Pathos Cinema X

Bella Italia!

Mijn liefde voor Italie heb ik nooit onder stoelen of banken gestoken. Het gelaarsde land is een geliefd vakantieoord en ook Italiaanse producten zijn vaak in mijn huis te vinden. De namen van de gerechten uit de Italiaanse keuken, die bij mij thuis regelmatig op de menukaart prijken, klinken toch ook welluidender dan ‘boerenkool met worst’?

Toen het Italiaanse Pathos aankondigde de eerste stappen te gaan zetten in de wereld van de home-cinema, ging mijn hart sneller kloppen. Helemaal toen bleek dat de importeur inmiddels het eerste exemplaar in Nederland had staan. Een afspraak was snel gemaakt en in korte tijd stond Wim van Kraanen van Analogue Audio op de stoep met de Pathos Cinema X onder zijn arm. Hoewel dat laatste in de praktijk onmogelijk is, aangezien deze geïntegreerde analoge meerkanaals versterker niet alleen groot is qua formaat (43 cm breed, 50 cm diep en 16 cm hoog), maar ook op de weegschaal een slordige 35 kilogram aangeeft. Wanneer de doos opengaat, valt direct het fabelachtige design op. De ontwerpers van Pathos zijn hier inmiddels terecht beroemd mee geworden. Duidelijk is te zien dat de Pathos Cinema X de grotere broer is van de 2-kanaals Logos 2, waar deze versterker van is afgeleid. Voor het eerst kan ik zeggen dat ik een fotogenieke versterker heb gevonden: de details die erin verwerkt zijn, waaronder de naam Pathos in de koelribben, de plaatsing van de buizen voor de ingangssectie; overal is naast de audiofiele eisen ook weloverwogen nagedacht over het design.

In tegenstelling tot de referentieversterker van Pathos, de TT, wordt bij de Cinema X geen gebruik gemaakt van de InPol techniek. InPol staat voor ‘INseguitore a POmpa Lineare’, in het Engels vertaald als ‘Linear Pump Tracker’ en is een gepatenteerde techniek die door dit bedrijf is ontwikkeld. In de Cinema X wordt wel veel gebruik gemaakt van dezelfde technieken als bij de InPol versterkers van Pathos worden gebruikt. Pathos heeft in het ontwerp van deze analoge surroundversterker voor de ingangssecties gekozen voor de ECC88 buis, waarbij voor ieder kanaal, inclusief het subwooferkanaal, voor een aparte buis is gekozen. U leest het goed, Pathos heeft er voor gekozen om zelfs de subwooferuitgang van een buis te voorzien! De eindtrappen zijn opgebouwd uit Mosfets, die in een zeskanaals modus 110 Watt aan 8 Ohm leveren per kanaal. Echter, door de techniek die Pathos gebruikt, kan deze surroundversterker in een tweekanaalsopstelling tot 450 Watt per kanaal leveren. In stereo wordt de versterking voor het centerkanaal tijdelijk uitgeschakeld. De versterkerkanalen zijn volledig gebalanceerd opgebouwd. Bij gebruik van de XLR-ingangen wordt hier optimaal gebruik van gemaakt en het is dus ook aan te bevelen de versterker zo aan te sluiten.

Geschiedenis Pathos

Wanneer we in de geschiedenis van Pathos duiken, dienen we af te reizen en naar de stad Vicenza, gelegen in het noorden van Italie. Vicenza is de hoofdstad van de gelijknamige provincie, tussen de Lessinische Alpen en de Monti Berici, aan de Bacchiglione. Vicenza is in architectonisch opzicht bekend door de vele werken van Andrea Palladio.

We gaan terug naar het jaar 1994, wanneer Gaetano Zanini, Gianni Borinato en Paulo Andriolo bij elkaar komen en een prototype bouwen van een versterker waarvan de techniek nu nog steeds gebruikt wordt. In eerste instantie dachten ze dat hun TT referentieversterker, die nu nog steeds in productie is, gewoon stuk was: hoe kon hij immers zo goed klinken! Het is een uiting van de onorthodoxe denkwijze, die uiteindelijk zorgde voor de inmiddels bekende INPOL-techniek.

Instellen & audio-calibratie

De Pathos Cinema X wordt bovenop het DHZ-clamprack gezet, waarna de zes Eichmann eXpress 6 Interlinks vanaf de Meridian 568.2 V2.5 worden aangesloten op deze versterker. De Cinema X vervangt tijdelijk mijn referentie eindversterker de Tag Mclaren 5x100R, waarbij de overige componenten in mijn home-cinema blijven staan. Als digitale bron staat de gemodificeerde Denon DVD-1500 ter beschikking, die met een Apogee Wyde Eye digitale interlink aangesloten is op de Meridian A/V processor en ook het analoge plezier wordt ingevuld met de Acoustic Solid Small Machine draaitafel met RB600 arm en Benz Ace medium ouput MC-element. Als phono-voorversterker is de Trigon Vanguard II gebruikt, die met een Siltech Paris interlink direct is aangesloten op de Pathos Cinema X.

Daarna worden mijn Boston Acoustics luidsprekers aangesloten, waarbij de frontstage is bekabeld met Eichmann Six en de surrounds met Oehlbach luidsprekerkabel. Het achterpaneel is overzichtelijk en breed opgesteld, zodat eenvoudig met verschillende diktes luidsprekerkabel gewerkt kan worden. Al mijn kabels zijn voorzien van banaanpluggen, die gemakkelijk en snel voor een goede verbinding zorgen. De Velodyne DD-12 subwoofer krijgt vanuit het bass-management van de Meridian 568.2 al de laaginformatie onder 70 Hz voor zijn kiezen en deze subwoofer is met de parametrische equalizer in de Velodyne DD-12 subwoofer afgesteld om een vlakke respons van het laag in de kamer te krijgen. De Pathos Cinema X krijgt tijdens de luisterperiode voeding van een Van Den Hul Mainstream, afgemonteerd met Furutech Shuko en Marinco stekkers. Daarnaast is ook een Kemp Hi-Power Cord gebruikt. Voor het beeld is de Denon DV1500 VD-speler middels een component video-kabel aangesloten op de Immersive Holo 3D scaler/de-interlacer met Faroudja DCDi. De scaler wordt met een analoge 5x BNC verbinding aangesloten op de Barco Data 808s CRT projector.

Aangezien enkel de eindversterker in mijn setup is vervangen, hoeven de instellingen in de Meridian A/V processor niet veranderd te worden. Wel neem ik als een gewoonte de HT-Tune Up DVD en Voltcraft dB. meter ter hand om alle luidsprekers op volume en fase te controleren. De luidsprekers zijn mede door het dipoolkarakter van de surrounds opgesteld in een gecombineerde ITU 5.1 en THX 5.1 opstelling, waarbij de afwijking in de ITU 5.1 opstelling gevonden wordt in de surrounds, die op 1,8 meter naast de luisteraar zijn opgesteld. De frontstage bevindt zich op 3.7 meter van de luisterplek.

De perfecte partner voor deze analoge multikanaals eindversterker zou een goede DVD-speler zijn, met interne decoders voor DTS en Dolby Digital, gecombineerd met intelligente post-processing. Met intelligent bedoel ik eigenlijk dat dezelfde functies aanwezig zijn als bij de meeste goede surroundprocessoren, waaronder een variabele crossover, lipsync, voor ieder kanaal apart instelbare afstanden tot de luisteraar, etc. Er zijn helaas maar weinig DVD-spelers die al deze functies bezitten.

Het nadeel van de gebruikte opstelling is dat er zowel een volume regeling op de A/V processor als op de Pathos Cinema X aanwezig is. Voordat de echte luistertests kunnen beginnen, is het dus zaak zorgvuldig het juiste niveau te vinden op de Pathos Cinema X: het ruisniveau dient zo laag mogelijk gehouden te worden, maar de Pathos mag ook niet worden overstuurd.

Luisteren…

Het ritueel rond een recensieapparaat is bijna altijd hetzelfde: nadat het geleverd is, wordt alles eerst geplaatst en neergezet, waarna er er kort wordt geluisterd om evt. aansluit- of plaatsfouten te elimineren. Dan volgt een periode van inspelen, waarbij ik vaak nieuwsgierig even kijk of luister of er veranderingen merkbaar zijn. Na een dag of vier besluit ik bij deze Pathos versterker eens de proef op de som te nemen, waarbij er begonnen wordt met tweekanaals in de vorm van vinyl. Tijdens de VAD-show kreeg ik het prachtige dubbelalbum van Sarah McLachlan ‘Fumbling Towards Ectasy’, gecombineerd met ‘The Freedom Sessions’ in mijn handen. Dit was een album waar ik al een tijd naar op zoek was, uitgegeven in 200 grams kwaliteit.

Ik start met het nummer ‘Good Enough’. Terwijl de naald van het Benz Ace element langzaam in het zwarte goud zakt, ga ik er eens goed voor zitten en beginnen de eerste klanken. Direct valt de enorme rust op in het geluidsbeeld, waarbij er in het complete spectrum nergens kracht wordt gemist. Het geluidsbeeld komt volledig los van de luidsprekers en plaatst zich licht vóór, maar vooral áchter de luidsprekers, waardoor een sterk gevoel van natuurlijke diepte ontstaat. De stem van Sarah McLachlan staat prachtig in het midden, waarbij het ‘fluister’-niveau waarop ze begint met zingen een prachtige intimiteit benadrukt. Het hoog geeft een prachtige zijïge en vloeiende indruk, die ook terug te vinden is in het middengebied, waar expressiviteit en soepelheid de kernwoorden zijn op mijn kladpapier. Het geheel geeft het nummer ‘Good Enough’ een meer romantische indruk dan wellicht de bedoeling is, maar het straalt tegelijkertijd de intimiteit uit waarom gevraagd wordt. Ook het nummer ‘Fear’, waarin Sarah’s stem een kille, bijna eenzame uitstraling heeft, geeft ook hier naast een enorme transparantie een vleugje zachtmoedigheid. De prachtig gestreken cello staat als een huis naast de stem, terwijl de elektrische viool die gebruikt is in dit nummer, licht frivool schuin achter Sarah aanstekelijk opduikt.

De Pathos Cinema X speelt duidelijk met mijn emoties en mijn handen grijpen direct naar een LP die misschien niet heel audiofiel is, maar mij na vele jaren nog steeds aanspreekt, namelijk ‘Pearl Jam – Ten’. Zoals vaker start ik bij het begin van de plaat en laat mij wederom overrompelen door de subtiele kracht van deze multikanaals versterker. Wanneer het nummer ‘Black’ begint, valt de pen van mijn notitieblok. Maar ik blijf doodstil zitten, hangend aan de lippen van Eddie Vedder (bijna) met tranen in mijn ogen. De emotionele beleving wordt duidelijk versterkt door de onconventionele opbouw van de Pathos Cinema X, met zijn combinatie van buizen en mosfet eindversterking. Wel bemerk ik dat het ruwe in de stem van Eddie Vedder wat softer wordt neergezet. Aan detaillering wordt echter niets ingeleverd.

DVD-Video

Romantische films zijn over het algemeen niet aan mij besteed. Wanneer ik ze dan toch kijk, hoop ik maar dat er een vleugje humor in is gemixt, maar zelfs dan zijn de grappen vaak flauw en de romantiek direct uit de Bouquetreeks of Kasteelroman serie gekopieerd. Het was dan ook de cast van `Something’s Gotta Give`, die mij tot deze film aantrok: het acteergeweld van zowel Diane Keaton als Jack Nicholson heeft van deze film een echte acteursfilm gemaakt. Voeg daar overigens de vrouw van één van mijn meest gerespecteerde regisseurs/producenten duo de `Coen Brothers` Frances McDormand aan toe en aan de acteurs zou het dan ook niet meer mogen liggen. Het toefje room op de taart is de soundtrack van de film die door Hans Zimmer (bekend van de prachtige ‘Gladiator’-soundtrack) wordt verzorgd. De handtekening van deze componist is overduidelijk herkenbaar in het gebruik van de verschillende synthesizers.

Hier gaat het echter om de geluidsweergave en ondanks dat het een typische soundtrack is voor een romantische komedie, laat de Pathos Cinema X een geluidsbeeld horen om spreekwoordelijk bij weg te zwijmelen. De weergave is luchtig en prachtig los van de luidsprekers. Wat met de Pathos Cinema X in het bijzonder opvalt, is de weergave van hoog en midhoog, waar microdynamiek en details zorgen voor leven in de brouwerij. Net als bij de stereoweergave valt ook hier de hoge emotiefactor op, die voor mij het technische luisteren op de achtergrond drukt. Ik moet dan ook moeite doen om niet meegesleept te worden tijdens het analyseren van de weergave. De onuitputtelijke kracht die in de stereoweergave naar voren kwam, blijft ook in de meerkanaals weergave duidelijk overeind. Logischerwijs wordt hier wel meer aanspraak gemaakt op de voeding van de versterker. De zijïgheid in het mid-hoog en hoog verklaart deels de emotie-factor: het maakt de weergave onvermoeiend en vloeiend. Bij ‘Something’s Gotta Give’ trekt de soundtrack mij in de film en sleept me mee langs de onverbloemde clichés die anders de grootste storende factor is in dit genre van films.

Het wordt tijd voor een beetje actie in de tent en onlangs viel het exemplaar van het tweede deel van ‘Spider-man’ op de deurmat. Vroeger heb ik de stripverhalen werkelijk verslonden en eigenlijk heb ik enorme spijt dat die ooit verloren zijn gegaan in een opruimwoede. Des te meer kan ik genieten van de verschillende superhelden-films die op dit moment door de grote filmhuizen worden uitgebracht. De film leent zich voor een enorm imposante actie-soundtrack en dat is ook exact wat de kijkers van deze DVD voorgeschoteld krijgen. Het geluidsbeeld is prachtig in balans, waarbij zowel de front-kanalen als de surroundkanalen een breed en diep geluidsbeeld opbouwen. Dit resulteert in een schitterende holografische beleving. De vele explosies, schoten en klappen van Doc Ock vormen een ware training voor je subwoofer, waarbij de verschillende lagen in het laag analytisch worden weergegeven

De Pathos Cinema X laat ook hier horen niet terug te deinzen voor een flinke portie actie. Ten positieve valt hier de snelheid op waarmee de explosies, maar ook andere vormen van actie naar de kijker worden gepresenteerd. De gedetailleerde weergave bouwt het beeld op als een wolk rond de kijker, waar de meeslepende en opzwepende muziek van Danny Elfman, die ook de soundtrack voor het eerste deel componeerde, de kijker vast in zijn stoel laat zitten. Wel valt hier op dat de hoogweergave soms een bepaalde bite en agressiviteit mist, deels te wijten aan de ronding in dit gebied. De emotiefactor speelt hier wederom een rol: de rondheid in de uiterste hoogweergave neem ik voor lief, de betrokkenheid bij de film is naar mijn mening veel belangrijker.

Verschillende DVD’s en andere media hebben de revue gepasseerd tijdens de recensieperiode, waarbij ik ook opvallend veel vinyl heb gedraaid. De stereoweergave maakt het heel aanlokkelijk om soms de films even te laten liggen en gewoon lekker nog eens een LP te draaien. Ook in mij steekt een muziekliefhebber, waarbij ik af en toe gewoon de technologie aan de kant wil schuiven om het analoge bloed harder te laten stromen.

Conclusie

Analogue Audio had aan het einde van de recensieperiode de doos gewoon onder de kerstboom mogen zetten als het aan mij had gelegen, maar helaas was voor deze Pathos Cinema X alweer een andere bestemming gepland en moest ik afscheid nemen. De eerste stappen van dit Italiaanse merk in de wereld van home-theater zijn mij uiterst goed bevallen. Het leven kan heel simpel zijn, want met de toevoeging van een DVD-speler met een goed en uitgebreid bass-management en surroundconfiguratie is de totale set al snel compleet. Het zal alleen wel even zoeken zijn naar een dergelijke DVD-speler, want bij velen is het bass-management een ondergeschoven kindje, alsof het eigenlijk niet hoeft te bestaan. Als ik een passende partner op dat vlak zou moeten noemen, dan zou een van de Arcam DVD-spelers als één van de belangrijkste kandidaten op mijn keuzelijst verschijnen.

Toekomstige eigenaars van de Cinema X moeten mij wel één ding beloven, namelijk dat zij de versterker een prominente plaats geven. De Pathos Cinema X is een schitterende blikvanger met een vormgeving waar menig fabrikant een voorbeeld aan mag nemen. De fotosessie liet wederom zien dat ook versterkers fotogeniek kunnen zijn.

Informatie:
Pathos Cinema X: 6499 Euro
Importeur: Analogue Audio