knopfler, frontman en producer, stond bekend om zijn aandacht voor geluidskwaliteit, en de overstap naar digitaal opnemen kwam mede door zijn streven naar meer helderheid en precisie in het geluid. 

De eerste volledig digitale cd (DDD) verscheen in 1985: Brothers in Arms. De deal bleek een groot succes: in no time waren er meer dan een miljoen exemplaren verkocht van het album, en dat was een mijlpaal voor de cd. Ja, Michael Jackson’s Thriller was de eerste om wereldwijd meer dan een miljoen exemplaren te verkopen (en uiteindelijk zelfs meer dan 70 miljoen, het is nog steeds het bestverkochte album aller tijden), maar dat was op een combinatie van geluidsdragers. Brothers in Arms was de eerste cd die een miljoen verkopen bereikte. Mooi voor Dire Straits, maar ook mooi voor Philips, dat daarmee een voet tussen de deur gekregen bij de muziekindustrie. Die was inmiddels wakker geschud en zag ‘ineens’ ook het potentieel van het nieuwe medium.

Hifiwereld

Philips en Sony zette met het nieuwe afspeelmedium natuurlijk niet alleen de platenmaatschappijen op zijn kop, het was ook een revolutie in de hifiwereld. Het éne na het andere merk kwam met een cd-speler op de markt. Aanvankelijk kostte zo’n afspeler veel geld. Zoals eerder vermeld moest voor de eerste Philips cd-speler ruim 1100 gulden neergelegd worden. Al spoedig daalden de prijzen, waardoor ook het grote publiek overstag ging.

Platenspelers met de collectie aan vinyl verhuisden naar verloop van tijd naar de zolder, als ze al niet direct het huis uit verdwenen, cd-spelers met een collectie aan cd’s namen het roer over. De hifiwinkels hadden een nieuwe tool om klanten te lokken. Kom langs en luister naar dit nieuwe fenomeen dat fenomenaal klinkt!

Aversie

Dat het nieuwe geluid van cd inderdaad fenomenaal klonk zal ik niet ontkennen. Hoewel het bezwaar van ‘het kille geluid’ van de cd ook al snel opstak. Vinyl? Dat klonk gewoon veel warmer. Die discussie gaan we hier niet weer overdoen. De cd was there, daar was geen houden meer aan. Ik zal het nooit vergeten. Maar één ding ging me op een gegeven moment behoorlijk de keel uit te hangen. Bij welke hifiwinkel ik ook binnenkwam, telkens was daar datzelfde album dat opgezet werd om de klant te verleiden: Brothers in Arms. Meestal was het de beurt aan het titelnummer ‘Brothers in Arms’ om ervoor te zorgen dat de klant diep onder de indruk zou raken.

In het begin was er natuurlijk het excuus van dat er nog niet al te veel cd-releases waren. Maar het viel mij vooral later op dat die ‘Brothers in Arms’ maar steeds weer opgezet werd. Ik kon het nummer niet meer horen. Eigenlijk het hele album niet. Daarbij kwam dat ik een nummer als ‘Walk of life’ Dire Straits-onwaardig vond. En ‘Money for nothing’ vond ik ook al niets: want daar deed Sting op mee. En die had net mijn favoriete band The Police opgegeven ten faveure van zijn eigen solocarrière. Aan de rest van het album ben ik nooit toegekomen…

Brothers in Arms 40th Anniversary edition

Het is nu 40 (!) jaar later. Misschien wel tijd om eens objectief te gaan luisteren naar het album. Wellicht is het wel één van de meest baanbrekende albums uit de popgeschiedenis. En het grappige is nu dat het 40 jaar geleden op cd uitkwam en nu speciaal op vinyl wordt uitgebracht. Zijn we dan weer terug bij af? Welnee. Iedereen mag nu zelf kiezen welk afspeelmedium hij of zij het liefst heeft. Zelfs cassettebandjes zijn weer hip.

Zelf had ik hier graag het album vanaf blu-ray audio willen bespreken, want die versie is ook net uit. Maar helaas, alweer uitverkocht. Dan maar de vinylversie. Die kwam trouwens ook nog gewoon in 1985 uit. Inmiddels zijn er maar liefst 528 verschillende versies wereldwijd op de markt gebracht. Tijdens het twintigjarige bestaan van het album verscheen in 2005 ook een super audio-cd (sacd).

Het album is op de gekste media uitgebracht, maar raar genoeg dan weer niet op minidisc. Op Discogs kun je de goedkoopste versie, op cd, vinden voor 50 eurocent. Voor de duurste versie, op vinyl, moet je 600 euro neerleggen. Je krijgt dan een speciale versie uit India.

Dire Straits is allang niet meer. Eigenlijk was Brothers in Arms de zwanenzang. Dat gaf Mark Knopfler onlangs ook toe in een interview. Het succes was zo overweldigend, daar kon de bandleider maar moeilijk mee omgaan. De honger was verdwenen, zo noemde hij het. Tja, van het album zijn wereldwijd in de loop der tijd meer dan 30 miljoen exemplaren van verkocht. En daar zal nu met deze heruitgave weer een behoorlijk aantal bijkomen.

Review

Wat moet ik dan nog zeggen over een album waarvan zo veel exemplaren zijn verkocht, en dat min of meer als een van de referenties in de pop geldt? Dan telt het niet dat ik het destijds te vaak op de ‘verkeerde’ momenten gehoord heb. Ik ga opnieuw luisteren. Op vinyl nu, nota bene.

Opener ‘So far away’ is eigenlijk gewoon een heerlijk nummer over het missen van je geliefde, het geeft je vrij snel dat heimweegevoel. ‘Money for nothing’ kent een geweldige opening, waarbij Sting mag surfen op het typische Dire Straits geluid. Na rustig te beginnen, volgt al snel een knallende climax.

Het verhaal achter dit nummer is alleen al geweldig. Bij Mark Knopfler thuis waren een paar mannen bezig om een koelkast of zo te installeren. Ondertussen staat de televisie aan en zien ze op MTV een gitaarband. ‘Zo moet je je geld verdienen’, zegt de één tegen de ander.  ‘You get your money for nothing and the chicks for free’. Ze weten niet bij wie ze thuis zijn… Het derde nummer sla ik even over…

‘Your latest trick’ is zo’n typisch storytelling Dire Straits nummer met een geweldige saxofoonsolo van Michael Brecker. Bij ‘Why worry’ is Mark Knopfler met zijn gedachten al bij zijn solocarrière, denk ik. ‘Ride across the river’ is een niemendalletje. Op ‘The man’s too strong’ laat Knopfler nog maar eens horen welk fantastisch geluid je kan halen uit zo’n National Style "O" resonator gitaar. Ja, de gitaar die prominent voor op de hoes van Brothers in Arms afgebeeld staat. De gitaar werd mede daardoor bijna net zo beroemd als Dire Straits zelf.

‘One world’ is naar mijn bescheiden mening ook een niemendalletje. Maar dan volgt de afsluiter. ‘Brothers in Arms’. Een klassieker. Met een monumentale gitaaropening. Om vervolgens over te gaan in een soort folk-lijn. Om weer over te gaan in een gitaar-melodie, bijna Pink Floyd-achtig. De rest is geschiedenis.

Ondertussen luister ik jarenlang vol bewondering naar de platen die Mark Knopfler solo uitbrengt. Weg uit de volle schijnwerpers en duidelijk veel meer op zijn gemak. Daar ga ik nog eens een review over schrijven…

Muziek: 8,5
Klank lp: 8,5
Label: Mercury
Speelduur: 54 min. 49 sec.
Te bestellen bij Kroese-Online