Review Rogue Audio Sphinx 3: hybride versterker met een hoge resolutie en vloeiende neutrale klank

Het Amerikaanse Rogue Audio bestaat sinds 1994 en heeft zich geconcentreerd op de bouw van versterkers. Het bedrijf bouwt buizenversterkers en modellen waarin buizen worden gecombineerd met een klasse D eindtrap. Het bedrijf spreekt zelf over betaalbare intelligente verwennerij. In onze testruimte staat de Sphinx Integrated Amplifier 3, een geïntegreerde stereoversterker met buizen in de voortrappen en klasse D eindtrappen die 100 Watt per kanaal kunnen leveren. Is de Sphinx 3 betaalbare intelligente verwennerij? Dat gaan we onderzoeken. 

Rogue Audio: Amerikaanse audiofabrikant

Rogue Audio is een in de Amerikaanse plaats Brodheadsville in de staat Pennsylvania gevestigde audiofabrikant die zich heeft toegelegd op de bouw van versterkers. De drijvende kracht achter Rogue Audio is Mark O’Brien. Alle versterkers van Rogue Audio hebben buizen aan boord, in elk geval in de voortrappen. De eindtrappen zijn veelal ook voorzien van buizen, maar Rogue Audio bouwt ook modellen met klasse D eindtrappen.

“Bij Rogue Audio ontwerpen en produceren we vacuümbuizenversterkers. Er is felle concurrentie op deze markt en we zullen alleen overleven door een superieur product en superieure service te leveren. We hebben het technische en managementtalent om dat te doen. Onze kerncompetenties zijn elektrische, mechanische en productietechniek, samen met een overkoepelende passie voor uitmuntendheid. Onze filosofie is simpel: we zullen nooit een versterker ontwerpen die we niet voor onszelf zouden kopen,” zo lezen we op de website van Rogue Audio.

Hoogwaardige versterkers kunnen een hoogwaardig prijskaartje hebben, maar Rogue Audio is naar eigen zeggen opgericht vanuit de overtuiging dat geweldige versterkers kunnen worden ontworpen en gebouwd voor betaalbare prijzen. Componenten die zijn geselecteerd vanwege hun hoge kwaliteit en levensduur worden met de hand geassembleerd. De gefreesde aluminium frontplaten zijn geanodiseerd. Assemblage door goedkope arbeidskrachten in het Verre Oosten? Nee, alle producten worden in de fabriek in Brodheadsville gebouwd. Door alles in eigen huis en op één locatie te doen – ontwerp, assemblage, testen, eindcontrole, programmeren van besturingschips, etc. – is de kwaliteit gemakkelijker te bewaken, aldus Rogue Audio.

Versterkers van Rogue Audio zijn een “intelligente verwennerij”. Dat klinkt veelbelovend. En deze uitspraak vraagt erom om getoetst te worden. We bekijken even in vogelvlucht het portfolio van Rogue Audio. Wat kan deze Amerikaanse fabrikant allemaal bieden?

Rogue Audio portfolio: alleen versterkers

Zoals reeds opgemerkt, bouwt Rogue Audio uitsluitend versterkers. Een koper kan kiezen uit een viertal voorversterkers. De RP-1, RP-5, RP-7 en RP-9 zijn allemaal voorzien van buizen. Ook de drie phono-versterkers genaamd Ares, Ares Magnum en Triton II hebben buizen aan boord. De RH-5 Headphone Amp is, zoals de naam al verraadt, een hoofdtelefoonversterker, de enige in het portfolio.

Als het gaat om stereo eindversterkers kan Rogue Audio vier producten bieden. De Atlas Magnum III en de Stereo 100 hebben buizen van het type KT120 in de eindtrappen, twee per kanaal. De Dragon en de Hydra hebben NCore Hypex klasse D eindtrappen die worden aangedreven door stuurbuisjes in de voortrap. Wie een grote luisterruimte heeft en/of ongevoelige luidsprekers, wil misschien liever een tweetal mono eindversterkers hebben. De M-180 heeft vier stuks KT120 aan boord. Vlaggenschip Apollo heeft er zes en dat is dus zes stuks KT120 per kanaal.

We naderen het voorwerp van deze test en dat is een geïntegreerde versterker. Rogue Audio heeft drie modellen. De Cronus Magnum III is een full-tube ontwerp. The Pharaoh is een hybride ontwerp met Hypex klasse D eindtrappen die worden aangestuurd door stuurbuizen van het type 12AU7.

Rogue Audio Sphinx Integrated Amplifier 3: hybride geïntegreerde versterker

Het derde model is de Sphinx Integrated Amplifier 3, of kortweg Sphinx 3, het voorwerp van onderzoek in deze test. De Sphinx 3 heeft stuurbuizen in de voortrappen van het type 12AU7 en Hypex klasse D eindtrappen die 100 Watt per kanaal aan acht Ohm kunnen leveren. Dit vermogen zal voor de meeste luisterruimtes ruim voldoende zijn. De Sphinx 3 heeft de vorm en afmetingen vergelijkbaar met concurrerende modellen die ongeveer hetzelfde vermogen leveren. Echter de keuze voor buizen in de voortrap in combinatie met een klasse D eindtrap is weliswaar niet uniek, maar de Sphinx Integrated Amplifier 3 onderscheidt zich hiermee van het overgrote deel van andere versterkers.

We zijn heel nieuwsgierig of de afwijkende technische keuzes van Rogue Audio ook leiden tot een afwijkend goed geluid. Of anders gezegd, techniek is leuk maar techniek moet in dienst staan van een goede muziekweergave. We gaan de Sphinx Integrated Amplifier 3 van dichtbij bekijken en daarna gaan we muziek luisteren.

Rogue Audio Sphinx Integrated Amplfier 3: technische eigenschappen

De Sphinx 3 meet 38,75 x 42,5 x 12,5 centimeter en weegt 11,3 kilogram. De basis van de lineaire voeding is een forse ringkerntransformator. De Sphinx 3 heeft dus een “traditionele” lineaire voeding, geen schakelende voeding. Als het apparaat wordt ingeschakeld, wordt een opstartprocedure afgewerkt die pakweg 15 seconden in beslag neemt. Het rustig opstarten van de circuits en dan met name de buizen kan immers de levensduur van componenten aanzienlijk verlengen.

Het maximale vermogen bij een luidsprekerimpedantie van acht Ohm hadden we al genoemd: 100 Watt per kanaal. Bij een impedantie van vier Ohm verdubbelt het vermogen. Dit een indicatie dat de voeding en overige circuits ruim gedimensioneerd zijn. Het door Rogue Audio opgegeven frequentiebereik loopt van 5 Hz tot 20 kHz (± 1 dB). De ingangsgevoeligheid is 1,0 Volt.

De gebruiker heeft de beschikking over een viertal cinch-ingangen. Daarvan zijn er drie op lijnniveau en de vierde is ter aansluiting van een draaitafel. De draaitafelingang is instelbaar met knopjes die zich onder de kap bevinden. De handleiding geeft een duidelijke beschrijving voor wie instellingen zou willen wijzigen. De Sphinx 3 is geschikt voor zowel mm-elementen als mc-elementen. We hebben de draaitafelingang niet onderzocht.

De Sphinx 3 heeft een tweetal cinch-uitgangen. De ene heeft geen volumeregeling en kan dus alleen gebruikt worden om aan te sluiten op een apparaat dat is voorzien van volumeregeling, zoals een bijvoorbeeld een opnameapparaat of een hoofdtelefoonversterker. De andere cinch-uitgang heeft wel volumeregeling en kan gebruikt worden om een andere eindversterker of een subwoofer op aan te sluiten (of twee subwoofers).

De gebruiker heeft de beschikking over een balansregeling en een motorgestuurde op afstand bedienbare Alps volumeregeling. Een doorzichtige IR-afstandbediening wordt meegeleverd waarmee het volume geregeld of de weergave door de aangesloten luidsprekers gedempt kan worden. Voor een meerprijs kan een metalen afstandbediening worden geleverd. Toonregeling? Nee, niet aanwezig.

Ten slotte is de Sphinx 3 voorzien van een hoofdtelefoonuitgang die wordt gevoed door een aparte hoofdtelefoonversterker die is opgebouwd uit discrete MOSFET schakelingen. De hoofdtelefoonversterker staat volledig los van de andere versterkingscircuits. Als de Sphinx 3 standby staat, krijgen de luidsprekers geen muzieksignaal, maar de hoofdtelefoonuitgang krijgt dat wel.

Alles overziende is de Sphinx 3 een zeer complete geïntegreerde versterker. Het aantal ingangen is niet heel groot, maar zal voor de meeste toepassingen voldoende zijn. Met de aanwezigheid van een instelbare draaitafelingang en een aparte hoofdtelefoonversterker onderscheidt de Sphinx 3 zich van veel concurrenten. Bij een gemiddeld gebruik van drie tot vier uur per dag, hebben de buizen een verwachte levensduur van circa vijf jaar. Voor het overige heeft de Sphinx 3 geen verouderingsgevoelige functies of onderdelen aan boord.

Rogue Audio Sphinx Integrated Amplifier 3: klasse D eindtrappen

De eindtrappen van de Sphinx 3 werken in klasse D. Dit een techniek waarbij kort samengevat de halfgeleiders worden gebruikt als schakelaars en niet als lineaire versterkingsapparaten. De “D” van klasse D staat niet voor digitaal. Er is niets digitaal aan een klasse D schakeling. Hoe werkt klasse D? Kort samengevat, de halfgeleiders worden op een schakelfrequentie die ver boven het bereik van het menselijk oor ligt in/uitgeschakeld en omdat een halfgeleider die volledig aan of uit staat weinig warmte dissipeert (lees: efficiënt werkt), kan een klasse D schakeling relatief klein worden uitgevoerd. De traditionele grote koellichamen van klasse A versterkers en de wat kleinere koellichamen van klasse AB versterkers kunnen bij een klasse D ontwerp achterwege blijven. Het energieverbruik is fors lager dan van klasse A en klasse AB versterkers. Als er geen muziek speelt, wordt er ook vrijwel geen energie gebruikt.

De bouwer van een klasse D schakeling moet wel moeite doen om eventuele resten van het hoogfrequente signaal weg te houden uit de luidsprekers. Vaak is de S/R-verhouding van een klasse D eindtrap lager dan die van een klasse A of klasse AB eindtrap, maar klasse D is inmiddels een volwassen techniek geworden. De ontwerpers slagen er steeds beter in om het ruisniveau naar beneden te duwen. Platenspelers, ook de dure modellen, hebben een hoger ruisniveau dan de huidige generatie van versterkers. Ook een goede klasse D versterker heeft tegenwoordig een zodanig laag ruisniveau dat ruis niet waarneembaar is op de luisterpositie. Zo ook de Rogue Audio Sphinx 3.

Klasse D eindtrappen hebben nog een inherent technisch voordeel vergeleken met andere schakeltechnieken en dat is de hoge dempingfactor. Grofweg kan worden gesteld dat hoe hoger de dempingfactor van een eindtrap is, hoe minder gevoelig de eindtrap zal reageren op de luidspreker. Luidsprekers kunnen grillig gedrag vertonen, bijvoorbeeld een sterk wisselende impedantie die afhangt van de frequentie. In het cross-overfilter van een luidspreker en natuurlijk ook in de drivers zijn spoelen geplaatst. Spoelen kunnen met hun inductieve gedrag stroom terugleveren aan de versterker, maar een hoge dempingfactor kan dit gedrag reduceren of elimineren. De Sphinx 3 heeft een dempingfactor van 1.000 en dat is zeer hoog. Dit betekent dat de Sphinx 3 vrijwel ongevoelig zou moeten zijn voor het gedrag van de aangesloten luidspreker.

We gaan de Sphinx 3 aansluiten en muziek luisteren. Hoe klinkt een buizenvoortrap in combinatie met een klasse D eindtrap?

Sphinx 3: testomgeving, klank, plaats in de markt en conclusie

Rogue Audio Sphinx Integrated Amplifier 3: testomgeving

De Sphinx 3 heeft twee verschillende sets luidsprekers mogen aansturen. Afwisselend zijn een paar dynamische vloerstaanders van het Zwitserse Piega model Premium 7 (impedantie vier Ohm) en een set elektrostaten type ESL63 (impedantie acht Ohm) van het Britse Quad gebruikt. Muzieksignaal werd aangeleverd door een Wadia 321 DAC die digitaal signaal kreeg van een gemodificeerde Sonos Connect. De Sonos Connect kreeg WAV-bestanden aangeleverd van een NAS en de WAV-bestanden, die zonder uitzondering een bitsnelheid hebben van 1.411 kbps, zijn afkomstig van bitperfect geripte cd’s.

We kunnen alvast verklappen dat de Sphinx 3 onvoorwaardelijk stabiel is, ongeacht het type belasting. Capacitieve of dynamische belasting? Het maakt de Sphinx 3 niets uit. De luidsprekers worden in een ijzeren houdgreep genomen. We gaan een poging doen om de klank te beschrijven.

Rogue Audio Sphinx Integrated Amplifier 3: klank

Na de nodige luistersessies mogen we concluderen dat de Sphinx 3 geen typische klank heeft en dat is een groot compliment. We horen geen typische buizenklank en ook geen typische klasse D klank. We horen vooral muziek en de Sphinx 3 lijkt daarin een onopvallende rol te willen spelen.

Wat ons bij eerdere klasse D versterkers in de luisterruimte is opgevallen, is de soms prominente weergave van lage tonen, die soms toch echt net iets te prominent is. Een wat aangezette laagweergave hoeft niet altijd verkeerd te zijn. In combinatie met wat kleinere dynamische luidsprekers of elektrostaten kan een iets aangezette laagweergave gunstig uitpakken. Het is een ook beetje wat de consument verwacht en waar de fabrikant dus op inspeelt. Veel consumenten willen een aangezette laagweergave en fabrikanten gaan daar in mee om producten te kunnen verkopen. Een aangezette laagweergave is geen typische klasse D eigenschap, maar een keuze van de ontwerper van de versterker.

De ontwerper van de Sphinx 3 heeft gekozen voor een neutrale weergave. De Sphinx 3 heeft geen waarneembare pieken of dalen in het frequentiebereik. De laagweergave is niet aangezet maar fraai in evenwicht met de middentonen en hoge tonen. Wij stellen een rechte frequentiecurve zonder aangezet laag zeer op prijs.

We kiezen “Ethnicolor I”, het eerste nummer van Jean-Michel Jarre’s album “Zoolook”, op welk album synthesizers en samplers worden gecombineerd met echte instrumenten, in tegenstelling tot veel albums van Jarre waarop alleen of vooral analoge synthesizers zijn te horen. Het nummer begint zacht en de luisteraar wordt langzaam een dromerig klanklandschap binnengetrokken dat steeds verder in de breedte, diepte en hoogte wordt uitgevouwen. Bij 7:40 min. vallen drums en een plukkende basgitaar in. De lage drums klinken een beetje grommend en gaan heel diep. Instrumenten, ook de aanslagen van de synthesizer en de samplers, staan los van elkaar. De luisteraar kijkt niet van een zekere afstand naar een podium, maar de luisteraar bevindt zich middenin een driedimensionaal klanklandschap waar zich aan alle kanten geluid bevindt en wordt betrokken bij de muziek. Nee, niet betrokken, maar meegesleurd.

We plaatsen “Johnny Guitar” van Pearl Jam’s album “Backspacer” in de rij. Het geluid van Pearl Jam kenmerkt zich door een zekere openheid, helderheid en lichtheid, ook in drukke passages. Gitaren staan los van elkaar, zo ook in Johnny Guitar. De drumaanslagen klinken droog maar hebben ook een lichte galm. De middentonen hebben een zekere warmte in de opname gekregen en dat laat de Sphinx 3 goed horen.

De volgende in de rij is “Dalai Lama” van het album “Reise, Reise” van de Duitse band Rammstein, een heel ander soort band dan Pearl Jam. De klank van Rammstein is vetter en meer bombastisch, maar net niet kitsch. Dalai Lama begint met een tokkelend gitaarrifje begeleid door bekkenaanslagen. De bekkens klinken realistisch en ruisen na op een prettige wijze waarbij niet alleen het ruisen maar ook de toon van het bekken hoorbaar is. Na acht maten valt zanger Till Lindemann in op een fluisterende en beetje onheilspellende toon. Lindemann staat met zijn lage en modulerende stem op de voorgrond, als een verhalenverteller. Na de eerste vier regels van het verhaal vallen drumklappen bij. De Sphinx 3 geeft de vetklinkende bassdrum een prettige drive mee. We horen niet zozeer doffe of diepe klappen, maar we horen de aanslagen van een bassdrum. Bij 2:28 min. horen we een koortje van “engelen” dat bijna letterlijk boven de muziek uitstijgt. De dreiging in de muziek en in Lindemann’s verhaal wordt langzaam opgevoerd. We doen niet aan spoilers dus wie wil weten hoe het verhaal afloopt moet zelf luisteren naar Dalai Lama. Rammstein klinkt voller en donkerder en iets koeler dan Pearl Jam en de Sphinx 3 laat dat feilloos horen, zonder zijn voorkeur voor een muzieksoort uit te spreken.

We kiezen “Shake Everything You’ve Got” van het album “Life On Planet Groove” van Maceo Parker. We bevinden ons in een klein zaaltje waar een jazzband staat te spelen. De akoestiek van de zaal is hoorbaar in de opname. We staan niet op het podium zoals met Jean-Michel Jarre of Rammstein, maar we staan of zitten vlak voor het podium. Parker’s saxofoon klinkt welhaast tastbaar en we hebben moeite om stil te blijven zitten. Parker varieert de klank van zijn instrument van warm naar scherp. De drumaanslagen klinken droog en galmen kort na. De Sphinx 3 betrekt ons bij de opname en weet het live gevoel heel goed over te brengen. We kunnen de Sphinx 3 niet betrappen op het toevoegen of weghalen van klank of details. De Sphinx 3 gedraagt zich als een doorgeefluik van de opname.

We pakken er nog een stukje jazzmuziek bij, “So What” van het album “Kind Of Blue” van Miles Davis. De muzikanten staan voor onze neus in de luisterruimte. De bekkens en hi-hat zijn in al hun details te volgen. De microfoons zijn vermoedelijk heel dichtbij geplaatst. De bassdrum klopt zachtjes mee, evenals de tonen van de basgitaar, zonder aandacht voor zichzelf op te eisen. Hierdoor kan de trompet van Davis en het geluid van andere blazers in volle glorie schitteren. De trompet van Davis klinkt overwegend warm, zonder de scherpte die we soms in andere muziekstukken van Davis waarnemen. Wederom laat de Sphinx 3 de opname en de muziek horen en niet zichzelf. We horen geen buizen, we horen geen klasse D eindtrappen, we horen een detailrijke weergave van muziek.

Hoe klinkt een wat grotere zaal? We selecteren “Woke Up Dreaming” van Joe Bonamassa’s album “Live From The Royal Albert Hall”. Dit is geen kleine intieme opname in een café of nachtclub. De galm en het publiek verraden een middelgrote zaal. De hoge noten van Bonamassa’s gitaar hebben een metalige klank, terwijl de lage noten een meer warme klank hebben met een diepe ondertoon. Intussen heeft zijn stem een innemende warmte. The Sphinx 3 laat alle details horen en we laten ons meevoeren door Bonamassa’s gitaarspel en stem.

We moeten gaan afronden. Dat doen we met “13” van het album “Th1rt3en” van Megadeth. Niet alle rockbands besteden veel aandacht aan een goede geluidskwaliteit. Megadeth doet dat wel. 13 begint met een onvervormde gitaar die even later bijval krijgt van een volklinkende elektrische gitaar. De stem van voorman en zanger Dave Mustaine staat op de voorgrond, net als zijn gitaar. De drums zijn wat meer naar achteren geplaatst. Megadeth is geen Pearl Jam: Megadeth heeft een vettere en vollere klank. De Sphinx 3 laat het geluid niet dichtlopen. De hoge resolutie rafelt de instrumenten van de bandleden keurig uit elkaar en iedereen is afzonderlijk te volgen.

De balans opmakende mogen we wel stellen dat de Sphinx 3 een resolutiekampioen binnen zijn prijsklasse is. De hoeveelheid vermogen is ruim voldoende, ook voor de wat grotere woonkamers. De Sphinx 3 profiteert duidelijk van een elektrostaat of een wat betere dynamische luidspreker. We zijn onder de indruk van de keuze voor buizen in de voortrap die een klasse D eindtrap aandrijven. De Sphinx 3 is in staat om de luisteraar bij de muziek te betrekken en de luisteraar snel allerlei technische details te laten vergeten. Technisch gezien lijkt Rogue Audio het beste van twee werelden met elkaar gecombineerd te hebben. De luisteraar hoeft daar echter niet over na te denken en kan zorgeloos wegdromen in zijn luisterruimte.

Rogue Audio Sphinx Integrated Amplifier 3: plaats in de markt

De combinatie van buizen in de voortrap met een klasse D eindtrap is weliswaar niet uniek, maar heel veel keus is er niet in deze prijsklasse van geïntegreerde versterkers voor wie op zoek is naar deze combinatie van oude en nieuwe techniek. Rogue Audio tracht hiermee de technisch geïnteresseerde luisteraar aan te spreken, maar wellicht nog meer de technisch niet zo geïnteresseerde muziekliefhebber die gewoon een goede detailrijke weergave wil hebben en een makkelijk te gebruiken versterker.

Als we de prijs in aanmerking nemen speelt de Sphinx Integrated Amplifier op een zeer hoog niveau. Het zal lastig zijn om een beter klinkende versterker te vinden voor ongeveer hetzelfde aanschafbedrag. De Sphinx 3 is degelijk gebouwd en lijkt een lange levensduur voor de boeg te hebben. Natuurlijk zullen de buizen na een aantal jaren vervangen moeten worden, maar de Sphinx 3 heeft verder geen verouderingsgevoelige functies aan boord.

Rogue Audio Sphinx Integrated Amplifier 3: conclusie

De Sphinx Integrated Amplifier 3 is een high-end versterker voor een betaalbare prijs en heeft een afgewogen klank zonder een bepaald toongebied te benadrukken of te benadelen. De klasse D eindtrap geeft samen met de buizenvoortrap een vloeiende klank met een hoge resolutie. De Sphinx 3 is met zijn zeer hoge dempingfactor stabiel bij elke belasting. De luisteraar wordt bij zijn muziek betrokken en kan technische details vergeten en lekker achterover leunen. De Sphinx 3 is intelligente verwennerij.

Adviesprijs:
Rogue Audio Sphinx Integrated Amplifier 3: 2.650 euro (zwarte of aluminium frontplaat)