Is ie ’t of Is ie ’t niet

= (spreek uit als: is) is een gloednieuwe Nederlandse luidsprekerfabrikant die met zijn producten op de markt is verschenen en bij hifi.nl de primeur heeft voor een test. In het kort een inleiding over het hoe en waarom van deze luidspreker en zijn ontwikkeling. De luidspreker is ontstaan uit onvrede met de bestaande luidsprekers op de Nederlandse markt. Zo’n vijf jaar geleden besloten Frits Vroom, Dick Verwolf en Stef Bonke de koppen bij elkaar te steken om te onderzoeken of het mogelijk zou zijn zelf een luidspreker te ontwerpen. Dick en Stef hebben ieder een ruime ervaring op muziekgebied in de zin van het bouwen en onderzoek verrichten naar oude muziekinstrumenten als een clavichord, het klavecimbel, het orgel en de piano. Frits daarentegen is een opnametechnicus en dan voornamelijk van klassieke muziek. Frits miste in normaal verkrijgbare luidsprekers de mogelijkheid om in de opname terug te kunnen horen hoe deze oorspronkelijk is gerealiseerd. Om een lang verhaal kort te maken, na vijf jaar onderzoek en veel luisteren zijn zij erin geslaagd een geschikte luidspreker te ontwerpen en in kleine series te bouwen. Het is bovendien (gelijk) ook heel goed gelukt, want een viool klinkt ook als een viool en een sax is ook daadwerkelijk een sax op de =. Vooral bij live-opnames is dat goed te horen, maar daarover later meer in de test.

Een Leidse meubelmaker zorgde er tenslotte voor dat de luidsprekers met de hand in elkaar gezet kunnen worden. Kennelijk is de Leidenaar een vakman, de luidsprekers zien er netjes en strak uit. De luidsprekers die ik ter beschikking had waren voorzien van een lichte kleur houtfineer. De hoogte is 125 cm, breedte 20 cm en de diepte 30 cm. Aan de bovenzijde lopen de hoeken schuin naar achteren weg, wat ten goede komt aan het afstraalgedrag van de units. Mede hierdoor ontstaat een schoon geluid en zit de kast niet in de weg. Boven in de luidspreker, tussen de twee afgeschuinde hoeken, is de tweeter geplaatst. Deze tweeter is de TC90tdx en is afkomstig van Focal. Vergelijkbare tweeters worden o.a. in de duurdere series van JMlab en Wilson Audio gebruikt. Voor de fabrikant stond de keuze van deze tweeters al vrij snel vast, het is dan ook een van de betere tweeters die als losse unit op de markt te koop is. Het laag en midden wordt verzorgd door een 17 cm Alcone woofer, die direct onder de tweeter is gemonteerd om een puntbron te benaderen. Aan de voorkant bevindt zich aan de onderzijde op ongeveer 25 cm van de vloer een poort.

Daarmee komen we meteen op het type luidspreker. Het is een combinatie van basreflextechnologieen een transmissielijnbehuizing. De units zijn gematched, dus optimaal op elkaar afgestemd. Het rendement is 87 dB en met een nominale impedantie van 6 ohm makkelijk aan te sturen. Er wordt gefilterd met 24 dB per octaaf. Het laag loopt niet tot de onderste regionen door, maar is voor een luidspreker met een poort wel strak en lijkt derhalve ook niet op een open systeem. De luidspreker is verder voorzien van een bi-wire aansluiting. Gedurende de gehele test zijn de luidsprekers op die manier aangesloten geweest.

Is ie ’t of Is ie ’t niet

Testopstelling

De luidsprekers worden door de fabrikant met een soort rubberen voeten afgeleverd. In mijn luisterruimte gaf dit wat problemen met het laag. Mijn luisterruimte is voorzien van een plavuizen vloer en zogenaamde spachtelputz wanden. Niet echt bevorderlijk voor de akoestiek, maar daar wordt nog aan gewerkt. Het laag was in mijn luisterruimte niet strak genoeg. Ik heb dan ook de kegels welke onder mijn eigen luidsprekers zijn geplaatst onder de = geplaatst. Dat heeft een aanmerkelijk strakker laag tot gevolg. Verder heb ik de luidsprekers op zo’n 70 cm van de achterwand staan, wat het dieptebeeld ten goede komt. De luidsprekers heb ik mede op advies van Frits met de fronten recht naar voren geplaatst. Dat bleek ook na enig schuiven met de luidsprekers het meest optimale resultaat te geven.

Genoeg theorie over de luidspreker. Het belangrijkste deel, hoe klinkt deze luidspreker of hoe onthoudt het product zich van een eigen klank en benadert hij de werkelijkheid. Zoals gewoonlijk heb ik een groot aantal cd’s als test-cd’s gebruikt, zowel audiofiele als gewone opnames. Veel muziek is nu eenmaal niet op audiofiele labels verkrijgbaar en iedere doorsnee luisteraar wordt maar al te vaak geconfronteerd met slechte opnames. Toch draait men die puur vanwege de muziek of in geval van klassieke muziek de uitvoering en/of de interpretatie. Zoveel mogelijk wordt beschreven en genoemd welke tracks ik van de cd’s heb gebruikt.

Aangesloten en spelen

De luidsprekers hebben geruime tijd meegespeeld in mijn set en kan u vertellen dat het geen straf was om te luisteren. De luidsprekers zijn open en dynamisch. Het aanzetten van de instrumenten is zelfs bij zachte passages goed te horen en het geluidsbeeld stortte hierbij niet in maar bleef mooi overeind staan. Dat is een belangrijk kenmerk van een goede luidspreker. Er trad bij de luidsprekers een voor mij vreemd fenomeen op. En dat met name met live cd’s ten opzichte van de in studio opgenomen cd’s. De luidsprekers spurten bij live opgenomen cd’s zo’n beetje iedere luidspreker in deze prijsklasse voorbij die ik ken en gehoord heb. Bij de in studio opgenomen cd’s is de geboden kwaliteit van de weergave als één die thuishoort is z’n prijsklasse, gewoon goed.

De cd van The Eagles met het nummer Hotel California, zo’n beetje iedereen kent deze cd, lijkt het net of je midden in de zaal zit. Je hoort en “ziet” als het ware de mensen om je heen joelen, schreeuwen, fluiten en in hun handen klappen. Iedereen die wel eens naar een live concert is geweest weet wat ik hiermee bedoel. Op een gegeven moment hoor je links achterin een paar harde klappen op de trom en hoor je het vel duidelijk natrillen en uitsterven. Iets wat bij de meeste luisprekers toch niet zo makkelijk waarneembaar is. Je hoort op veel andere systemen wel de klappen maar daarna is het vrij snel afgelopen. Echter deze luidsprekers laten je horen wat er in een opname zit.

Is ie ’t of Is ie ’t niet

Die betrokkenheid of het "live” gevoel wordt ook weergegeven bij MTV’s unplugged cd van de The Corrs, de luidsprekers zetten zo’n realistisch beeld neer, dat het lijkt of je de technicus zelf bent die achter de knoppen van de mengtafel zit. De plaatsing van de zangers en zangeressen bij deze cd wordt overduidelijk weergegeven, evenals de instrumenten. Ik vind de cd’s welke live zijn opgenomen zo weerzinwekkend realistisch klinken, luister maar eens naar nummer 12 van The Corrs, genaamd Lough Erin Shoe. Daarin geeft drumster Caroline Corr een solo weg waar je er kippenvel van krijgt. Hetzelfde gevoel treedt op bij MTV’s unplugged cd van Alanis Morisette, de ademhaling en de trillingen in haar stem zijn zo uitermate realistisch dat je soms denkt, dat ze bij je in de kamer staat te zingen.

Een volgende cd, namelijk van The Weavers op het Analogue Products label, kon ik niet in het cd-rek laten liggen. Deze cd is in 1963 live opgenomen in de Carnegie Hall in New York. Ze hebben bij deze opname gebruik gemaakt van slechts drie microfoons. De opname is fantastisch, je luistert hier niet naar muziek, maar je beleeft het, je maakt het gewoon mee. Het idee dat je bijna 30 jaar terug in de tijd gaat. Een heel bekend nummer is Ramblin’ Boy, zo opgebouwd dat je helemaal door de ambiance wordt meegesleept. Op een gegeven moment wordt de zaal aangemoedigd zachtjes mee te zingen. Dat meezingen doet de zaal dan ook, eerst voorzichtig en zachtjes, om dan vervolgens over te gaan in een spontaner en luidruchtiger zaalkoor. De luidspreker betrekt je hier zo bij dat je even vergeet dat het nu geen 2001 is maar gewoon het jaar 1963 en je vergeet eveneens dat je gewoon in een huiskamer zit. De muziek vind ik een beetje “oubollig” maar de sfeer en de ambiance van de cd is zo fantastisch dat je de muziek gewoon voor lief neemt. Het zal ook wel mede te maken hebben dat de cd geremasterd is door Doug Sax, hij weet als geen ander hoe je een cd moet remasteren. En de = luidsprekers geven dat nog eens perfect weer. Een regelrechte aanrader, maar een probleem is dat de cd zeer moeilijk te verkrijgen is.

Dan gaat de lade van de speler open voor Talking Timbuktu van Ry Cooder. Ry speelt op deze cd samen met Ali Farka Tour. Ik gebruik deze cd regelmatig bij het beoordelen van de te testen apparaten, dan met name nummer 9, getiteld Ai Du. Na ongeveer een halve minuut komt de drum inzetten, deze wordt mooi achterin geplaatst en de base-drum wordt netjes neergezet, strak en snel zoals deze hoort te klinken. De violen, in dit nummer, klinken op deze luidsprekers zoals ze moeten klinken, niet te lief maar ook geen hard randje, gewoon zoals een viool is. En dit fenomeen wordt door andere luidsprekers nogal eens op verschillende wijze weergegeven. Dan krijg je het idee dat een viool lief, zwoel en warm klinkt.

Deze luidsprekers nodigen je uit tot waar ze voor bedoeld zijn namelijk cd’s luisteren, zo ook de volgende cd, al ik draai die niet vaak. Je hoort op deze cd zo goed de tekortkomingen van een luidspreker zoals ruimtelijkheid, hardheid, detaillering, diepte en of de luidspreker een holografisch beeld kan opbouwen. Nou en daar heeft de = geen moeite mee. Als je de cd Amused To Death kent van Roger Waters (ex Pink Floyd) dan begrijp je wat ik bedoel. De cd is in staat de gemoedstoestand zo te beïnvloeden dat ik hem alleen draai over een installatie die geheel in balans is. Anders weet deze cd niet te boeien en gaat hij irriteren. Wel, op de = luidsprekers geen spoortje van irritatie.
Deze cd is middels Sony’s Super Bit Mapping proces opgenomen en gemixed in het zogenaamde Q-sound effect. Met dit effect bereikt men een wijder en natuurlijker geluidsbeeld in de cd. Voor de mastering is Doug Sax hier weer, net als bij The Weavers, mede verantwoordelijk. Deze cd klinkt bij slecht ontworpen luidsprekers al gauw een beetje hard, schel, iel en plat. Tevens treedt het geluid dan niet buiten de luidsprekers. Dit verandert echter met kwaliteitsluidsprekers, dan hoor je de effecten van de in Q-sound opgenomen cd’s. Vooral in het eerste nummer, daar begint het al met honden die blaffen. De honden hoor je ver achter de luidsprekers en het lijkt net alsof ze bij de buren in de tuin staan te blaffen. Gaandeweg de cd komt ook regelmatig de stem van een nieuwsvoorlezer, die de voortgang van de Vietnam-oorlog voorleest, naar voren. Deze stem hoor je links vlak naast je. Het geluid treedt enorm ver buiten de luidsprekers, zowel voor-, achter- als zijwaarts.

Een paar nummers verderop hoor je al heel ver links van je paarden briesen en hinniken. Even later hoor je deze paarden in een wijde boog voor je, achter de luidsprekers, naar de rechterzijde lopen. In dit stukje zit zoveel detail, de hoeven van de paarden die op de grond stampen en de belletjes die rinkelen. Vervolgens hoor je de paarden rechts van je weer briesend en hinnikend tot stilstand komen. Hoe beter de luidsprekers (en het front-end), des te verder treed het geluid buiten de luidsprekers, daarbij blijft het detail aanwezig. Dit alles natuurlijk in verhouding tot de prijs die voor de luidsprekers betaald moeten worden. Zet je duurdere luidsprekers neer (duurder hoeft per definitie niet beter te zijn) dan wordt alles nog weidser neergezet en is de microdetaillering nog beter te horen. Maar in deze prijsklasse scoren de = luidsprekers zeker niet slecht.

Tegen het einde van de test kreeg ik nog de beschikking over een transistorversterker, een geïntegreerde Lavardin van 2 x 35 watt. Deze versterker leek ook geen enkele moeite te hebben met het aansturen van de luidsprekers. Op die manier kon ik snel nog even kijken wat de luidsprekers doen met een versterker uit de “goedkopere” prijsklasse en met wat minder vermogen. De Lavardin versterker wordt in een volgende recensie aan de tand gevoeld en ik zal hier verder niet ingaan op de specifieke eigenschappen. Immers het loont toch altijd de moeite om bij een eventuele aanschaf van de luidsprekers deze met verschillende versterkers, zowel buis als transistor uit te proberen.

Conclusie

Ik heb de afgelopen weken met veel plezier naar deze luidsprekers geluisterd. Ik had af en toe echt het gevoel of ik bij een live-concert aanwezig was. Ik vind dit dan ook één van de sterke kanten van de =. Indien je op zoek bent naar luidsprekers in deze prijsklasse, neem dan de = mee in je overweging. Deze luidspreker is er één die neutraal, transparant en eerlijk klinkt en die je weet te pakken bij het weergeven van muziek. De prijs van de luidsprekers is Fl. 4000,= per stuk, dat lijkt een hoop geld en dat is het misschien ook. Maar gezien het onderzoek dat men aan de luidsprekers heeft besteed, de gebruikte onderdelen en de uiteindelijke klank is het beslist niet duur.

Noot van de redactie
Voor meer informatie over deze luidspreker neemt u contact op met Frits Vroom van Music Recording Service te Leiden, telefoon: 071-5142237.