Rega set
Sommige audiofabrikanten hebben door de jaren heen een bepaald imago weten op te bouwen. Dit kan heel bewust zijn gecreeerd maar kan ook door consistente uitdraging van de bedrijfsfilosofie tot stand zijn gekomen. Het uit het onbeduidende Engels plaatsje Southend-on-Sea afkomstige Rega is een schoolvoorbeeld van deze laatste variant. Toen ik onlangs door importeur Joenit werd benaderd of ik interesse had om een complete set Rega elektronica - waaronder een aantal Nederlandse primeurs(!) te bespreken, hoefde ik daar dan ook niet lang over na te denken. De afgeleverde apparatuur bestaat uit de fameuze P3 platenspeler met RB300 toonarm, afgemonteerd met het ‘top of the line’ Sumiko Blue Point Special element. De nieuwe Planet CD-speler en de eveneens gloednieuwe Mira 3 geïntegreerde versterker, allen geleverd in de nieuwe zilverkleur van Rega genaamd ‘Satin Metal’. Voorwaar een combinatie die mede door de bijzondere constructiedetails een hoog verwachtingspatroon bij mij weet te scheppen.
Wie en wat is Rega eigenlijk? Oprichter en eigenaar is de eigenzinnige Roy Gandy die begin 70’er jaren als technisch ingenieur bij Ford werkzaam is en zijn vrije tijd voornamelijk besteedt met het installeren van hifi-sets bij vrienden en kennissen. Als hij vervolgens parttime verkoper wordt bij een lokale audio zaak blijkt dat hij belachelijk veel tijd moet besteden aan het repareren van nieuwe platenspelers voordat hij deze met een gerust hart en 100% vertrouwen aan klanten kan verkopen. Het is uit deze onvrede dat verschillende jaren later de Planet platenspeler wordt geboren. Terwijl Roy nog steeds bij Ford werkzaam is produceert hij in de avonduren samen met zijn moeder(!) de eigen Rega platenspelers. Na eerst nog via een tussenpersoon te zijn verkocht lukt het Roy een jaar later zijn produkten zelf aan de man te brengen waarbij ook geexporteerd wordt naar West-Duitsland, Denemarken en Frankrijk. Door het behaalde verkoopsucces is het voor hem nu mogelijk zijn baan bij Ford op te zeggen en zich volledig aan zijn bedrijf te wijden. Als in 1975 de Planar 2 platenspeler het levenslicht ziet wordt deze al snel in de markt beschouwd als beste budget draaitafel. En zo weet de naam en faam van Rega zich langzamerhand uit te breiden tot wat het vandaag de dag is, een eigenzinnige Engelse audiofabrikant die door eigen gemaakte keuzes producten weet te fabriceren die vooral muzikaal hoge ogen weten te gooien. Eigenzinnig is ook dat Rega in ons digitale tijdperk nog steeds van mening is dat de analoge bron - en dan met name hun platenspelers - beter klinken dan hun digitale broertje, de CD-speler. Of ik deze ervaring deel zal verder in dit artikel duidelijk worden.
Rega Planet CD-speler
Omdat de CD-speler mijn grootste nieuwsgierigheid opwekt besluit ik met dit apparaat te beginnen.
Rega scoort meteen al zijn eerste punt door de wijze waarop de producten verpakt zijn en dan specifieker, de wijze waarop deze vervoerd kunnen worden. Zowel de Planet CD-speler als de Mira 3 geïntegreerde versterker zitten in een stevige vrij platte doos die keurig een stevig plastic handvat bezit. Zo is het mogelijk twee apparaten in één keer mee te nemen. Handig! Aangezien de platenspeler zonder verpakking bij mij wordt aangeleverd kan ik daarover weinig vertellen.
De eerste visuele indruk valt helemaal niet tegen. Eerlijk gezegd dacht ik bij Rega altijd aan hoekige wat scherpe behuizingen met een redelijke afwerkingsgraad maar met een prima klank.
Wat uit de doos komt overtreft mijn verwachtingen ruimschoots. Er verschijnt een prachtig vormgegeven zilverkleurige bovenlader welke in niets meer lijkt op die hoekige en scherpe kasten van weleer. Hmm, eens kijken – het apparaat heeft een normale breedte van zo’n 43cm en is met 27cm diep en 10 cm hoog gemiddeld van afmetingen.
Hij kan dus overal gemakkelijk een plekje vinden. Met z’n 6 kilogram schoon aan de haak is ‘ie niet echt zwaar maar ook weer geen vedergewicht. Als ik de kast wat nauwkeuriger bekijk zie ik in het bovenpaneel een flauw gevormde holle knik welke karakteristiek voor de gehele Rega lijn blijkt te zijn. Midden in de knik is het (Sony) loopwerk gemonteerd middels een kunststof doch fraai werkende en zacht gedempte klepconstructie. Kloppen op het bovenpaneel laat een dermate dood geluid horen dat of de kast erg goed gedempt is of hij erg dik moet zijn. Het blijkt het laatste te zijn. Zowel de boven- als onderzijde zijn van 4mm(!) dik geextrudeerd aluminium gemaakt en maken een erg solide indruk. Jammer is dat zowel de voor- als achterzijde van kunststof zijn gemaakt. Martijn Lavrijsen van Joenit legt mij uit dat om de voor- en achterzijde in dezelfde kwaliteit te kunnen produceren als het boven- en onderpaneel, het product behoorlijk veel meer zou moeten kosten. Ach, het is een beetje jammer en doet lichte afbreuk aan de ‘feeling’ van het apparaat maar het is niet onoverkomelijk want het kunststof ziet er zeker aan de voorzijde, prima uit. Wel blijkt de speler bij het bepalen van de polariteit behoorlijke dosis elektromagnetische velden uit te braken.
In tegenstelling tot de huidige trend van blauwe indicaties is de kleur van de uitgebreide en duidelijk afleesbare Rega display - rood. Ook de vlakbij de display geplaatste aan/uit schakelaar heeft deze kleur maar dan wel een net weer ander tintje rood. Wel zo prettig is dat de display uitschakelbaar is wat rustig voor de ogen is.
Rega set
Rega Mira 3 geïntegreerde versterker
Rega P3 platenspeler met Sumiko Blue Point Special element
Rega set
Luisteren – eerste indruk
Dit is naar mijn inziens hét item wat het leven van een recensent zo aangenaam maakt. Je pakt de gloednieuwe apparaten uit de doos steekt de stekker in het stopcontact gaat lekker ontspannen achterover zitten op de comfortabele bank en verdwijnt in de muziek.
Maar voordat écht serieus geluisterd kan worden moet er nog heel wat water naar de zee stromen. Na het uitpakken van een component worden bij mij eerst alle contacten grondig gereinigd. Vervolgens wordt het component in het audiorack geplaatst waarbij met name bij de platen-en/of CD-spelers wordt gekeken of het apparaat echt waterpas staat. Indien niet pas ik het plateau in hoogte aan. Wanneer er voorzien is van een losse netstroom aansluiting, vervang ik in eerste instantie de standaard kabel door mijn eigen exemplaar van NBS (Monitor IV). Vervolgens wordt de polariteit gecontroleerd zodat ieder apparaat de juiste fase ziet en zelfs dan moet er vaak nog getweakt worden om het uiterste uit het aangeboden component te kietelen.
Na mijn bovenstaande standaard procedure te hebben doorlopen vervang ik deze keer mijn complete Duson referentie set voor die van Rega. Dit is nodig om het maximale verschil in één keer te kunnen constateren om vervolgens component voor component weer te vervangen door de Duson’s.
Hmm, de eerste indruk is helemaal niet verkeerd, net koud uit de doos klinkt het al veelbelovend! Er is sprake van een fraai stabiel stereobeeld wat door de verschillende instrumenten goed in- en uitgevuld wordt en de klankbalans lijkt nu al(!) zeer goed te combineren met mijn MC-systems M3 luidsprekers. Het geluid komt behoorlijk los van de luidsprekers en is plezierig om naar te luisteren. Alleen de klankbalans is nog een tikje dun en electronisch met wat weinig ‘zwart’ in het geluid. Maar ach, zo net uit de doos en aan het lichtnet gehangen is dit natuurlijk al een prima performance. Ook de Rega P3 platenspeler laat zich snel opstellen en inregelen. Na montage van het Sumiko Blue Point Special element is het afstellen van het naaldkracht en de dwarskrachtcompensatie een fluitje van een cent en kan ik na een periode van meer als 15 jaar(!) weer een keertje zélf een LP opzetten. Oef, dit geeft echte kriebels in mijn maag zeg. Gelukkig maar dat ik mijn platencollectie altijd nog bewaard heb en ze goed geconserveerd, staand heb opgeborgen.
Voor een eerste indruk en of alles goed staat afgesteld leg ik Nightshift van de Commodores op het draaiplateau. De P3 kent maar twee knoppen. Eén voor aan/uit en een hendeltje voor de armlift. Voor een zwaar glazen snaaraangedreven draaiplateau komt de plaat opvallend snel op toeren en met de nodige spanning plaats ik de naald boven de eerste groef. Tjonge zeg, wat voelt die RB300 arm verfijnt aan, nergens speling op te voelen en ook de armlift voelt perfect aan. Zeer behoedzaam zakt de naald op het vinyl en valt als allereerste de neerdalende stilte of beter gezegd, het ontbreken van ruis en tikken op. Opeens weerklinkt het eerste geluid en betrap ik mijzelf erop dat ik mijn adem even inhoud, want ik besef meteen dat hier iets bijzonders gebeurt. Niet alleen is de klank heel anders dan het CD geluid waar ik zo aan gewend ben, het doet ook iets fysieks met je. Nightshift klinkt op de P3 heel anders als mijn laatste draaitafel van Akai (APQ-310) waar ik - net als zoveel medelanders - in 1985 afscheid van heb genomen.
Het geluid van de Rega is heel relaxt en gemakkelijk. De vele percussiegeluiden die deze plaat kent worden gedetailleerd en beheerst weergeven en de ruimtelijke plaatsing en focussering zijn fraai stabiel.
En dit allemaal met een nog koude set!
Het is laat geworden als Martijn Lavrijsen van importeur Joenit vier uur later ons stulpje weer tevreden verlaat. Als ik even later in bed stap is het niet zo vreemd dat ik de slaap niet kan vatten. Niet alleen heb ik het gevoel dat mij iets bijzonders te wachten staat, het is vooral de hernieuwde kennismaking met het analoge medium dat LP heet wat mij bezig houd. Met “wat hebben we met de komst van de CD in hemelsnaam overboord gegooid” val ik in een diepe slaap.
Luisteren 2 – Rega Mira 3 versterker & Planet CD-speler
Na de complete set een week te hebben ingespeeld wordt het tijd voor het serieuze luisteren. Ik constateer dat er al na enkele dagen spelen geen wezenlijke klankmatige veranderingen meer zijn optreden en dat er verder niet met kabels of andere accessoires getweakt hoeft te worden want de klankbalans is meteen al prima, meer dan prima eigenlijk.. en dat is een goed teken.
Als eerste ga ik van start met de combinatie Mira 3 versterker en Planet CD-speler. Laura Fygi verdwijnt in het lasercompartiment met haar nummer 5 van haar album ‘Change’. Het inlezen van de CD verloopt in vergelijking tot mijn Duson CD100 wat aan de trage kant en er zijn ook wat lichte loopwerkgeluiden (lasergeleiding) hoorbaar. De knoppen hebben een precies drukpunt en de display is goed afleesbaar. De lichte mechanische klank van net uit de doos is verdwenen en voor mij ontstaat een uitermate fijn gedetailleerd geluidsbeeld met een zeer goede muzikale samenhang. Het beeld is wel wat minder warm en drukvol in het laag dan de referentie, maar het ritme- en timinggevoel van deze combinatie is erg goed, zelfs nog een fractie beter dan het ook al erg goed presterende Duson trio! Deze eigenschap zorgt ervoor dat muziek als één geheel wordt gepresenteerd en je al snel de neiging hebt met de muziek mee te swingen. Door het wat slankere grondtoonbereik lijkt Laura een jaartje of 10 jonger en hebben instrumenten in dit bereik een wat ander timbre.
De Rega combo weet de muziek prachtig emotioneel neer te zetten met echt realistische klankkleuren. Het erg hoge niveau van de Duson referentie weet het niet helemaal te halen maar het komt dichter in de buurt dan ik ooit in deze prijsklasse heb mogen aanhoren en dat is erg knap. Ook trouwens goed nieuws voor alle MC-Systems M3 bezitters. De Rega set laat zich namelijk erg goed met deze luidsprekers combineren en haalt een performance welke ver boven het gevraagde prijsniveau uitstijgt.
Aangezien de apparaten heel goed presteren met overzichtelijke bezettingen wordt het tijd voor wat zwaardere en complexere kost. Een werkelijk prachtige CD is het Requiem van John Rutter op Reference Recordings. Niet alleen is deze opname subliem het is ook een prachtige test hoe het staat met zaken zoals dynamiek, plaatsing, ruimtebeeld en klankbalans staat. De Mira 3 versterker en Planet CD-speler geven ook hier op hoog volume geen krimp wat aangeeft dat het met de stroomleverantie van de versterker wel snor zit. Staging is erg goed met een breedtebeeld wat 95% haalt ten opzichte van de referentie. Een moeilijkere opgave is altijd de weergave van accurate diepte. Hier wordt iets meer ingeleverd maar 90% is toch zeker niet slecht gescoord. Belangrijker is dat de vorm van het dieptebeeld meer een rechthoek is dan een halve cirkel met behoud van focussering! Het grootste verschil met de referentie ontstaat wanneer plaatsing vóór de luidsprekers wordt gevraagd. Dit valt goed te beluisteren met de CD Spiritchaser van Dead can Dance. Diverse percussie instrumenten bewegen zich hier door het geluidsbeeld en dus ook naar de luisteraar toe. Hier komen de Rega componenten ‘slechts’ tot 80% maar vergeet niet dat we het hier over producten hebben die factor 3 minder moeten opbrengen dan de referentie! Een grote prestatie.
Toch heb ik buiten de erg goede weergave kwaliteiten ook kritiek op één punt betreffende de softwarematige werking van de Planet CD-speler. Het is een onhebbelijkheid waarbij ik van mening ben dat de fabrikant er verstandig aan zou doen hier aandacht aan te besteden. De kritiek is als volgt; Wanneer je een CD nog een keer hebt afgespeeld met behulp van de ‘repeat’ functie en het plaatje hebt verwijderd blijft tot mijn grote verbazing deze functie nog gewoon in werking! Uitschakeling is alleen handmatig mogelijk en vindt dus niet bij verwisseling van het schijfje plaats. Slordig…
Rega set
Luisteren 3 – Rega Mira 3 versterker & Rega P3 platenspeler met Sumiko Blue Point Special element
In deze luisterronde breng ik de mooi en strak afgewerkte platenspeler in stelling. De vormgeving is veel minder frivool dan de andere Rega electronica. Het ding steekt goed in elkaar en de bediening is kinderspel. Ook op mij brengt het afspelen van een grammofoonplaat een totaal andere beleving te weeg dan het draaien van CD’s. Om met de deur in huis te vallen, de Planet CD speler wint met echt goed opgenomen CD’s ruim van zijn analoge broertje. Zowel op het punt van gemak, dynamiek, plaatsing, neutraliteit en noem de hele reutemeteut maar op. Doch op één heel belangrijk punt niet.., het bewustzijn van electronica. Zelfs als alle hifi-parameters beter door de Planet worden ingevuld blijft er nog een digitaal smaakje hangen. De P3 is gewoon beter in staat muziek te maken zonder aan apparatuur te denken! Wanneer we oudere, 1e generatie CD’s en hun gelijknamige platen gaan draaien zoals bv. het prachtige album van Ulla Meineke - ‘Wenn schon nicht für immer dann wenigstens für Ewig’ met het nummer ‘Die Tänzerin’ valt de balans helemaal in het voordeel van de P3 met Sumiko ‘high-output’ element uit. Waar deze CD digitaal ‘hard’ klinkt met relatief weinig oplossend vermogen biedt de Direct Metal Mastering LP een veel muzikaler beeld en weet de luisteraar echt bij de muziek te betrekken. Zo, wat een verschil – ongelooflijk! En zo gaan er nog veel meer plaat/CD-vergelijkingen op. Andreas Vollenweider met ‘Caverna Magica’ is een mooi voorbeeld hoe slecht de CD eigenlijk in zijn begin periode klonk. De LP is hier echt zeer veel beter en muzikaler.
Opvallend is trouwens de mooie en homogene match tussen de Rega P3 draaitafel, RB300 toonarm en het Sumiko Blue Point Special element. De combinatie schiet wat tekort op de absolute audiofiele parameters maar weet zeker op een meer dan prettige manier muziek te maken. Sterke groefmodulaties scheppen weinig problemen. Het is trouwens opvallend hoe weinig ruis, tikken, rumble en andere onrechtmatigheden waarneembaar zijn. Zelfs zo weinig dat met een goede LP op dit gebied nauwelijks enig verschil met de CD is te horen. Een grote bijdrage levert hier natuurlijk de voortreffelijke phono trap van de Mira 3 aan bij. Ook al bezit de Mira 3 versterker alleen een aansluiting voor MM elementen, zelfs met het toch wat laag uitsturende Sumiko ‘high-output’ element heeft het geen enkele moeite, alleen de volumeregelaar moet nog wat verder open als gewoonlijk.
Luisteren 4 – inschaling van de losse Rega componenten
In de voorgaande luistersessies heeft de Rega set als geheel opgetreden en presteerde daarin uitstekend maar hoe is het eigenlijk met de kwaliteiten van de losse componenten onderling gesteld?
Als eerste wordt de Rega Planet CD-speler losgekoppeld en neemt mijn eigen Duson CD100 zijn plaats in. Ondanks de oudere techniek weet de CD100 meteen te scoren met een voller, homogener en meer ruimtelijk totaalbeeld. Interessant is dat van ieder component de eigenschappen zo duidelijk hoorbaar blijven. De Rega Mira 3 met zijn zuivere, neutrale en fijn gedetailleerde geluidsbeeld en de Duson CD100 met zijn grote rust, prachtig scala aan rijke klankkleuren en stabiele stereobeeld. Opvallend is het superbe samengaan tussen deze twee. Het gaat zelfs zo goed dat ik deze combinatie prefereer boven de Rega set als geheel! Als de Planet speler zijn eigen plaats opnieuw inneemt is er een fractie meer detail (24 bit versus 16 bit) hoorbaar maar ook wat fletsere klankkleuren en een lichte neiging naar een wat dunnere weergave. De Mira 3 versterker is duidelijk het sterkste component van de drie. Wat deze versterker weet te presteren grenst voor het geld aan het ongelooflijke. Het is de beste versterker onder de 1000 EUR grens die ik tot nu toe heb mogen beluisteren en hij kan gemakkelijk meekomen met apparaten die dubbel zo duur zijn. Chapeau Rega!
En de platenspeler dan, hoe staat het daarmee? De Rega P3 met het Sumiko element is een fraaie, probleemloze combinatie die veel muziek uit de groeven weet te halen en gezien de puike constructie en componentkeuze waarschijnlijk een lang gebruikersleven beschoren zal zijn. Aangezien het de eerste serieuze draaitafel sinds tijden is die mijn woning heeft mogen betreden is het voor mij niet mogelijk een inschaling tegenover de concurrentie te maken. Wanneer andere draaitafels bij mij langskomen zullen deze met de performance van de P3 worden vergeleken.
Gevoelsmatig blijft een plaat op bijzondere wijze muziek weergeven welke echter niet per definitie beter is dan die van een CD. De Rega P3 met Sumiko Blue Point Special is zeker niet het non-plus-ultra van de analoge muziekweergave, wel denk ik dat het product veel waar biedt voor het geld en de concurrentie alle zeilen bij zal moeten zetten om voor deze prijs een beter product op de markt te zetten.
Rega set
Conclusie
Tja, wat zal ik er verder nog over zeggen. Bent u op zoek naar echt goede componenten en is dit uw maximale budget, twijfel dan niet en ga ze beluisteren. U zult verbaasd staan...
Prijzen
Rega Mira 3 geintegreerde versterker 949 EUR
Rega Planet CD-speler 899 EUR
Rega P3 draaitafel + Sumiko Blue Point Special element 938 EUR
Rega Solar systeemafstandsbediening 55 EUR
Gebruikte apparatuur Luidsprekers : MC-Systems M3 (1e generatie) |
Gebruikte CD`s Andreas Vollenweider - Caverna Magica CDCBS 25265 |
Gebruikte LP`s Andreas Vollenweider - Caverna Magica CBS CB 271 |