Audiodata Audiovolver II

In je eigen luisterruimte zonder compromissen het door jou gewenste klankbeeld realiseren.

Voor mij zijn er meerdere redenen om een audio beurs te bezoeken. Maar één van de belangrijkste is wel dat ik daar ontwerpers en fabrikanten uit de audio industrie tegen het lijf loop. Daaronder bevinden er zich altijd wel weer een aantal die iets nieuws te melden hebben of mij een interessant apparaat ter recensie aanbieden.

Neem nu Peter Schippers die ik tijdens de VAD op de stand van Nutters audio tegenkom. De ontwerper/eigenaar van het Aachener luidsprekermerk Audiodata ken ik sinds ik jaren geleden zijn monitor luidspreker Partout voor een recensie in huis kreeg.

Foto: Audiodata

Zijn luidsprekers worden niet langer in Nederland vertegenwoordigd maar nog steeds bewaar ik een mooie herinnering aan deze weergever. Ook daarna heb ik meerdere malen tijdens beurzen en shows luidsprekers van zijn hand mogen beluisteren en ik schat de technische kwaliteiten van deze Duitse ingenieur met de Nederlandse naam hoog in. Ondanks dat weet hij me te verrassen door te vertellen dat hij nu naast zijn luidsprekers ook een processor op de markt brengt; de Audiodata Audiovolver II.

Een uniek apparaat?

Enthousiast begint hij uit te wijden over dit apparaat dat blijkt te zijn ontwikkeld door universiteitsmedewerkers. Toen het hen niet lukte om hun ontwerp commercieel succesvol op de hifimarkt neer te zetten hebben zij zich tot Audiodata gewend die nu de distributie voor heel Europa doet. Zodra de term equalizer valt is mijn interesse eigenlijk al verdwenen maar uit beleefdheid laat ik hem zijn verhaal voortzetten. En dan wordt het geleidelijk steeds interessanter wanneer duidelijk wordt dat het hier gaat om een apparaat dat tot veel meer in staat is dan welke andere op de markt zijnde equalizer ook. Het is veeleer een luisterruimte processor die zowel de frequentiekarakteristiek als het tijdgedrag van de luidspreker aan kan passen aan de wens van de gebruiker waarbij hij rekening houdt met de akoestische eigenschappen van de ruimte waarin hij gebruikt wordt. Wanneer vervolgens blijkt dat Audiodata deze Audiovolver II rechtstreeks aan de consument levert en Peter gaarne bereid is om bij mij thuis een demo te komen geven is een afspraak snel gemaakt.

Bezoek aan huis

Waarom een demo aan huis zult u zich wellicht afvragen. Wanneer Peter enige tijd later op een zaterdag arriveert - gewapend met een Audiovolver II, een laptop, een gekalibreerde meetmicrofoon en een koffer vol met kabels – blijkt hij daarvoor steekhoudende argumenten te hebben. Equalizers en surround processors bestaan natuurlijk al langer en tot nu toe was het veelal gebruikelijk dat het aan de dealer of aan de consument overgelaten werd om de apparatuur in te stellen en af te regelen.

Foto: Jan de Jeu

Ik zal de eerste niet zijn die u vertelt dat er juist op dit punt vaak missers optraden waardoor de bedoelde apparaten lang niet altijd functioneerden op het hoogst haalbare niveau. Doordat in het geval van de Audiovolver II de metingen en instellingen uitsluitend verricht worden door de distributeur zelf is niet alleen de kwaliteit van deze handelingen gegarandeerd maar blijven alle gegevens van de metingen en instellingen verzameld in dezelfde data base. Voor de consument heeft dit het grote voordeel dat hij bij veranderende luisteromstandigheden ook in een (veel) later stadium een hernieuwd beroep kan doen op de service van Audiodata.

Foto: Jan de Jeu

In principe komt Geschäftsführer Peter Schippers van Audiodata door heel Nederland om demo’s aan huis te geven. Dat bezoek, de meting, de bewerking van de gegevens en het advies, inclusief USB met twee ‘optimizers’ kost u, wanneer u besluit tot aanschaf van de Audiovolver II, als consument 500 euro. Daarnaast betaalt u 4750 euro voor het apparaat. Mocht u na de demo besluiten om van aanschaf af te zien dan betaalt u 250 euro.

Audiovolver II

Laten we eerst het apparaat zelf eens onder de loep nemen. Met zijn zwarte aluminium kast, gekleurde LEDs, standaardbreedte van 43 cm en hoogte van 8 cm zou het een losse DAC kunnen zijn. Inderdaad is hij tevens te gebruiken als een externe 24/96 DAC, maar er is veel meer. De basis wordt gevormd door een flinke, speciaal voor dit doel ontwikkelde Linux-PC. Hij wordt op passieve wijze gekoeld (geen ventilatorgeruis) en is bevestigd op een Barebone-Mainboard.

Foto: Audiodata

Veel aandacht is besteed aan de gescheiden stroomvoorziening voor digitaal en analoog. De door relais geschakelde ingangen en uitgangen bevinden zich op een aparte print. Analoog praten we dan over 2 cinch ingangen L/R, 2 cinch uitgangen L/R en twee gebalanceerde XLR uitgangen L/R. Digitaal is er voorzien in 3 coaxiale S/PDIF ingangen (cinch) en 1 coaxiale S/PDIF uitgang (cinch). Ondersteund worden 44,1, 48, 88,2 en 96 kHz. Aan de achterkant valt de microfoonaansluiting op die dienst doet als aansluitpunt voor de meetmicrofoon van Audiodata. De USB poort aan de achterzijde zit daar niet alleen vanwege mogelijke software updates. Het is tevens het aansluitpunt voor de USB stick waarmee de twee geoptimaliseerde instellingen of ‘Optimizers’ geladen kunnen worden waarop ik zo meteen terugkom. De eveneens aanwezige RJ45 aansluiting zit daar vanwege voor de toekomst geplande netwerkfuncties van de Audiovolver II.

Meten

De demo wordt uitgevoerd in mijn grote piramidevormige luisterruimte die ongeveer tien meter breed en tien meter lang is terwijl hij in het midden vijf meter hoog is. De Audiovolver II kan op diverse manier binnen de set aangesloten worden en in overleg met Peter kies ik er voor om hem een plek te geven tussen mijn Esoteric SA-10 SACD speler en mijn Unison Research P70, met vier KT88 eindbuizen uitgeruste, geïntegreerde versterker. Zodoende wordt zowel voor de muziek van de ingebouwde mediaplayer van de Audiovolver II, als voor de muziek die ik afspeel vanuit de Esoteric, steeds dezelfde 24/96 DAC van de Duitse processor gebruikt. De digitale coaxiale uitgang (cinch) van de Esoteric wordt verbonden met de digitale coaxiale ingang (cinch) van de Audiovolver II die op zijn beurt weer via XLR aansluitingen zijn analoge signalen aanbiedt aan de Unison Research. Vandaar wordt het geluid doorgegeven aan de MC Systems M3 luidsprekers.

Foto: Jan de Jeu

De kabel van de richtmicrofoon wordt aangesloten en de richtmicrofoon zelf wordt met behulp van een statief exact gepositioneerd op de plek waar normaliter mijn oren het muzieksignaal van de installatie oppikken. Wanneer dan aan de achterkant van de Audiovolver II een USB stick geplaatst is kan de demo beginnen. De Audiovolver II krijgt de opdracht om een meting te verrichten en er klinkt opeenvolgend per kanaal gedurende een minuut een glijdende toon die loopt van 10 Hz tot 22,5 kHz en die door de microfoon op de luisterpositie opgevangen wordt. Na deze frequentie sweep wordt de USB stick met de gegevens van de meting ingeplugd in de laptop van Peter waarop zich de speciaal ontwikkelde software ‘Acourate’ bevindt die met behulp van 64000 FIR banden ( voor 2 kanalen) het frequentieverloop analyseert en met een nauwkeurigheid van 0,6 Hz in staat is om de optimalisering van de amplituden door te voeren. Dit zou te vergelijken zijn, zo heb ik mij laten vertellen, met een conventionele 32.000 kanaals equalizer.

Frequentieverloop

Van mijn luisterruimte is bekend dat de houten kapconstructie van het dak, en in mindere mate de (verzwaarde) houten vloer, er de oorzaak van zijn dat er een laagafval optreedt. Dit neemt ernstiger vormen aan naarmate ik de speakers voorbij een bepaalde denkbeeldige lijn verder van de luisterpositie afschuif. Vooral dit aspect komt duidelijk naar voren bij het bekijken van de uitkomst zoals deze in figuur 1 voor de linker speaker getoond wordt.

Verder een mooi verlopende karakteristiek met een kleine door de ruimte veroorzaakte dip en een accentje in het hoog dat kenmerkend is voor de M3. Persoonlijk houd ik wel van dit randje wat bijvoorbeeld de damesstemmen net iets pregnanter maakt. Peter stelt voor om zowel het laag onder de 100 Hz (met 6 a 7 dB) als de dip tegen de 1500 Hz wat op te vullen en het geëxalteerde hobbeltje in het hoog wat terug te nemen. Daar kunnen we het snel over eens zijn en deze ‘optimizer’ wordt dan ook op de memory stick geladen. De rode lijn toont het originele signaal terwijl de groene lijn de geoptimaliseerde curve laat zien. Peter geeft aan dat de klant voor de prijs van de Audiovolver II recht heeft op twee ‘optimizers’. Hij bepaalt zelf welke instellingen hij wil, waarbij dus rekening gehouden kan worden met specifieke wensen. Sommigen willen aparte instellingen voor hard en zacht, anderen willen voor de ene muzieksoort een andere instelling dan voor de andere.

Foto: Audiodata

Soms worden er bij klanten metingen verricht die zo ver af liggen van het optimale geluidsbeeld dat Peter de klant aanraadt om naast de optimale stand als tweede ‘optimizer’ een tussenstand te kiezen tussen het huidige geluidsbeeld en het optimale geluidsbeeld. Dit geeft de klant de mogelijkheid om ‘te wennen’ en middels de bijgeleverde afstandsbediening te wisselen tussen het vertrouwde geluid, het optimale geluid en de waarde er tussenin. Op die manier kan hij geleidelijk toegroeien naar de nieuwe situatie. Omdat zijn gegevens bewaard blijven in het bestand van Audiodata kan hij later altijd nog eventueel zijn inmiddels veranderde wensen doorgeven aan Audiodata. Die voorkeuren worden dan vertaald in veranderingen in de data waarna de klant thuis opnieuw een usb stick met aangepaste gegevens ontvangt die hij zelf weer aan kan bieden aan zijn Audivolver II.

Tijdgedrag

Wie het tijdgedrag van luidsprekers kritisch onder de loep neemt ziet dat daar nog wel eens iets aan mankeert. Met de Audiovolver II kan ook dit aspect beïnvloed worden waarmee als het ware indien noodzakelijk een geheel nieuwe luidspreker gecreëerd kan worden. Voor de M3 geldt dat deze luidspreker juist erg goed presteert op dit punt en dat laat de meting dan ook duidelijk zien. Hier hoeven maar weinig correcties te worden uitgevoerd en de geoptimaliseerde curve in figuur 2 (step response original vs corrected) laat dan ook eigenlijk alleen maar zien dat de snelle piek in tegenfase aan het begin nu verdwenen is.

Peter vertrouwt me toe dat zijn eigen ontwerpen een dergelijke karakteristiek laten zien. Ter illustratie toont hij mij op zijn laptop een in een andere luisterruimte gemeten curve van een (in tegenfase spelende) Duitse drieweg luidspreker. Duidelijk is te zien dat twee units een substantieel tijdsverschil met de eerst vurende tweeter vertonen. (Figuur 3: steprespons threeway original vs corrected)

Het aangepaste signaal wordt vervolgens weer op de memory stick geladen en aangeboden aan de Audiovolver II. Zodra de stick geplaatst is begint een LED in de stick te branden en daarna lichten alle LEDs van het apparaat op om vervolgens direct weer uit te gaan. Even later dooft ook de net LED en schakelt het apparaat zichzelf volledig uit. De usb stick kan verwijderd worden, de nieuwe data zijn opgeslagen en de Audiovolver II kan opnieuw ingeschakeld worden.

Geoptimaliseerd

Omdat de Audiovolver II naast de originele meting twee verschillende nieuwe instellingen op kan slaan heeft Peter op mijn verzoek niet alleen de geoptimaliseerde instelling op de usb stick gezet maar ook deze zelfde optie met daaraan toegevoegd het eerder genoemde, door mij gewaardeerde randje in het hoog zoals dit ook in het originele signaal zit. Nu komt het leukste deel van de demo, het heen en weer schakelen tussen A, B en C. We beginnen met enkele tracks uit de mediaplayer van de Audiovolver II; Kari Bremnes, Eric Clapton en Dee Dee Bridgewater. Al snel wordt duidelijk dat ik met name kies tussen twee instellingen; de bijpass stand (oude situatie) en de geoptimaliseerde situatie. Het optimale geluid in combinatie met het randje in het hoog komt nauwelijks aan bod. Uiteraard is het toegevoegde laag een verrijking, ongeacht welke muzieksoort gedraaid wordt. Het staat buiten kijf dat de geoptimaliseerde instelling in alle gevallen de voorkeur geniet.

Dan stap ik over naar eigen schijfjes die ik de een na de ander in de SA-10 laat verdwijnen. Opnieuw hetzelfde beeld. Vergeleken bij de originele situatie klinkt de geoptimaliseerde curve voller, rijker, completer. De door Peter Erskine beroerde snare drum in Aurora’s Daddy Trane & Cousin Wayne heeft meer body en door dat steviger fundament worden ook de daarboven liggende frequenties als het ware gelift. Ook John Mayer’s gitaar klinkt Live in Los Angeles realistischer. Mijn normaal al grote stereobeeld lijkt nog wat gegroeid en ook de dieptestaffeling en rust lijken nog fractioneel toegenomen bij het draaien van de in een kerk gemaakte opname van Jan Garbarek’s saxofoon in combinatie met de stemmen van het Hilliard Ensemble. Bij deze laatste opname is het ook wel weer even lekker om de saxofoon met dat extra randje in het hoog te horen maar geleidelijk blijven er, ook met het draaien van mijn eigen CD’s, slechts twee standen over waartussen ik kies; het origineel en het op ruimteonvolkomenheden gecorrigeerde en geoptimaliseerde signaal. Waarbij ik uiteindelijk alleen nog maar kies voor deze laatste optie.

Aan het eind van de demomiddag kijken Peter en ik terug op de sessie en moeten uiteindelijk concluderen dat in mijn geval, met het bovengemiddelde tijdsgedrag van de M3 als uitgangspositie, de Audiovolver II met het opvullen van het laag onder de 100 Hz en de kleine verderop in het frequentiegebied gelegen dip voornamelijk gediend heeft als equalizer. Juist in datgene wat de processor zo uniek maakt, het optimaliseren van het tijdsgedrag in de gegeven luisterruimte, heeft hij zijn kwaliteiten in mindere mate hoeven tonen. Dit in tegenstelling tot de meeste andere settings waar Peter’s hulp ingeroepen wordt. Hoe groter de correctie hoe hoger het rendement ten aanzien van de grootte van de soundstage in termen van gelaagde diepte, breedte en hoogte. Hoe langer het uitklinken van stemmen en instrumenten te volgen is, hoe groter het gevoel van ambiance wordt etc.

Conclusie

Niet iedereen heeft de beschikking over een aparte luisterruimte waarin alles ondergeschikt gemaakt kan worden aan de optimalisering van het geluid. Het is nu eenmaal zo dat voor velen de luisterruimte in de eerste plaats woonkamer is. Een gezamenlijke leefruimte waarin klankmatige aspecten vaak in de verdrukking komen door allerlei overwegingen van vooral pragmatische en visuele aard die daar direct strijdig mee zijn. Een woonkamer bovendien, die in de moderne woning vaak niet alleen opgetrokken is uit beton en glas, maar ook ingericht is conform moderne minimalistische en derhalve‘hard’ klinkende interieurideeën.

Het zou mij niet verbazen wanneer muziekliefhebbers die in deze situatie verkeren de Audiodata Audiovolver II als een door de hemel gezonden geschenk zullen omarmen. Toegegeven, de aanschafprijs is fors. Maar de koper schaft niet alleen een luisterruimte processor aan die in staat is om, ongeacht het gebruikte systeem, de klank perfect af te stemmen op de wens van de gebruiker. Hij schaft bovendien een apparaat aan dat dienst kan doen als 24/96 DAC , voorversterker en mediaplayer en waarvan de multimedia functionaliteit in de toekomst nog verder zal worden uitgebouwd. Kortom, een uniek apparaat dat veel voor audiofielen zo kenmerkende onrust weg zal nemen. Het krijgt mijn allerhoogste aanbeveling.

Aanvullende informatie:

Fabrikant: Audiodata.
Prijs: Audiodata Audiovolver II 4750 euro
Kosten demo: Bij aanschaf van Audiovolver II 500 euro
Bij afzien van aankoop 250 euro