Spendor Audio Systems SA-1

Spendor is één van de weinige fabrikanten die in het verleden een licentie van de BBC kregen voor het vervaardigen van de fameuze LS 3/5a. Daarnaast heeft deze luidsprekerspecialist ook menig zelf ontworpen super-mini geproduceerd zoals de originele SA-1 (in productie tussen 1976 en 1995). De nieuwe SA-1 is volgens Philip Swift -oprichter van Audiolab en de huidige eigenaar van Spendor Audio Systems- de beste compacte Spendor ooit...

De SA-1 is een even opvallende als elegante verschijning dankzij de afgeronde randen van de kast en de exotische fineeropties zoals Zebrano high gloss, Jet black piano lacquer en Wengé deep satin. De klankkast heeft vrijwel dezelfde afmetingen als de LS 3/5a maar dan met een omgekeerde diepte/breedte verhouding; bij de SA-1 doet de smalle wand dienst als baffle terwijl dat bij de LS 3/5a juist de brede wand is.

Nog opvallender dan de vergelijkbare afmetingen is het feit dat de SA-1 ook een gesloten kast (infinite baffle) heeft, iets wat we helaas zelden zien bij moderne ontwerpen. Ondergetekende heeft enige jaren geleden Spendor`s S 3/5se gerecenseerd (die werd vergeleken met de 11 Ohm Spendor LS 3/5a) en zeer goed bevonden. Sterker nog, de S 3/5se is een dusdanig knap uitgedokterd weergevertje dat men zich mag afvragen hoeveel extra resolutie kan worden gewrongen uit een dergelijk concept. Tijdens het onderzoek heeft men niet alleen gepoogd om de resolutie nog verder te verhogen maar vooral om hem akoestisch nog beter te laten `verdwijnen`. Om dat doel te bereiken moest het bestaande concept geheel worden herzien, vandaar dat Spendor deze mini een andere naam heeft gegeven.

What`s in it for me...

De wanden van de gesloten klankkast bestaan uit 9, 12 en 15 milimeter dikke "high density" (HDF) panelen, met interne schotten die voor extra rigiditeit en snelle energie-afvoer moeten zorgen. De nieuwe mid/laag unit heeft een magnesium chassis, een 15 centimeter (diameter) `ep38` polymeer conus en een binnenshuis ontwikkelde surround-ophanging met een uniek profiel wat voor een meer lineair gedrag zorgt, aldus Spendor. De hoogfrequent-units heeft een 22 milimeter `silk-mesh` koepelmembraan met extra demping en een speciale `wide-surround` ophanging waarmee de voordelen van een klein en licht membraan (vergroot bereik in het hoog) worden gecombineerd met dat van een groter membraan (betere overgang naar de mid/laag unit) waardoor vervormig over een groot bereik laag blijft. Het ontwerp van het wisselfilter is vooral gericht op een optimaal fasegedrag en behalve het ontbreken van serie-weerstanden (waarmee thermische modulatie-vervorming wordt voorkomen) zijn polypropyleen- en metaalfilm-condensatoren ingezet.

De verliesarme spoelen worden door Spendor zelf gemaakt (zo zien we het graag) en per filterpaar geselecteerd. De verzilverde koperen bedrading met halogeen-vrije isolatie mondt uit in twee stevige WBT aansluitingen. Single-wiring dus, zoals het eigenlijk hoort bij een mini-monitor die volgens de BBC traditie is gebouwd (dezelfde trend zien we bij collega Harbeth). Thank you, Mr. Swift. Het frequentiebereik loopt van 75 Hertz tot 20 kiloHertz (+/- 3dB) en de gevoeligheid resulteert in een geluidsdruk van 85 dB bij 1 Watt aansturing, gemeten op 1 meter afstand. De nominale impedantie is 8 Ohm en het maximaal verwerkbare continuevermogen (RMS) is 125 Watt. De SA-1 meet 30,5 bij 16,5 bij 19 centimeter (HXBXD) en weegt 5,4 kilo per stuk.

Geen boekenplank exemplaren

De SA-1 weergever is een pure standstaander, geen `boekenplank` luidspreker, getuige de speciale bijpassende stands die men bij Spendor voor hun nieuwe junior heeft ontworpen (Dimex adverteert dit systeem met het motto "U blij, boekenplank vrij"). De optionele, circa 60 centimeter hoge SA-1 stands hebben een antiresonante lichtgewicht constructie (4,1 kilo) met een minimale energie-opslag en een hoge rigiditeit. Bij deze stands komt de fineersoort van de SA-1s weer terug in de voorzijde van de pilaren terwijl ze verder in een satijnzwarte lak zijn afgewerkt. De driehoeks sokkels staan op robuuste spikes en de pilaren zijn aan de achterzijde voorzien van bevestigingspunten voor het verankeren van een luidsprekerkabel. Mocht het uiterlijk van de SA-1 standaards niet in de smaak vallen dan is er geen man overboord want ondergetekende kreeg tijdens een vergelijk met zandgevulde metalen stands niet de indruk dat de SA-1 weergevers geheel van hun eigen stands afhankelijk zijn.

De verpakking van beide producten maakte een goede indruk; de SA-1 wordt door een dubbele doos tegen transportavonturen beschermd terwijl de apart verpakte stands door middel van ingenieus geconstrueerde schuimblokken op hun plaats worden gehouden. Het recensiepaar SA-1`s was afgewerkt in donkerbruin Wengé hout, wat niet ieders smaak zal zijn. Men zou de uitstraling van deze houtsoort waarschijnlijk het beste kunnen omschrijven als stemmig. De fineerafwerking was van een zeldzaam hoge kwaliteit, inclusief de uitsparingen van de verzonken weergave-units. De losneembare frontdoekjes worden met behulp van vier kleine magneetjes op hun plaats gehouden waardoor het aangezicht bij `naakt` luisteren (zonder doekjes) niet wordt ontsiert door plastic montagenoppen.

Luisteren

Het recensiepaar was reeds ingespeeld maar kreeg desondanks ruim de tijd om los te komen. Een goede opstelling werd relatief gauw gevonden, wat behalve het lage gewicht te danken was aan de het uitgewogen weergavekarakter. De uiteindelijke opstelling leek aardig op dat van de residentiële LS 3/5a-V2`s; zo`n 45 centimeter van de achterwand en met midden-assen die elkaar net voor de luisterplek kruisen. Het afstraalgedrag was zonder frontdoekjes meer uniform dus mochten de SA-1s `naakt` spelen.

Van de Crooked Still CD Shaken By A Low Sound werd de track Can`t You Hear Me Callin` beluisterd. De sonoriteit van de cello en de strijkbewegingen werden bijzonder goed vertolkt. De geplukte staande bas kwam in vergelijk met de Monitor Audio Studio 2SE`s wat droger en slanker over terwijl de snaarplukken mooi gearticuleerd werden weergegeven. Bij Aoife O` Donovan`s zang kwam met name haar ademhaling opvallend natuurlijk over. De SA-1 doet qua stemweergave niets onder voor de Stirling Broadcast LS 3/5a-V2 en de nieuwe Spendor zet stemmen zelfs met een nog sterkere plastische aanwezigheid neer. Deze kleine Spendors wisten bij uiteenlopende opname`s melodielijnen op prachtige wijze uit te lichten en tegelijkertijd op impulsieve wijze te werk te gaan.

Tijd voor vinyl. De Sufjan Stevens LP Illinoise werd op het schotse vilt gelegd om de track Decatur af te tasten. De eerste indruk was die van een rijke tonaliteit, gekoppeld aan een opmerkelijk vrije presentatie. De SA-1s bleken geen voorkeursbehandeling te geven aan specifieke klanken of instrumenten en de weergave was steeds opvallend vrij van maskering. Het zijn overigens geen gortdroge klankdiplomaten, eerder klankkleurmeesters met een voorkeur voor duidelijkheid. Bij het subtiele snarenspel van Sufjan Stevens werd het trommelvel van de banjo prachtig uitgelicht. Het stereobeeld kreeg een goede ruimtelijke continuïteit mee waarbij de vrouwenstemmen -die ver naar achteren werden afgebeeld- goed uit de muzikale verf kwamen.

Baby Beeb

De hybride Chesky SACD The Raven van Rebecca Pidgeon verdween in de Marantz lade waarna de track You Got Me optisch werd uitgelezen. Er was sprake van een uitstekende dieptestaffeling waarbij de lichte percussie op de achtergrond met een scherpe focus werd neergezet. Bij het (akoestisch) gitaarspel kwamen de lage grommen van de bassnaren lekker expressief over terwijl de zang van Rebecca Pidgeon niets minder dan puur verleidelijk klonk. De zang werd vrij van de weergevers afgebeeld en het geheel kreeg een kenmerkende, ontspannen BBC-presentatie mee. Met een loepzuivere uitsterving van de gitaarsnaren en een opmerkelijke souplesse staken de SA-1s de bewonderenswaardige Stirling Broadcast monitoren naar de klankkroon. De Stirlings daarentegen, gaan met een nog grotere expressiviteit te werk; ze zetten als het ware meer hun tanden in de muziek. In zekere zin begeven de SA-1 en de LS 3/5a-V2 zich op een parallel klankpad ten opzichte van de originele BBC LS 3/5a waarbij de Stirlings op meer directe en energieke wijze te werk gaan dan de oude `Baby Beeb` terwijl de SA-1`s vooral een meer uitgewogen en coherente presentatie bieden. De laagweergave van de SA-1 is zowel qua tonaliteit als grip van hoog niveau en men heeft bij Spendor voor een zeer goede integratie van de beide weergave-units gezorgd.

Van de mooie Art Pepper LP The Way It Was werden beide zijden afgetast. De met brushes bespeelde drums kwamen op luchtige, bijna zuchtende wijze naar voren terwijl het saxofoonspel met een rijk vibrato uit de weergevers rolde. De piano werd compact maar ver naar achteren afgebeeld waarmee de bovengemiddeld goede diepteafbeelding van de kleine Spendors nogmaals werd onderstreept. Bij enkele sessies van dit Jazz-album kwam de weergave nog wat aan `drive` tekort maar dat werd meer dan goed gemaakt door de tonale rijkdom en een meeslepende ritmische flow. Alhoewel de opgegeven gevoeligheid hoger ligt dan dat van de LS 3/5a, heeft de SA-1 in feite een wat lager rendement. Een versterker met genoeg stroomreserve zal daarom nodig zijn om alles uit ze te halen.

Conclusie

Is Spendor`s jongste telg, zoals deze fabrikant claimt, hun beste mini-monitor ooit? Ondergetekende heeft lange tijd een paar originele Spendor LS 3/5a`s in gebruik gehad en de Spendor S 3/5se gerecenseerd. De SA-1 overtreft beide weergevers op meerdere punten en met name in het hoge midden zijn de prestaties nog beter dan dat van de S 3/5se.

Daarnaast is de SA-1 vrij van de wat kritische hoogfrequent weergave van de LS 3/5a. De oude BBC monitor en de Stirling V-2 versie hebben af en toe nog een streepje voor wanneer het aankomt op het vertolken van muzikaal drama. De SA-1`s weten luisterstress praktisch uit te sluiten zonder aan resolutie in te boeten en dankzij de tonale uitgewogenheid wordt men bij deze weergevers niet constant herinnerd aan hun laagfrequent limiet. Al met al kan worden gesteld dat dit de meest uitgekristaliseerde Spendor mini ooit is. Wanneer de opstelling en aansturing met zorg worden gekozen bieden deze mega-mini`s een verbluffend goede weergave.

Aanvullende informatie:

Paarprijs Spendor SA-1: 1590 euro.
Paarprijs Spendor SA-1 Stands: 580 euro.