Lindemann AMP 4 & CD 1 SE

‘Made in Germany’. Wanneer het om de auto-industrie gaat wordt dit zinnetje, ook in Nederland, gezien als een garantie voor kwaliteit. Veranderen we auto echter in audio dan wordt het een totaal ander verhaal. Al jaren verbaas ik me over de vooroordelen die er hier te lande bestaan omtrent Duitse audio producten. High End merken als o.a. Clearaudio, Transrotor, Avantgarde, Burmester en MBL draaien al jaren mee aan de wereldtop en nog steeds hoor ik verhalen over de Duitse luidspreker die een te vet laag heeft, de Germaanse draaitafel waar het slechts draait om de visuele aantrekkingskracht van glanzend goud en acryl en de Teutoonse versterkers waarbij alleen aandacht gegeven is aan het produceren van zo veel mogelijk ‘Lärm’. Hopelijk gaan diegenen, die dit soort vooroordelen koesteren en ventileren, na het lezen van deze recensie zich afvragen of het in het vervolg misschien niet toch de moeite waard is om bij een speurtocht naar nieuwe componenten het aanbod van de Duitse industrie niet reeds op voorhand uit te sluiten. Al is het om te beginnen maar het deel dat onder de verantwoordelijkheid valt van Norbert Lindemann en zijn team. 

Lindemann – Het Merk

Voor diegenen die de ontwikkelingen in de Duitse High End industrie volgen zal Lindemann Audiotechnik waarschijnlijk geen onbekende zijn. De firma biedt een in omvang klein, maar wel redelijk volledig audio pakket dat, naast de hier geteste geïntegreerde versterker AMP 4 en cd speler CD 1 SE, verder nog bestaat uit een SACD speler,  twee luidsprekertypen, luidsprekerkabels en netsnoeren. De in kleine series vervaardigde elektronica wordt in Nederland geïmporteerd door Melodia Audio Import in Amsterdam.

Lindemann AMP 4 & CD 1 SE

AMP 4

“Wunderschön” fluister ik wanneer ik dit stukje top design van 440 mm breed, 370 mm diep en 106 mm hoog uit het isolatiemateriaal van de transportdoos til. De versterker maakt - met zijn gewicht van 16 kilo, zijn 12 mm massieve van geborsteld aluminium vervaardigde frontplaat, en zijn volledig metalen behuizing - op het eerste gezicht een betrouwbare indruk. Op grond van die impressie kan ik me dan ook heel goed voorstellen dat de fabrikant het aandurft om op deze versterker vijf jaar ( cd speler twee jaar) garantie te geven. ‘Qualität über alles.’ Ik ben ter plekke verliefd op het zilverkleurig aluminium front met daarin verzonken het zwarte acrylglas van het venster. De trefzekere kracht van minimal design in combinatie met fraaie materialen. Midden onder het venster is de merknaam zodanig aangebracht dat hij aanvankelijk niet opvalt of beter gezegd; het ontwerp niet verstoort. Datzelfde geldt voor de minuscule zwarte bedieningsknopjes die onder in het venster weggewerkt zijn. Net daaronder, in het onderste deel van de aluminium facet geslepen rand van het front dat het venster omringt, zijn op subtiele wijze in reliëf de bijbehorende functies benoemd. Links achtereenvolgens de ingangen D1, D2, Vi, Tu, T1, T2 en rechts volume + en - , mute en power. Deze aanduidingen zijn echter pas de zien wanneer men de speler tot op enkele centimeters afstand genaderd is. Het doet me denken aan de sticker die sommige mensen op de achterkant van hun auto plakken; “When you can read this, you are too close”.

Aan de achterkant rechts één paar fraaie teflon geïsoleerde luidsprekerklemmen uit de toplijn van WBT. Links zes lijningangen met vergulde cinch bussen; disc 1, disc 2, video, tuner, tape 1, tape 2. Vergulde uitgangen zijn er rechts daarvan voor record out en pre out. In de overzichtelijke, uitgebreide, Duitstalige gebruiksaanwijzing worden beide uitgangen overigens aangeduid met tape out. De fabrikant adviseert in diezelfde gebruiksaanwijzing om het bijgeleverde Blue Line power cord te gebruiken. Maar er is natuurlijk niets op tegen om in het kader van ‘fine tuning’ te experimenteren met andere audiofiele exemplaren.  Onder de vier hoeken zwarte gegoten voeten uit ‘hochdämpfendem RDC-material’. Maar de doos is nog niet leeg. Er volgt nog een perfect bij het front passende metalen afstandsbediening waarmee alle functies te bedienen zijn. Volgens opgave levert de AMP 4 100 W aan 8 Ohm en 180 W aan 4 Ohm. De versterking wordt per kanaal verzorgd door vier hoogwaardige Audio MOS FET’s van Toshiba. De helft van het totale gewicht komt voor rekening van de ruim bemeten, 8 kilo zware, ringkerntrafo van 600 watt met een voeding die is afgevlakt met 84000 ?F. Het volume wordt geregeld middels een ALPS. De opgegeven frequentie loopt - welkom nieuwe formaten - van 3 Hz tot 300.000 Hz (-3 dB) Alles ‘sehr beeindrucksvoll’.

Wanneer de stekker in het stopcontact gestoken wordt licht er midden onder in het zwarte venster een rode led op. Geen felle grote schijnwerper, zoals bij sommige merken het geval is, maar eerder een gloeiend speldenkopje. Wordt nu de rode powerknop op de afstandsbediening ingedrukt - de overige drukknoppen op de zilverkleurige afstandsbediening zijn zwart van kleur - dan lichten in het centrum van het venster de twee grote dikke rode cijfers op die de geluidssterkte van dat moment aangeven. Tegelijkertijd wordt links in het display, in kleine rode letters, getoond welke van de ingangen geselecteerd is; disc 1 etc. Dit linker deel is middels de Fernbedienungsgeber uit te schakelen. Op die remote control staat bij elke knop in zwart aangegeven welke functie deze bedient. Gezien het feit dat Melodia Audio Import nog maar kort geleden het distributeurschap voor Nederland op zich genomen heeft vermoed ik dat zowel de versterker als de afstandsbediening nog geen jaar oud zijn. Toch is op de remote  te zien dat het woordje ‘volume’ tussen de twee meest gebruikte knoppen al minder goed leesbaar is. Misschien een idee om bij toekomstige exemplaren de tekst er niet op te drukken maar er op eenzelfde wijze in uit te frezen als op het front van de versterker gebeurd is. Op naar de volgende doos.

Lindemann AMP 4 & CD 1 SE

CD 1 SE

Deze 24 bit/192 kHz loopwerk / DAC combinatie, die voor het door de fabrikant ontwikkelde High Definition Resampling Architecture (HiDRA®)gebruik maakt van de AD 1853 & SRC AD 1896 chipset, is al even prachtig om te zien. Aanvankelijk heb ik het idee dat de beide kasten even groot zijn maar volgens de Bedienungsanleitung is de cd speler iets hoger dan de versterker; 114 mm tegenover 106 mm. Het front is van eenzelfde eenvoud als de AMP 4. De frontpanelen van beide spelers kunnen zo fraai op elkaar afgestemd zijn omdat de digitale bron in dit geval een bovenlader is en het lijnenspel van de voorkant dus niet onderbroken wordt door een lade. Het zware, in geborsteld zwart aluminium uitgevoerde, op één van de hoeken scharnierende zwenkdeksel bedekt een loopwerk waarin een ‘Dosenlibelle’ geïntegreerd is om het waterpas opstellen te vergemakkelijken. Op het loopwerk een kleine magnetische metalen puck. De speler functioneert niet zonder puck of wanneer de klep open staat.

Ook hier weer de fraai in de achtergrond verdwijnende kleine zwarte bedieningsknopjes ( play, stop, skip < en > en power), de gegraveerde letters en merknaam en de rood oplichtende cijfers. Ingeschakeld toont dit display in het rood het woord ‘disc’. Op het moment dat er een cd geladen is wordt het aantal nummers aangegeven met rechts daarvan de totale speelduur in minuten en seconden. Tijdens het spelen wordt aangeduid welk nummer draait, tezamen met de tijd. De tijdsaanduiding kan middels de uitgebreide, o.a. met een fase knop uitgeruste, Fernbedienungsgeber uitgeschakeld worden. Jammer is dat, wanneer beide apparaten in hetzelfde rack geplaatst worden, opvalt dat de grote niet uitschakelbare cijfers op beide displays weliswaar dezelfde hoogte en breedte, maar niet dezelfde dikte hebben. In het versterkerdisplay zijn de cijfers wat feller. Maar ach, dat is slechts een detail dat niets afdoet van de in mijn ogen schitterende ‘looks’ van beide apparaten.   

De achterkant biedt rechts een IEC connector voor het afneembare netsnoer dat, via een afgeschermde ringkerntrafo van 80 W, het digitale deel van deze speler van stroom moet voorzien. In de gebruiksaanwijzing adviseert de fabrikant om in overleg met de dealer te kiezen voor een audiofiele netkabel.Links aansluitmogelijkheden voor zowel cinch als gebalanceerde analoge uitgangen. Terwijl ik ze zie realiseer ik me dat op de versterker de gebalanceerde ingang ontbreekt. Misschien iets voor een toekomstige opwaardering? Direct onder de analoge uitgangen bevindt zich een aansluitpunt voor de, vanaf de in een solide metalen behuizing gestoken separate voeding komende, stroomkabel die het analoge deel van de speler van stroom voorziet. Dit alles om klankbeïnvloeding door digitale verontreiniging te voorkomen. Midden achter nog twee digitale uitgangen (coaxiaal 75 Ohm en optisch). Verdere wetenswaardigheden: Inwendig wordt er gebruik gemaakt van een Sanyo laser. Het loopwerk is stijf verend opgehangen in een door Lindemann ontwikkeld ‘rack’ waardoor de aftasteenheid optimaal ontkoppeld is van behuizingresonanties.

Lindemann AMP 4 & CD 1 SE

Die Mannschaft

Normaliter heb ik nogal wat componenten aangesloten staan. Alleen het digitale frontend bestaat al uit drie apparaten terwijl de versterking gerealiseerd wordt door twee componenten. Deze vijf behuizingen worden nu ingewisseld voor de twee Lindemann exemplaren. Daarmee wordt het geheel een stuk overzichtelijker en mijn USM Haller rack veel leger. Bovendien hou ik kabels over. Hoe simpel kan het leven zijn. Op het net aangesloten blijkt dat mijn van Medevoort polechecker bij geen van beide apparaten ook maar het geringste strooiveld kan registreren. Dat is nog wel eens anders. Het design past perfect bij het audiomeubel. Of ze voor elkaar ontworpen zijn. De twee testapparaten worden uitgebreid met mijn Clearaudio Champion Limited Edition draaitafel die uitgerust is met de VPI JMW 9 memorial arm en het Clearaudio Victory H MC element. De interlink tussen de draaitafel en de Sphinx Project Phono Equaliser is een Clearaudio Sixstream. Zowel de andere interlinks als de luidsprekerkabels die de Master Two luidsprekers single wired aansturen behoren tot de nieuwe Classic series van Siltech.Aan het begin zijn even de Lapp netsnoeren ingezet. Het grootste deel van de testperiode is evenwel – vanwege het hoger oplossend vermogen, het schonere geluid en de toename van druk - gedraaid met de A/C Master Couplers van Synergistic Research.

Jetzt geht’s los!

De set speelt nog maar enkele uren wanneer mijn echtgenote thuiskomt. In de loop der jaren heeft ze veel componenten zien komen en gaan. Meestal had het optreden op haar geen enkel effect en slechts een enkele maal uitte ze waardering voor de geluidskwaliteit van een component. Des te opvallender is haar reactie op de beide Lindemann’s. Direct na binnenkomst loopt ze naar de bank, gaat zitten en pakt de afstandsbediening. Dan vraagt ze, onbekend als ze is met de bediening van de CD1SE, of ik een aantal nummers voor haar wil draaien. Rebecca Pidgeon en Linda Ronstadt brengen beiden kort een bezoek en zodra die de deur weer achter zich dichtgetrokken hebben vraagt ze; “Wat kosten ze?” Van haar mogen ze blijven.

Ik begrijp de aantrekkingskracht die dit Duitse team op haar uitoefent. Zeker in combinatie met deze twee heldere vrouwenstemmen die op zeer verantwoorde wijze opgenomen zijn en die op een mindere combinatie in het hoog al snel minder prettig aan kunnen horen. Bij deze cd speler is daar geen sprake van. De grote detailrijkdom wordt in het hoog op aangenaam klinkende spitse wijze vertaald en de snelle versterker presenteert dat in een beeld dat bovengemiddeld breed en diep is. De stemmen van Rebecca Pidgeon en Linda Ronstadt komen prachtig helder naar voren en de instrumenten staan als vastgenageld op hun plek waarbij ook de onderlinge plaatsverschillen in diepte fraai weergegeven worden. Maar zelf blijf ik de neuzelende audiofiel die eerst eens twee weken met de apparaten wil leven voordat hij een uitspraak doet.

Die dan niet alleen wil luisteren naar audiofiele opnames maar ook naar andere persingen en dan het liefst met vrouwenstemmen. Zoals de eveneens heldere stem van Lori Spee. Een aantal nummers van de cd waarop ze nummers van Herman van Veen zingt weten mij op sommige installaties steevast emotioneel te raken. Tijdens het weergeven van ‘House rules’ bewijzen de Lindeman’s dat ook zij zich tot deze groep mogen rekenen. Over vrouwenstemmen gesproken. Patricia Barber krijgt nogal eens het verwijt dat er in haar opnames erg veel laaginformatie zit en dat het hoog erg fel is. De Duitsers brengen het geheel muzikaal over. De bas van Marc Johnson in ‘Bye bye Blackbird’ is weliswaar zwaar aangezet maar de autoriteit van de AMP 4 is evident. De bekkens van Adam Nussbaum klinken zeer realistisch zonder onaangenaam scherp te worden. Patricia zit met haar piano voor de luidsprekers als een groot afgebeelde entiteit.

Een andere jazz diva, Rachelle Ferrell, wordt in het op 15 juli 1991 in Montreux voor een live publiek opgenomen ‘You send me’ van het lage laag tot het hoogste hoog magistraal weergegeven. Door Doug Sax gemasterde stembuigingen, ademtechniek, mondbewegingen; ik pik het op gelijk de microfoon die zij in haar hand heeft. Als ik mijn ogen sluit ben ik de microfoon. Muzikaal van een geheel andere orde is Enya. Met het grote beeld dat hij presenteert moet de AMP 4 perfect in staat zijn om het grootse, in golven op de toehoorder afkomende geluid van Enya op imponerende wijze neer te zetten. Ik draai het bekende ‘The memory of trees’ zoals dat te vinden is op een in 2002 uitgebrachte, wereldwijd tot 200.000 exemplaren gelimiteerde uitgave getiteld ‘Only Time – The Collection.’ Ik sluit mijn ogen en wordt omgeven door ijle esoterische stemmen en de pulserende kracht van de muziek die een sfeer ademt van Celtische druïden in donkere wouden. Even imposant is ‘Rockin’ in Rhytm’ met een big band in ‘full swing’ onder leiding van Bob Lark met een solo van trompettist Clark Terry. 

Rest nog slechts één prangende vraag; Weet de Lindemann via ingang Disc 2 ook met analoog aangeboden signalen te boeien? Het antwoord is een volmondig ja. Robbie Williams en de hem begeleidende bigband swingen in ‘Do nothing till you hear from me’ en ik verlies me zodanig in de muziek dat ik het nummer een aantal malen op moet zetten voordat ik me ertoe kan dwingen om het te beoordelen op parameters als detaillering, dynamiek, ruimteafbeelding, plaatsing en druk. Alles ‘ausgezeichnet.’ Anita Kerr klinkt ineens veel minder gedetailleerd. Dat ligt niet aan de apparatuur maar komt doordat deze schijf domweg minder informatie bevat. Wat er echter op staat wordt met veel muzikaliteit, vakmanschap en liefde voor het vak gebracht. En dat komt over via de AMP 4.

Lindemann AMP 4 & CD 1 SE

Zum Schluss

Voor mij heeft deze test bewezen dat het in de inleiding genoemde vooroordeel met betrekking tot Duitse audio apparatuur zeker niet opgaat voor deze twee componenten die de naam Lindemaan dragen. Tegelijkertijd gooit dit merk het vooroordeel aan diggelen van de kleine audio fabrikant die een bestaand standaard apparaat een dik metalen front voorhangt en dat vervolgens voor veel geld als ‘High End’ verkoopt. De 3600 euro kostende CD 1 SE is niet alleen prachtig vormgegeven en gebouwd, maar kent ook een fraaie, doordachte opbouw en maakt gebruik van de modernste technieken waarvan er enkele – bijvoorbeeld de ophanging van het loopwerk en de HiDRA® resampling techniek – door de fabrikant zelf ontwikkeld zijn. De 3100 euro kostende AMP 4 sluit daar qua ontwerp, constructie, opbouw en prestaties perfect bij aan waarbij ik het alleen jammer blijf vinden dat de gebalanceerde ingang voor het CD1SE signaal ontbreekt. Tezamen zijn zij in staat om datgene te doen waar het bij muziekweergave om gaat; het overbrengen van emotie. Zij doen dat door een groot beeld neer te zetten dat op een ‘up front’ en involverend muzikale wijze gepresenteerd wordt zonder dat het tot luistermoeheid leidt. De Master Two luidsprekers heb ik wekenlang niet gezien. Middels tussenkomst van de uitzonderlijk ‘schone’ en ‘stille’ Siltech Classic Series wordt het geluidsbeeld in mijn luisterruimte gekenmerkt door druk, dynamiek, fijne detaillering en een grote mate van ruimte, lucht en helderheid waardoor het op een continuüm van warm naar analytisch net naast het midden op de analytische kant geplaatst kan worden. Met (de combinatie van) beide componenten zou ik zeer goed kunnen leven.    

Distributeur :

Melodia Audio Import
R. J. H. Fortuijnstraat 101
1019 WJ  Amsterdam
tel.  020-6623531
fax. 020-4196111
internet: www.melodia-audio.nl

Fabrikant :

Lindemann Audiotechnik
Carl Benz Strasse 12
82205 Gilching Germany
tel.  08105-25667
fax. 08105-25590
internet: www.lindemann-audiotechnik.de
e-mail:   info@lindemann-audiotechnik.de