Heel soms krijg je producten ter beoordeling waarvan je denkt, ‘dat anderen daar niet op zijn gekomen’. Ook bij de deelnemers van deze test is dat absoluut het geval. Want maar zelden krijg ik een dermate op elkaar afgestemde reeks producten over de vloer die al hun theoretische voordelen in de praktijk zo goed weten waar te maken...
Het mooie daarbij is dat hier gelukkig niet de zoveelste eigen gekleurde sound over alle muziek wordt uitgegoten, maar dat de ontwerpers vooral streven naar een werkelijk neutrale, natuurlijke weergave zonder valse toevoegingen. Wanneer dit pakket ook nog eens buitengewoon compleet blijkt te zijn en je alleen nog maar een bron nodig hebt, op de luisterruimte is in te meten én kleine afmetingen bezit tegen een onwerkelijk scherpe prijs, dan deelt deze relatieve nieuwkomer een echte knock-out uit aan zelfs door de wol geverfde concurrenten.
Daudio
Dat we het hier dan over een Nederlands bedrijf hebben, zal sommigen misschien verbazen - maar eigenlijk is het geen logische reactie. Want juist bij ons vind je de luidsprekermerken die het beste aansluiten bij onze ‘lands-smaak’, of nationale muziekbeleving. Nog beter is dat ‘lokale’ ontwerpers gewoonweg beter weten hoe we hier wonen, van welke materialen de huizen zijn gebouwd en vooral waar de meeste Nederlandse muziekliefhebbers naar op zoek zijn. In dit geval hebben we het over het bijzondere merk Daudio: een luidsprekerfabrikant die zich voornamelijk bezighoudt met het ontwerpen en vervaardigen van dipools en bestaat uit muziekliefhebbers Jeroen Dezaire en Hans Beckeringh. Beide oprichters werken voor hun dagelijkse boterham voor twee heel verschillende grote technologisch georiënteerde ondernemingen en hebben ruim ervaring in het ontwikkelen van luidsprekers. Met hun in 2012 opgerichte merk bundelen ze deze kennis en ervaring, wat de afgelopen zeven jaar heeft geleid tot de komst van vier heel verschillende ontwerpen. De in 2013 geïntroduceerde 3-weg W1 (€ 19.250 per paar) was het eerste ontwerp en bood door zijn vriendelijke afmetingen, moderne vormgeving en gedegen technologische opvattingen een verfrissende kijk op full-range dipoolweergave.
Na de W1 volgde de compacte C1 (€ 5.489 per paar). Een model dat samen met de hier te bespreken M1 met afstand het meest interieurvriendelijk is en door zijn platte paneel nog het meeste wegheeft van een traditionele elektrostaat of magnetostaat. Toch is het goed om te vermelden dat Daudio op de Mundorf AMT (Air Motion Transformer) tweeter na, qua andere gebruikte units vooral dynamische exemplaren van het Deense Audio Technology gebruikt. Daudio weergevers zijn dus niet de typische traditionele dipoolweergevers van weleer, maar ontwerpen die de voordelen van dynamische units gebruiken zonder de nadelen waaronder een benodigde kast. Met de referentie S1 (€ 22.550 per paar) en de nieuwe Daudio M1 eindigt het gamma, voor nu.
Waarom dipool
Voordat ik verder wil gaan met het bespreken van de M1 is het denk ik goed om nog eerst even onze kennis van een dipoolweergever op te frissen. Een dipool wordt in het Engels ook wel open baffle genoemd en is in basis de eenvoudigste uitvoering van een luidsprekerbox. Eigenlijk kun je het ook geen box noemen want het is meer een paneel of klankboord. Bij een luidsprekerbox wordt het uitfase-signaal aan de achterzijde afgeschermd, terwijl dit bij een dipool juist bewust niet wordt gedaan. Hoewel het rendement van een dipoolweergever een stuk lager ligt dan wanneer dezelfde luidsprekerunits in een luidsprekerbox worden geplaatst, is dit tegenwoordig door de beter ontworpen units met veel krachtiger magneten en een hoger rendement, veel minder een probleem dan vroeger.
Een andere wijziging zien we in het feit dat veel vermogen tegenwoordig geen kapitaal meer hoeft te kosten en in geval van klasse D zelfs niet veel warmte en stroom meer verbruiken. De aspecten waarom een merk als Daudio heel bewust voor het dipoolprincipe heeft gekozen, hebben te maken met de lagere vervorming, minder verkleuring en hogere snelheid zonder versmering of vertroebeling van het signaal.
Een ander voordeel van een dipoolontwerp ontstaat door het als een cijfer acht gevormde afstraalgedrag. Hierdoor wordt veel minder geluid aan de zijkanten afgestraald, waardoor de weergevers zonder nadelige gevolgen dichter bij de zijmuren kunnen worden geplaatst. Uiteraard kennen dipool ontwerpen ook nadelen, zoals het belang van een voldoende vrije plaatsing door afgestraald geluid aan zowel de voor- en achterzijde en akoestische kortsluiting waardoor het paneel of behoorlijk groot moet zijn, of er hele grote woofers in verwerkt zitten. Wil je met gewone luidsprekers eenzelfde dieptewerking bereiken dan is er qua vrije plaatsing echter geen verschil. Een optimum is al bereikt bij 1 meter afstand tot de wand achter het paneel en deze afstand is nog verder te verkleinen door slim te positioneren. Eenvoudige aanpassingen waar de Daudio mensen bij het inregelen op de ruimte graag bij helpen.
M1 met sub
Wat mij brengt bij het onderwerp van deze test, van een apparaat dat juist schattig klein is. Hoe hebben Jeroen en Hans dat dan geflikt, want ook zij kunnen de natuurwetten natuurlijk niet eigenhandig ombuigen. Het ‘geheim’ zit hem in dit geval door de inzet van een enkele actieve impulsgecorrigeerde subwoofer (optioneel leverbaar met MFB - Motion FeedBack), terwijl ook de twee monitoren actief worden aangestuurd door een eigen Daudio aansturingsunit. Hoewel, helemaal eigen is het niet; het onderhuidse deel blijkt voornamelijk uit een aantal bouwstenen van de beroemde fabrikant Hypex te bestaan. Wel heeft Daudio daar een hele fraaie uit één stuk vervaardigde aluminium behuizing naar eigen specificatie voor laten fabriceren.
Wanneer ik nauwkeuriger naar het systeem kijk, zie ik dat de high-end M1 van dezelfde topunits (Mundorf AMT en 20 cm Audio Technology) gebruikmaakt als de kostbare W1 voor het midden en hoog. De monitor die standaard geleverd kan worden in hoogglans zwart of wit en optioneel in andere kleuren of hout op aanvraag, blijkt direct te zijn vastgeschroefd aan de geslepen rvs standaard. Opvallend is de bovenop het paneel geplaatste platte AMT tweeter die naast een totale hoogte van 105 cm het ontwerp ook een opvallend designgehalte meegeeft. De breedte en hoogte van de baffle is 20 x 30 cm, bij een diepte van slechts 10 cm. Een gegeven wat door de uit het paneel stekende magneet van de midden unit wordt veroorzaakt. De gesloten subwoofer heeft met zijn vierkante 35 cm maatvoering gelukkig niet al te forse afmetingen en is uitgerust door twee krachtige 10” woofers aan beide kanten. Deze spelen tegelijkertijd in dezelfde fase waarmee een nagenoeg trillingvrije werking kan worden bewerkstelligd. Het opgegeven frequentiebereik loopt van 20 - 22.000 Hz, het rendement is 89 dB bij 2,83 Volt @ 1m en de scheidingsfrequenties liggen op 120 Hz en 2.400 Hz.
DSP/versterker
Eén van de zaken wat het totaalpakket rond de M1 behoorlijk uniek maakt, is dat naast de monitor en sub ook een overigens noodzakelijke eigen DSP/versterker wordt meegeleverd. Door de fraai afgeschuinde, geparelstraalde massieve aluminium behuizing uit één stuk, de subtiel aangebrachte Daudio naam aan de bovenzijde, de verzonken aansluitingen aan de achterzijde en het ovaalvormige venster voor de blauwe display aan de voorzijde, toont het geheel buitengewoon professioneel en luxe. Deze massieve behuizing is overigens niet alleen voor de sier, maar heeft ook de functie van koellichaam. Want in tegenstelling wat veel mensen altijd aannemen, kunnen ook klasse D versterkers zelfs in rust behoorlijk (hand)warm worden. Wat het vermogen betreft kom je in ieder geval niets te kort, met 2 x 100 Watt Ncore voor de tweeters, 2 x 125 Watt Ncore voor het middengebied en het royale vermogen van 2 x 250 Watt Ncore voor de sub. Ook royaal en een prettige verrassing blijkt het beschikbare aantal aansluitingen aan de achterzijde te zijn. Want behalve twee stereo (gebalanceerd) en vier digitale (AES/EBU, SPDIF coaxiaal, SPDIF optisch en USB) ingangen, kom ik helemaal links drie professionele Speakon aansluitingen tegen voor zowel het linker- als rechterkanalen en de sub.
Afwijkend en zeldzaam is tenslotte de optionele MFB (Motional FeedBack) aansluiting, die ervoor zorgt dat de woofers met nog lagere vervorming en grotere snelheid hun werk kunnen doen. Door de overhangende rand worden de opvallend diep liggende aansluitingen fraai uit het zicht gehouden, maar het heeft wel als negatieve keerzijde dat de bereikbaarheid van de connectoren een stuk minder wordt.
Kers op de taart is dat het team van Daudio tenslotte ook bij u thuis de complete M1 set met de bijbehorende bekabeling in goed onderling overleg in uw woonomgeving integreert. Vooral het akoestisch integreren gaat in dit geval nog een heel stuk verder dan het volgens alle regels van de kunst opstellen van de monitoren en sub. Want ook het perfect op de ruimte inmeten van met name het laag gebruikmakend van software en meetmicrofoon, behoort bij dit toch al bijzonder complete leveringspakket.
Natuurlijk ben ik razend benieuwd hoe ik deze bijzondere luidsprekers in mijn eigen omgeving zal gaan ervaren. Net als bij u thuis komen Hans en Jeroen ook bij mij de set opstellen en inmeten. In beginsel worden de twee monitoren op dezelfde plaats als de meeste andere luidsprekers in mijn ruimte neergezet, terwijl de sub doordat het esthetische aspect dit keer niet hoeft mee te tellen, op de werkelijk ideale plaats op een denkbeeldige lijn tussen de weergevers kan worden neergezet. Nadat de metingen zijn verricht, optimaliseert Jeroen nog wat zaken handmatig in het programma terwijl hij naar wat muziekstukken luistert en klaar is Kees.
Luisteren
Al tijdens de inmeetprocedure hoor ik al lopend door de ruimte, dat de Daudio M1 een wezenlijk andere weergave weet te realiseren dan veel van de andere luidsprekers die ik in de loop der jaren hier thuis heb gehad. Is het geluid vrij? Ja, het is vrij. Is het evenwichtig? Ja het is evenwichtig. Maar dat is het niet alleen, want dat deden de meeste andere top weergevers die ik hier heb gehad ook allemaal. Wat wel anders is, is de mate van vrijheid. Ik ervaar het niet zozeer als meteen veel beter, maar wel als substantieel anders.
Wanneer Hans en Jeroen weer vertrokken zijn en ik in mijn centraal geplaatste luisterstoel kan zitten weet ik wat ik hoor. Door de open baffle constructie weet de M1 een holografische 3D presentatie neer te zetten die hetzelfde niveau haalt als mijn referentie Master Contemporary C luidsprekers. Nu zal dat u waarschijnlijk niet zoveel zeggen omdat u waarschijnlijk deze luidsprekers nooit zelf heeft gehoord. Maar het is één van de sterke aspecten van deze weergevers en dat ook de M1 dit zeer hoge niveau haalt is dus een hele knappe prestatie. Het volgende wat mij opvalt is de rust, coherentie en super goede integratie van bijna alle delen van het frequentiespectrum. Vooral de M1 monitor scoort hier erg goed en het systeem klinkt door het zeer goede tonale evenwicht en het hoge oplossende vermogen ook zacht net zo goed als luid. Dat lijkt een normaal iets, maar blijkt in de praktijk toch een zeldzaam fenomeen te zijn. Meestal klinken de meeste systemen het beste als ze op middelmatig luid volume spelen. Bij luid spelen ontstaat er al snel een bepaalde onrust of zelfs stress, terwijl er bij lage volumes te veel verdwijnt waardoor alles saai en inspiratieloos wordt. Ook de subwoofer kwijt zich uitstekend van zijn taak en is inderdaad in staat om een diep en zeer gecontroleerd laag weer te geven. Alleen haalt het mijns inziens niet helemaal de integratie en stereo laagbeleving die ik bij goede breedbandige vloerstaanders wel waarneem. Anderzijds hebben we het hier wel nog steeds over een klein en relatief betaalbaar totaalsysteem en binnen dat kader is het nog steeds allemaal dik in orde.
Audiofiele parameters
Wanneer ik de weergave nog vóór de muziekvoorbeelden probeer te ontleden in audiofiele parameters, blijkt dit lastiger dan gemiddeld te zijn. Het is niet zozeer dat ik deze aspecten niet afzonderlijk kan waarnemen, als meer dat de integratie zo goed voor elkaar is, dat zelfs een getrainde recensent er meer moeite voor moet doen dan normaal. Vooral de overgang van de Mundorf AMT tweeter naar de Audio Technology midden unit is bijzonder goed gelukt. Want waar normaal bij dit soort configuraties eigenlijk altijd de twee afzonderlijke karakters waar zijn te nemen, is dit niet het geval bij deze Daudio. Volgens ontwerper Jeroen Dezaire komt dit door het grotere oppervlak van deze tweeter, de zorgvuldig gekozen luidsprekerunits en het lagere orde filter met een scheidingsfrequentie bij 2.400 Hz. Het stereobeeld is fraai breed met grenzen die keurig voorbij de buitenzijdes van de monitoren lopen en heeft vooral ook een mooi gelaagde diepteafbeelding. Qua dynamische expressie bewandeld de M1 met sub een mooie middenweg. Niet zo uitbundig en levendig als ik bij bepaalde expressieve kast- of hoornluidsprekers waarneem, maar zeer zeker ook niet zo bedeesd als sommige electrostaten of laagrendements weergevers zichzelf profileren. Nee, eigenlijk valt ook hier maar weinig aan te merken.
Ook de bijgeleverde versterker is boven iedere twijfel verheven, met een mooi hoog oplossend vermogen zonder overdreven detaillering. Daarbij is de weergave op een natuurlijke wijze neutraal en naturel, met als grote voordeel dat muziekstukken klinken zoals de producer en artiest het bedoeld heeft. Heel fraai is dat dit toch kleine systeem eigenlijk heel groots en volwassen kan spelen. Zelfs in de enorme zaal van de laatst gehouden Audio Show Alkmaar 2019, wist deze benjamin de ruimte nog steeds met opvallend gemak vol te spelen.
Muziekvoorbeelden
Eén van de meest intrigerende nieuwe muzikanten die ik de laatste tijd heb ontdekt, is de Japanse ‘geluiden magiër’ Yosi Horikawa. Een man die al vanaf heel jonge leeftijd is geobsedeerd door de geluiden om hem heen, om ze vanaf zijn twaalfde jaar ook bewust op te nemen en ze op allerlei manieren te bewerken. In de jaren die volgden verlegt hij zijn werkterrein steeds verder, om uiteindelijk zelfs in specifieke delen van de wereld naar bijzondere natuurgeluiden op zoek te gaan. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een intrigerende reeks aan ritmische textuurmeesterwerken. Met name het nummer Bubbles is door de grote variëteit en dynamiekverschillen van de vele ritmisch vallende objecten, een lastig te nemen horde. Oh, het nummer kan op zich ogenschijnlijk snel goed klinken, maar om het echte realisme te kunnen ervaren dient het oplossend vermogen hoog te zijn en de compressie laag. Zoals verwacht gezien de eerdere resultaten scoort het Daudio M1 systeem hier zeer goed mee. Ieder object is zelfs al op laag volumeniveau volledig te volgen, niets loopt dicht, de snelheid en accuratesse zijn mooi hoog en de plaatsing in het 3D ruimtebeeld zijn gewoonweg prachtig. Zeker bij dit soort nummers is het bijna niet te geloven dat zo’n klein systeem zo volwassen kan spelen.
Het tweede muziekvoorbeeld wordt ingebracht door een nieuwe productie van recording en mastering engineer Frans de Rond. Hoewel eigenlijk alle producties van zijn hand vloeiend en natuurlijk overkomen, gaat hij met het nieuwste album ‘Don’t you cry’ van de Nederlandse souljazz zangeres Carmen Gomes op zoek naar nieuwe muzikale hoogtes. In dit geval zijn dat geen nieuwe band, locatie of een afwijkend repertoire, maar gaat het in tegenstelling tot de voorgaande albums om het gebruik van nog maar één enkele rondom gevoelige (Josephson C700S) microfoon. Volgens Frans geeft zo’n microfoon een extra dimensie aan de muzikale betrokkenheid, puurheid en het gevoel dat de artiesten werkelijk in de ruimte aanwezig zijn.
De moeilijkheidsgraad is echter ook heel anders, want omdat je achteraf niets meer kan corrigeren, dien je dit allemaal heel nauwkeurig voorafgaand aan het optreden te doen. Hoewel iedere opnametechniek zo zijn eigen voor- en nadelen heeft en blijft hebben, is ‘Don’t you cry’ in ieder geval zeer geslaagd als het om de puurheid en voelbare aanwezigheid van de artiesten gaat. De M1 set mag bij deze zuiver geregistreerde muziek best een tandje luider en toont door zijn breedbandige en natuurlijke speelwijze wederom zijn hoge klasse. Je hoort daarbij alles, maar niets irriteert of loopt uit de pas en de muzikanten staan allemaal op ware grootte op de hen aangewezen plaatsen.
Conclusie
Hoe mooi de andere Daudio modellen ook zijn, met het hier besproken M1 systeem ben je gewoon spekkoper. Dit systeem is namelijk bijzonder gemakkelijk in iedere woonomgeving te integreren, heeft veel eigenschappen van de grotere en (veel) duurdere modellen en het totaalpakket wordt aangeboden voor een wel heel erg scherpe prijs. Door de mate aan afstemmen op de thuisakoestiek, de vele gebruiksmogelijkheden, maar vooral door de bijzonder hoge weergavekwaliteit die bij vele smaken en wensen zal passen, is deze benjamin voor eigenlijk ieder type luisteraar van harte aan te bevelen.
Uiteraard kan het nog beter, waarbij de inzet van een dubbele sub nog meer voordelen zal bieden. Maar ik ken niet veel merken die zo’n groot pakket aan positieve eigenschappen, met zo veel mogelijkheden voor zo’n relatief lage prijs aan kunnen bieden. Dat daarbij deze producten ook nog in zowat iedere kleur en afwerking (tegen meerprijs) leverbaar zijn, is een extra reden om nu eens voor dit misschien minder bekende, maar wel puur Nederlandse product te gaan boven de vele buitenlandse aanbieders.
Daudio M1 audiosysteem € 10.395,- setprijs
Motion Feedback voor M1 € 1.000,- audiosysteem
Daudio
Tel: 06-22917983 of 06-11870505
E-mail: info@daudio.nl
www.daudio.nl
