Velodyne Acoustics Digital Drive 12 PLUS

Wanneer je denkt aan een high-end subwoofer, dan komen er slechts weinig namen boven drijven. Naast Rel uit Engeland is Velodyne Acoustics uit de Verenigde Staten een grootheid op dit gebied. Wanneer Velodyne Acoustics importeur Beter Beeld en Geluid aanbiedt een subwoofer uit de nieuwe DD+ serie voor een test langs te brengen, grijp ik de kans met beide handen aan. Om het juiste type te bepalen geef ik de maten van de luisterruimte op en het type luidsprekers dat gebruikt gaat worden door. Aan de hand van deze gegevens stelt de importeur voor om te kiezen voor het type DD12+.

Een afspraak is snel gemaakt en keurig op de afgesproken datum en tijd staat Bjorn Mateijsen van Beter Beeld en Geluid voor de deur met een DD12+. Vast onderdeel van de service na aanschaf van een subwoofer uit de DD+ serie is het afleveren en volledig inregelen bij de klant thuis. De behandeling die ik als recensent krijg is regel en geen uitzondering. Het bepalen van de plaats waar de subwoofer komt te staan wordt mede ingegeven door de luisterruimte die tevens dient als woonkamer, of eigenlijk is het omgekeerde het geval.

Uiteindelijk komt de subwoofer naast mijn Quadraspire audiorack te staan, ongeveer één meter links van de linker luidspreker. Groot voordeel van subwoofers uit de DD+ serie is de uitgebreide instelbaarheid van onder andere de fase in stapjes van vijftien graden, waardoor het plaatsen in de ruimte wat minder kritisch wordt. Nadat aldus de plaats bepaald is wordt een aanvang gemaakt met het instellen van de subwoofer. Hiertoe is de DD12+ gekoppeld aan een computer waarop de meegeleverde Velodyne software geïnstalleerd is. Vervolgens wordt de meetmicrofoon op de luisterpositie opgesteld, de CD met testtonen in de speler geplaatst en kan het inregelen een aanvang nemen. Om tot een optimaal resultaat te komen, bewandelt Bjorn niet de makkelijkste weg (dat is namelijk de auto set-up functie) maar kiest er voor de instellingen gehoormatig te doen. Grote hulp hierbij is de manier waarop de meting op het computerscherm getoond wordt. Iedere verandering in de instellingen is direct zichtbaar. Na ongeveer drie kwartier tunen aan de hand van testtonen worden de laatste (instel)puntjes op de “i” gezet aan de hand van verschillende muziekfragmenten. In totaal neemt de installatie en afregeling in mijn situatie ongeveer anderhalf uur in beslag.

DD12+ in detail

De Digital Drive PLUS serie subwoofers is de opvolger van de alom geroemde Digital Drive serie. Dit was de eerste microprocessor- en servo-gecontroleerde, volledig digitale subwoofer serie met Auto-EQ room eq systeem. Het gepatenteerde systeem optimaliseert de basweergave door gebruik van de speciale Room Management Software. Alle handelingen zoals hierboven beschreven worden binnen een aantal minuten door de software zelf uitgevoerd. Echter het handmatig instellen biedt, mits uitgevoerd door een expert, nog meer ruimte tot inslijpen. Zo kunnen er aanpassingen gedaan worden in de frequentie response, fase, kantelfrequentie en filtersteilheid. De 8-bands parametrische equalizer kan bijgesteld worden voor een zo gelijkmatig mogelijke basweergave.

De DD+ serie biedt de mogelijkheid maar liefst zes verschillende pre-sets op te slaan. Op die manier is een voorkeuze te maken voor bijvoorbeeld film- of muziekweergave. Met de meegeleverde afstandsbediening kun je tijdens het spelen wisselen van pre-set of zonodig het volume bijstellen. De gebruikte pre-set of het volume zijn af te lezen op het ingebouwde dimbare display. Om de verschillen tussen het luisteren met of zonder subwoofer te beoordelen is het handig dat de afstandsbediening voorziet in een “mute” toets. Niet alleen de software en daarmee gepaard gaande uitgebreide instelmogelijkheden zijn van hoog niveau, de hardware is van een zelfde klasse. De type aanduiding verraadt het formaat van de gebruikte woofer in inches, in dit geval dus 12”. De conus is versterkt met glasfiber/rohacell en kan een slag maken van maar liefst zes centimeter. Onvoorstelbaar wanneer je bedenkt dat de conus in stilstand zo stijf is dat met de hand bewegen nauwelijks effect sorteert. De woofer wordt servo gestuurd wat een uiterst lage vervorming geeft. De fabrikant spreekt in dit geval over minder dan een half procent. Velodyne maakt hiervoor gebruik van Klasse D versterkers met “Energy Recovery System”.

En de nieuwe modellen kunnen een 4,5 tot 6dB hogere geluidsdruk leveren dan de “oude” Digital Drive serie. Een groot gedeelte van het forse gewicht, ongeveer 38 kilogram, van de DD12+ komt voor rekening van de magneet van de woofer. In de DD12+ weegt die een slordige 17 kilogram. Alle toegepaste techniek zorgt ervoor dat de DD12+ in staat is 17Hz (-3dB) weer te geven. Aan de achterzijde is een ruime hoeveelheid aansluitingen te vinden. Natuurlijk is een subwoofer niet het meest aangewezen object om een fraai design op los te laten. Velodyne Acoustics doet een poging door de kast, met een formaat van 38x35x43 centimeter, niet in de vorm van een kubus te bouwen maar naar achter toe licht taps weg te laten lopen. Dat maakt de DD12+ wat minder massief om te zien. Naar keuze kan de subwoofer geleverd worden in hoogglans zwart, satijn kersen of walnootafwerking. Hoewel op de afwerking niets valt af te dingen, hij is perfect, vind ik persoonlijk de uitstraling te veel op de Amerikaanse leest geschoeid.

Luisteren

Het is erg verleidelijk om direct de grenzen in het sublaag op te zoeken met een stevige actiefilm, toch besluit ik in eerste instantie voor subtiliteit te gaan met gewone muziek. Het album Drag van zangeres K.D. Lang dient als opener en laat direct horen wat de Velodyne DD12+ toevoegt. Het opgebouwde geluidsbeeld groeit in zowel breedte als diepte. Met de meegeleverde afstandsbediening kun je de subwoofer gemakkelijk in de “mute” stand zetten en direct de toegevoegde waarde beoordelen. Tijdens het switchen blijkt dat niet alleen het beeld groter wordt maar dat de stem van K.D. hoger in het beeld staat. Alsof ze is gaan staan terwijl ze eerst zat. Gevolg hiervan is een veel realistischer en geloofwaardiger weergave. Naast de genoemde verbeteringen mag de laagweergave niet onbesproken blijven. Heel subtiel weet de DD12+ nog een laagje neer te leggen onder het punt waar de Audiovector S3 Avantgarde Arreté’s het voor gezien houden. Ook verbetert de doortekening van de totale laagweergave en lijkt alles makkelijker en vloeiender uit de speakers te rollen.

Na deze ervaring kan ik het niet nalaten muziek op te zoeken die beschikt over stevig en echt diep doorlopend laag. Het live album The Dance van Fleetwood Mac is een goede kandidaat. Tegen het eind van het concert gaat de band volledig los met een aantal klassiekers zoals You Can Go You’re Own Way en Don’t Stop. Hierbij wordt de band geassisteerd door een groep slagwerkers die op grote trommels tekeer gaat. Het volume gaat omhoog en Fleetwood Mac neemt bezit van de luisterruimte… De subwoofer zorgt ervoor dat de impact van de muziek vergroot is. Het is niet langer alleen maar horen, tevens voelen. Dit benadert het gevoel wat je normaal gesproken alleen bij het bijwonen van een concert ervaart, de “oomph” in de onderbuik. Naast de toevoeging van het sublaag is de stage weer meters groter dan wanneer de sub uit staat.

Ik besluit een brug te slaan van muziek naar film middels de soundtracks van Gladiator en 1492 Conquest Of Paradise op CD. Componist Vangelis scoorde met de titeltrack van laatstgenoemde een dikke nummer één hit in Nederland, het album ging zo’n 200.000 keer over de toonbank. Zelf kocht ik het album destijds om de bombastische muziek die zo lekker groots klonk op de pas verworven eerste serieuze audioset. In de loop der jaren is de kwaliteit van mijn audioset stapsgewijs toegenomen en groeide het album mee. Echter niet eerder hoorde ik een dusdanige verbetering in ruimtelijk afbeelding en basfundament als met het toevoegen van een Velodyne DD12+ subwoofer. De speakers verdwijnen werkelijk uit de ruimte en voor mij staat een immens koor te zingen. De impact van de (synthesizer)muziek is overweldigend en razendsnel. Niks sloom of gezapig laag maar puntig en heel doortekend. De Gladiator soundtrack neigt wat minder naar het bombastische en leunt meer op muzikale sfeerbeelden. Echter wel, zoals veel goede filmmuziek, met een zeer diep doorlopende laag. Met de DD12+ kun je hier optimaal van genieten en staat de muziek als een huis. Het is mij ondertussen wel duidelijk dat deze sub een grote toegevoegde waarde kan hebben in een mooie muziekinstallatie. Al zullen veel kopers de DD12+ alleen of in eerste instantie combineren met een hoogwaardige A/V set. Daarom wordt het tijd om een NAD T577 Blu-Ray speler aan het werk te zetten voor het bekijken en beluisteren van DVD en Blu-ray schijfjes.

Het is lastig om een keuze te maken uit de diverse films die in de kast staan. De film Backdraft op Blu-Ray die ik recent van Universal Pictures mocht ontvangen, lijkt een goede kandidaat. De HD Master Audio soundtrack is niet misselijk en zorgt er voor dat je in no time het simpele verhaal ingezogen wordt. Ik heb vooraf de preset van de Velodyne op “movie” gezet. In mijn geval blijven alle instellingen gelijk alleen is het volume wat hoger, uiteraard is het ook mogelijk deze preset totaal anders in te regelen. Bij het bekijken van de film laat de DD12+ zich direct gelden. Wanneer de ladderwagens vol gas door de straten heen jagen klinkt het motorgeluid van de auto’s ongelofelijk vol en realistisch. Maar het echte werk begint pas in de scènes waarin de zogenaamde backdraft branden ontstaan. De diepe grom die daarmee gepaard gaat is niet alleen te horen maar zelfs te voelen, bijzonder spectaculair en verslavend.

Geprikkeld door deze ervaring ga ik op zoek naar andere kandidaten. Quantum of Solace en Iron Man 2 kennen genoeg spectaculaire scènes om de Velodyne aan het werk te zetten. De openingsscène van James Bond’s Quantum of Solace is een race over een bergpas, waarbij James zijn Aston Martin vol gas tussen het overige verkeer door laveert op de hielen gezeten door twee Alfa Romeo’s. Als hij op volle snelheid een tunneltje door rijdt gaat de grom van de V8 motor door merg en been. Het diepe volvette geluid, dat nog eens extra versterkt is door de weerkaatsing van de tunnelwanden, wordt moeiteloos door de DD12+ weergegeven. Ik zit met wapperende broekspijpen op de bank en onderga de film in plaats van dat ik hem bekijk. In de film Iron Man 2 zit een scène die zich afspeelt tijdens een autorace op het stratencircuit van Monaco. De langsrazende bolides klinken als nooit tevoren. Zodra Iron Man en zijn tegenstander een gevecht aan gaan waarbij de auto’s als veertjes door de lucht vliegen wordt het echt genieten met de DD12+ in de set. De doffe dreunen waarmee de auto’s na hun kortstondige reis door de lucht op het asfalt neerkomen is met geen pen te beschrijven. Opvallend is daarbij dat het laag niet verwordt tot een brei maar ook nog eens goed doortekend blijft. Op dit punt onderscheidt de Velodyne zich van kwalitatief mindere exemplaren die mogelijk qua spektakel in de buurt komen, al te vaak op het gebied van snelheid en nuance punten laten liggen.

Weliswaar niet in HD maar toch zeer de moeite van het bekijken en beluisteren is Walk The Line op DVD. Het verhaal behelst de levensloop en carrière van Johnny Cash tot aan zijn eerste optreden in de San Quintin gevangenis, een periode na het overwinnen van zijn drank en drugs verslaving. De openingsscène laat een afgezonderde Cash zien met voor zich een glas water, terwijl in de naastgelegen ruimte de gevangenen zijn naam scanderen en met de voeten stampen. Het stampen is dusdanig heftig dat je rimpels in het wateroppervlak ziet verschijnen. Toen ik de film in de bioscoop zag voelde je als toeschouwer de stoelen trillen, zo diep en heftig was de laagweergave. Thuis lukte het niet deze beleving opnieuw te creëren. Gelukkig komt met de Velodyne DD12+ in de set de eerdere beleving helemaal terug. De trilling is opnieuw voelbaar en het glaswerk in de kast raakt in beweging.

Blu-Ray is niet alleen geschikt voor films maar leent zich ook bij uitstek voor muziekweergave. Goed voorbeeld is de concertregistratie van de Nederlandse band Within Temptation. Het Black Symphony concert is niet alleen een visueel spektakel, het geluid is van eenzelfde hoog niveau. De combinatie van de band met het Metropole orkest en een groot koor is overweldigend. Met de DD12+ in de set wordt het opgebouwde beeld nog groter dan het normaal al is en krijgt de laagweergave veel meer gewicht. Het volume gaat omhoog en ik waan me aanwezig in de zaal. Heerlijk die voelbare druk die de subwoofer weet te genereren. Iets wat normaal gesproken alleen lukt met een P/A installatie bij een live optreden. Zelfs bij het subtielere werk levert de Velodyne een positieve bijdrage. John Mayer speelt samen met zijn band de sterren van de hemel tijdens een optreden in Los-Angeles. Dit Where The Light Is concert is prachtig vastgelegd en uitgebracht op Blu-Ray disc. Mijn persoonlijk favoriete nummer Gravity klinkt nu extreem ruimtelijk met een nog betere scheiding tussen de instrumenten van de bandleden.

Conclusie

De gebruikte techniek en de daaruit voorvloeiende ontwikkelingskosten om “state of the art” producten te kunnen bouwen zorgen voor een bepaald prijskaartje. In die zin is de verkooprijs van 3790, - euro gedeeltelijk verklaard. Daar komt nog de uitstekende inregelservice van de winkelier bij, standaard bij een aanschaf van een Velodyne Acoustics DD+ serie subwoofer. In combinatie met de uitmuntende prestaties, zowel in stereo als in een surroundopstelling, komt de prijs in een geheel ander daglicht te staan. Wanneer je alleen genoegen neemt met het beste van het beste dan is de Velodyne Acoustics DD12+ subwoofer een uitgelezen keus. Zeer, zeer indrukwekkend, deze subtiele krachtpatser!

Aanvullende informatie:

Velodyne Acoustics Digital Drive 12 PLUS: 3790,- euro

Importeur:

Beter Beeld & Geluid
1e Oosterstraat 2
1211 LB Hilversum
T: 035-6215346
M: 0645066928

www.beterbeeldengeluid.nl
www.velodyne.nl
info@beterbeeldengeluid.nl

De volgende film werd beschikbaar gesteld door Universal Pictures Benelux:
Backdraft