Klipsch 5.1 vs Monitor Audio 5.1
Enige tijd geleden riep HiFi.nl haar lezers op om aan te geven waar zij graag eens een review van zouden willen lezen. Uit de reacties kwamen twee merken met zo`n overduidelijke meerderheid naar voren dat de keuze eenvoudig gemaakt kon worden. En omdat het in beide gevallen om een 5.1 surroundsysteem ging, lag het eveneens voor de hand om er dan maar een vergelijkende test van te maken. En zo arriveerden in de luisterruimte van Hifi.nl twee complete sets luidsprekers uit de Bronze serie van Monitor Audio en de Reference serie van Klipsch, die na een intensieve inspeelperiode hun beste beentje mochten voorzetten.
Hoewel het leuk en spannend is om een vergelijkende test te doen, bleek tijdens de luistersessies dat het niet eenvoudig zou zijn om een overall winnaar aan te wijzen. Elk systeem heeft zo zijn eigen charme, en doet op verschillende vlakken bepaalde dingen heel goed of juist iets minder ten opzichte van de andere set.
Het bekende spreekwoord over appels en peren drong zich op, en dus besloot ik in overleg met de redactie om de nadruk vooral op de individuele karakters van beide merken te leggen, en daarmee het eindoordeel meer aan de lezer over te laten dan aan mijn eigen smaak en waarneming.
Klipsch Reference Series
Het Amerikaanse Klipsch behoort tot de oudste luidsprekermerken ter wereld, en wordt al sinds de beginjaren tot de eredivisie van de hifi gerekend. Oprichter Paul Wilbur Klipsch - die in 2002 op 98-jarige leeftijd overleed - behoort tot de grote pioniers op het gebied van luidsprekerbouw en akoestiek. Een principieel ontwerper die heilig geloofde in de superioriteit van het hoornprincipe, en die daarmee een aantal legendarische luidsprekers ontwierp. Tot op de dag van vandaag wordt voor de luidsprekers die zijn naam dragen minstens één hoorn gebruikt. De Reference serie die nu in de luisterruimte van HiFi.nl staat heeft een klassieke hoorntweeter, maar ook de woofer/middentoners liggen enigszins naar achteren in het kunststof frontpaneel.
Het is grappig dat juist de Klipsch Reference serie het in deze test opneemt tegen de Bronze serie van Monitor Audio, want de aluminium conussen van de Klipsch Reference serie hebben een glanzend bronzen afwerking die er niet alleen chique uitziet, maar die ook een verbeterde demping van vervorming oplevert. De set bestaat uit de kleine RB-41 II boekenplankluidspreker (149 euro per stuk) voor de frontkanalen, de RC-42 II center (199 euro) en de RS-41 II surroundluidsprekers met dubbele tweeter (149 euro per stuk), aangevuld met de forse SW-110 actieve subwoofer die een adviesprijs heeft van 599 euro. De totale set draagt de naam van de frontluidsprekers, RB-41 II, en verruilt voor 1.394 euro van eigenaar.
De RS-41 II surroundluidsprekers zien er met hun dubbele hoorntweeter aan weerskanten van de bronskleurige woofer-middentoner apart uit. Een voordeel van deze configuratie is dat er een veel ruimtelijker beeld wordt gecreëerd. Wat ook meteen een mogelijk nadeel onthult, namelijk een gebrek aan pinpointing. Dat maakt bij de weergave van filmgeluid niet zoveel uit, maar bij dedicated 5.1 audio-opnames zou het een té diffuus beeld kunnen opleveren. Dat moet de luistertest dan maar uitwijzen.
De tweeter is zoals gezegd van het hoorntype. De nieuwste generatie die ook in deze Reference serie zit, wordt door Klipsch Tractrix® genoemd. De technologie is afgeleid van die in de fantastische Palladium high-end serie. Een titanium dome wordt hierbij achter een in vier secties horizontaal naar buiten wijkende hoorn geplaatst, wat een hoger rendement (meer geluid per Watt, om het maar eens simpel uit te drukken), lagere vervorming en een betere plaatsing zou geven.
Het rendement van 91dB (2,38V/1m) dat de RB-41 II frontluidsprekers en RS-41 II surroundluidsprekers volgens de specificaties hebben is niet wereldschokkend, maar de centerluidspreker met zijn dubbele woofer komt uit op een indrukwekkende 95 dB (2,38V/1m). Daarmee geeft de centerluidspreker bij dezelfde input ruim eens zo luid weer, iets waar bij het inregelen van het surroundsysteem rekening mee gehouden zal moeten worden. Gelukkig hebben alle moderne receivers of AV-voorversterkers hiervoor een uitstekende module aan boord.
Luisteren naar de Klipsch
Voor de luistertest selecteerde ik twee concerten en een speelfilm die ik zo goed ken dat ik me niet meer door het beeld hoef te laten afleiden en me op de weergave van de soundtrack kan concentreren. Ik begin met het Pulse concert van Pink Floyd, en kies de integrale uitvoering van Dark Side Of The Moon als kijk- en luistervoer.
Hier moet ik van tevoren even bij vermelden dat de luisterruimte van HiFi.nl sinds kort is voorzien van een flink aantal absorberende cylinders van een soort akoestisch schuim. Hierdoor is de enigszins overdreven levendigheid die deze ruimte kenmerkte tot een veel natuurlijker niveau teruggebracht, wat zich meteen uitbetaalt in een betere plaatsing van het geluid, een fors toegenomen rust en een veel betere laagweergave.
Het eerste dat opvalt is dat de typische Klipsch sound ook in deze set is te horen. Er is enorm veel dynamiek en energie, diep en strak laag en een groot gevoel van ‘erbij zijn’. Er is echter ook een bepaalde kleuring in het geluid die ik van oudsher associeer met hoorns. In dit geval betreft het slechts een minimaal (maar goed waarneembaar) spoortje van een bepaalde ‘rijkheid’ in het middengebied, maar de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik er na enkele minuten aan gewend was waarna ik me er niet meer op kon focussen als los onderdeel van de weergave.
De hartslag aan het begin van Shine On You Crazy Diamond is zeer diep en dynamisch, en het laag sluit prima aan bij de rest van het geluidsbeeld. Het publieksgeluid is zoals gezegd aanvankelijk een beetje gekleurd, maar ook fraai ruimtelijk en gedetailleerd. Als de band invalt blijkt hoe hard ik eigenlijk aan het draaien ben, maar de set geeft geen krimp en projecteert de band onvervormd in de ruimte. Wel vind ik dat de relatief kleine center luidspreker een tikje aan de ‘dunne’ kant klinkt, maar dat is eventueel bij te regelen met de equalizer in de voorversterker, hoewel dat nooit mijn voorkeur heeft.
Mijn tweede keuze is Kraftwerk. Hun Minimum Maximum concert is fantastisch geregistreerd. De soundtrack behoort tot de allerbeste in mijn collectie, en de Klipsch set voelt zich er buitengewoon gelukkig mee. De tracks Der Mensch Maschine, Radioactivity en Autobahn knallen werkelijk uit de luidsprekers. Het geluid is snel en dynamisch en heeft een hoge fun-factor. Ik heb echt het gevoel dat ik een herkansing krijg voor het Kraftwerk concert dat ik enkele jaren geleden door omstandigheden moest missen. Het laag dat de actieve sub weergeeft ronkt zo indrukwekkend dat de buren zich genoodzaakt zagen om te komen informeren of het, ondanks dat het gave muziek is, wat zachter kon.
Tot slot een stukje film met veel actie. De openingsscène van Star Wars: Revenge Of The Sith bevat subsonisch rommelend laag dat de motoren van de gigantische ruimtekruisers moet voorstellen. Hoewel ik me natuurlijk steeds realiseer dat dit onzin is (in de ruimte is geen lucht en dus geen geluid) geniet ik er als science-fiction liefhebber intens van. De enorme ruimteslag is vol beklemmende geluiden. Langszoevende gevechtsscheepjes, knetterende laserstralen, enorme explosies en de ‘smart-ass’ opmerkingen van Anakin Skywalker staan allemaal helder en indrukwekkend scherp in het geluidsbeeld. De weergave van deze scène is van hoge kwaliteit, hier scoort de Klipsch echt punten.
Monitor Audio Bronze
De Bronze BX serie is binnen het productgamma van Monitor Audio de instapper, maar het gerenommeerde Britse luidsprekermerk neemt haar zaakjes dermate serieus dat van instapkwaliteit niet echt sprake is. De laag- en mid/laagunits zijn, net als in de duurdere series, van het C-CAM type, wat Ceramic Coated Aluminium/Magnesium betekent. De aluminium/magnesium legering met keramische coating levert een zeer dunne en stijve conus op met uitstekende dempende eigenschappen. Bovendien geeft het als een eierschaal glanzende keramiek een ongelooflijk chique uitstraling. Ook de tweeters zijn van het C-CAM type, maar hierbij is de keramische toplaag nog van een bronskleurige coating voorzien, wat deze serie haar naam geeft.
De subwoofer is voorzien van een 200 Watt klasse-D versterker met een nieuw ontwikkelde schakelende voeding. Volgens Monitor Audio is deze opvallend compacte subwoofer in staat om frequenties tot 27 Hertz weer te geven. Op zich is dat geen schokkende mededeling, maar wel als je weet dat hiervoor een gesloten kast wordt gebruikt. Geen basreflex dus, wat een nog strakker en dynamischer laag zou moeten opleveren. Ik ben benieuwd of deze sub het putdiepe laag van die uit de Klipsch set zal weten te evenaren.
De Monitor Audio set die nu in de luisterruimte van HiFi.nl verblijft bestaat uit de slanke vloerstaande Bronze BX 5 als frontluidspreker (325 euro p/st), de Bronze BX 2 monitor met 16,5 cm woofer als surroundluidspreker (175 euro p/st), de Bronze BX Centre van 225 euro en de Bronze BXW10 sub van 575 euro. De totale prijs is met 1.800 euro aanzienlijk hoger dan die van de Klipsch, maar de afwerkingsgraad ligt dan wel op een net iets hoger niveau, en je krijgt er vloerstaanders als frontluidsprekers bij in plaats van boekenplankmodellen.
Luisteren naar de Monitor Audio Bronze BX
Als je twee totaal verschillende merken in een direct vergelijk gaat beluisteren is halverwege wisselen van luidsprekers niet slechts een kwestie van het omprikken van de AudioQuest luidsprekerbekabeling. Om deze set een gelijke kans te geven moet eerst een nieuwe inregelcyclus worden gedaan door de Marantz AV7005 voorversterker/processor. Gelukkig duurt dat niet lang, en kan de luistersessie snel hervat worden.
Ik begin weer met Pink Floyd, waarbij me onmiddellijk opvalt hoe totaal anders deze set klinkt. Veel meer hifi, om maar eens een vage term te gebruiken. Hiermee bedoel ik dat de verfijning en het oplossend vermogen toch wel een stukje groter zijn, en dat het geluid een stuk lichtvoetiger klinkt. Er is veel meer detail wat tot een grotere waargenomen ruimtelijkheid leidt, en hoewel ik snel gewend was aan de minimale kleuring van de Klipsch set is de Monitor Audio Bronze BX set naar mijn smaak duidelijk neutraler. Maar het is niet uitsluitend Hosanna, want ik had bij de Klipsch set toch een wat groter live-gevoel omdat de rauwe energie van een grote band toch wat beter werd overgebracht.
Dat neemt niet weg dat ik het geluid van de Monitor Audio set zeer goed vind. De verder doorlopende hoogweergave - zonder een spoor van vervorming - biedt een duidelijke meerwaarde, en het laag is keurig in verhouding. Slanker wel, maar toch diep genoeg voor een duidelijk voelbare onderrugmassage.
Kraftwerk en conclusie
Kraftwerk geeft een vergelijkbaar beeld, ook hier vind ik de weergave van de Monitor Audio set net wat voller en warmbloediger. De BX 5 en BX 2 sets waaruit deze surroundset is opgebouwd zijn ieder voor zich volledig inzetbaar als full-range stereoset, en dat merk je. Het juichende publiek dat blij reageert op de dichtslaande autodeur aan het begin van Autobahn heeft letterlijk iets meer body. De Monitor Audio set heeft in elk geval mijn voorkeur bij de weergave van muziek.
Een ander verhaal wordt het bij de scène uit Star Wars. Want hoewel de Monitor Audio set zich kranig weert (met onverwacht strak laag) is de weergave hier naar mijn zin iets te netjes. Fraaie detaillering, dat wel, en echt alles er op en er aan, maar ik mis een stukje dynamiek en energie dat ik met de Klipsch set wel waarnam. De weergave van de Monitor Audio set is wat afstandelijker, waardoor je net iets minder bij de actie betrokken wordt. De Klipsch is duidelijk spectaculairder.
Conclusie
Als ik uitsluitend concertfilms zou kijken en daarnaast een set zou willen die net wat mooier is bij de weergave van muziek zonder beeld zou mijn keuze op Monitor Audio vallen. Ook het uiterlijk is iets klassieker, minder uitgesproken. Maar als ik een filmliefhebber pur sang was die af en toe ook wel eens een cd zou willen draaien op zijn surroundset zou ik kiezen voor Klipsch. Ook de compactere afmeting van de Amerikanen zal het in veel huishoudens goed doen. En met de frontjes op de luidsprekers worden de nogal opvallende bronzen conussen en de hoorns keurig aan het zicht onttrokken.
Is er dan geen winnaar? Nou, persoonlijk zou ik voor de Monitor Audio set gaan, maar dat is een waardeloos oordeel aangezien ik amper films kijk. Het blijft in de prijsklasse onder de 2.000 euro kennelijk toch lastig om een set te maken die echt allround is, hoewel beide merken zich absoluut niet hoeven te schamen. Als ik één conclusie zou moeten trekken wil ik stellen dat het - na het bepalen van wat voor soort gebruiker je bent (meer muziek of juist meer film) - mogelijk is om voor minder dan 2.000 euro een toffe 5.1 set aan te schaffen die echt veel luistergenot geeft.