Rega DAC swingt
De Engelse taal zit vol met prachtige woorden en uitdrukkingen. Understated is er een van. Het woord heeft geen Nederlands equivalent, maar betekent zoveel als bescheiden of gematigd. Zo zijn de Britten in de regel ook veel bescheidener in de benaming van hun producten dan bijvoorbeeld Amerikanen of Japanners. Zo introduceert Rega haar eerste DAC en noemt deze ...DAC. Very British indeed.
Ook het uiterlijk van de Rega DAC schreeuwt geen high-end. Het bescheiden kastje meet slechts 22 cm in de breedte en zo’n 8 cm in de hoogte en je audiomeubel moet een kleine 30 cm diep zijn om er plaats aan te kunnen bieden. Bij het uitpakken valt meteen op dat de DAC wel relatief zwaar is. Een stevig U-profiel vormt de onderzijde en de zijkanten van de kast. De voor- en achterzijde wordt afgedekt met een kunststof profiel, en aan de bovenzijde wordt de kast afgesloten door een stevige deksel. Het geheel voelt uiterst solide aan.
Bij het verwijderen van de deksel is te zien dat Rega erg zorgvuldig te werk is gegaan bij het ontwerpen van de DAC. Veel SMD soldeerwerk, een forse ringkerntrafo en Nichicon FG condensatoren. Plus een op de printplaat gedrukte aanbeveling toch zeker gebruik te maken van EL84 buizen. Blijkt een geintje van de ontwerper die zelf fervent buizenliefhebber is...of zou er toch een buizenversie in de pen zitten?
Zoals tegenwoordig gebruikelijk besteedt ook Rega veel aandacht aan het onderdrukken van jitter in de DAC. De via de optische of coaxiale ingangen binnenkomende signalen worden eerst gebufferd waarna het signaal via een interne klok aangeboden wordt aan twee Wolfson WM8742 DAC’s. Een techniek die Rega ook gebruikt in de Isis cd-speler.
Jitter op de USB-ingang wordt volgens Rega geëlimineerd door het binnenkomende signaal synchroon te herklokken met de PLL receiver.
Op de voorzijde vinden we - voor Rega begrippen - een enorme hoeveelheid knoppen en lichtjes. Naast de aan/uit-schakelaar zien we nog een knop om een vijftal filterstanden te selecteren en een knop voor de keuze van de juiste ingang. Iedere stand heeft zijn eigen lichtje (5 voor de filterstanden en 5 voor de ingangen) en ook het REGA-logo is voorzien van rode verlichting, en dat geeft vooral ‘s avonds een wat onrustige aanblik. Dat de lampjes felrood oplichten helpt daar ook niet bij. Helaas is de verlichting ook niet te dimmen.
Opvallend is de aanwezigheid van twee digitale uitgangen op de achterzijde. Het signaal op deze uitgang is identiek aan de gekozen ingang, maar dan ontdaan van jitter. Ideaal voor de bezitters van een digitale recorder!
De opstelling
De Rega DAC krijgt een plekje naast mijn eigen Naim DAC, en wordt met de meegeleverde Chord Prodac digitale interconnect aangesloten op mijn Squeezebox Duet. De Duet is op zijn beurt voorzien van een Best Of Two Worlds voeding - een aanrader voor Squeezebox bezitters - en wordt draadloos van muziek voorzien door een Synology DS209+II NAS. De NAS wordt uitsluitend gebruikt voor het luisteren naar muziek, en nagenoeg alle muziek is opgeslagen in het FLAC formaat.
Vanuit de DAC gaat het signaal naar een Audio Research LS2 MkII hybride voorversterker alvorens het via een TacT SDA2200 eindversterker afgeleverd wordt bij de PMC FB1+ luidsprekers. Bekabeling is - buiten de Chord Prodac digitale kabel - een combinatie van Siltech , Crystal Cable en Nordost.
Luisteren
Het aansluiten van de Rega DAC is een fluitje-van-een-cent: de Chord Prodac digitale kabel vanuit de Squeezebox in een van de coaxiale digitale ingangen steken, Nordost Red Dawn interconnects tussen de voorversterker en de Rega DAC plaatsen en de stekker in het stopcontact steken. Dat is alles. De meegeleverde netkabel is een IEC C5 type en heeft een niet standaard connector aan de apparaatzijde. Het is een soort varkenssnuit, maar dan met drie ‘neusgaten’ ipv de gebruikelijke twee. Daarmee wordt het lastig om later een aftermarket exemplaar te gebruiken. Niet kwijtraken dus.
Bij het beluisteren van de eerste track wordt ik meteen voor een dilemma gesteld: welke filteroptie ga ik gebruiken? De Rega DAC heeft meerdere filteropties: vijf op de normale digitale ingangen en nog eens vijf afwijkende filteropties voor de USB-ingang. Mijn ervaring met een Sony CDP-XA50ES met filteropties leert dat je - in mijn geval tenminste - de eerste paar weken zenuwachtig bezig bent met het wisselen van filters om uiteindelijk te settelen voor een van de filteropties. Voor mij mogen die verschillende filteropties dus achterwege blijven, audiofilia nervosa ligt op de loer met dergelijke gadgets. Ik besluit uiteindelijk te kiezen voor filteroptie 1 en laat de DAC daar de rest van de luisterperiode op staan.
Ik ga van start met Murcof, een project van de Mexicaan Fernando Corona, en kies voor de track Memoria van het album Martes. Memoria is te omschrijven als Ambient muziek met een beat. Perzische invloeden in een filmisch geluidsdecor nemen je mee op een muzikale wereldreis. Het laag in deze track gaat werkelijk putdiep. Met daar overheen de warme, gloedvolle klanken van strijkers. De Rega DAC gaat diep door in het laag, maar als ik zout op slakken zou willen leggen mist de Rega ten opzichte van mijn eigen - het viervoudige kostende - NAIM DAC net het laatste stukje autoriteit en druk in het uiterste sublaag. Maar gezien de prijsklasse waarin de Rega zich begeeft staat de laagweergave als een huis. Ook is de ruimtelijke afbeelding erg fraai, zowel in de hoogte als in de breedte.
De echte kracht van de Rega DAC komt pas goed tevoorschijn als ik het melancholische nummer Autumn Leaves van Eva Cassidy draai. De warmte en de intimiteit van de wonderschone stem van Cassidy worden door de Rega DAC buitengewoon fraai weergegeven. In dit live opgenomen nummer hoor je alleen haar stem, begeleid door gitaar. Halverwege het nummer is er plotseling een solo van een vleugel, die meteen daarna weer uit het geluidsbeeld verdwijnt. De Rega DAC zet de stem van Eva Cassidy mooi in het geluidsbeeld, vol detail en met een natuurlijke warmte. Die prachtige stem vol melancholie - ze had blijkbaar last van winterdepressies - weet je via de Rega DAC haast tot tranen toe te roeren.
Conclusie
Van recenter datum is het album Sometimes I Wish We Were An Eagle van Bill Callahan. Ik kies voor de eerste track op het album: Jim Cain. De donkere stem van de praatzingende Bill Callahan wordt mooi vooraan in het geluidsbeeld geprojecteerd, alsof hij een paar meter voor de luidsprekers staat en mij persoonlijk toezingt. Het met akoestische gitaar, keyboard en strijkers gevulde arrangement wordt door de Rega haarfijn ontrafeld en ieder instrument krijgt zijn plekje in het geluidsbeeld. Maar zonder daarbij te vervallen in overmatig analytisch gedrag. De muziek heeft de hoofdrol, niet de elektronica.
My Body Is A Cage van Peter Gabriel’s cover album Scratch My Back luister ik in 24bit/48kHz. Een bestand dat ik heb gedownload van de Bowers & Wilkins Society of Sound website. Het nummer is oorspronkelijk van Arcade Fire en is door Gabriel van een compleet nieuw arrangement voorzien. Gabriel’s stem staat daarin centraal, ondersteund door vleugel en een compleet orkest. Het klinkt tegelijkertijd sober en uitbundig. Maar het is vooral spannend. Ook hier laat de Rega zijn goede weergave van stemmen weer blijken. Peter Gabriel staat als het ware tussen de luidsprekers met de juiste hoogte en afmetingen, en de intimiteit van de opname komt uitstekend tot zijn recht. Kleine details in de stem zijn uiterst goed hoorbaar zonder onnodig de aandacht op zichzelf te vestigen. Er staat een mens van vlees en bloed voor je te zingen. Maar het geheel kan ook spetteren en je bij de muziek betrekken als het hele orkest losbarst en de strijkers aanzwellen in een enorm Tutti. Prachtige bombast.
Vanaf een MacBook Pro speel ik het album Ella & Louis van Ella Fitzgerald and Louis Armstrong: een 24 bit / 96kHz bestand. Ik sluit de MacBook via een USB-kabel aan op de Rega DAC en druk op play…. automatisch controleer ik de de lichtjes die de inkomende frequentie aangeven. En die geven aan dat er een signaal met 44.1/48kHz op de USB-ingang staat. Terwijl het toch echt een 96kHz bestand is. Een blik in de handleiding brengt duidelijkheid: de USB-ingang limiteert de ingangsfrequentie tot maximaal 32bit/48khz. Echte hi-res bestanden kunnen uitsluitend via de digitale optische of coaxiale ingang aangeboden worden. Erg jammer en wat mij betreft een minpuntje voor de Rega DAC. De weergave via de USB-ingang valt desondanks niet tegen: de trompet van Armstrong is fel maar niet scherp en laat de unieke tonaliteit van het instrument horen. Ook de weergave van Ella Fitzgerald’s stem is weer erg fraai. Wel hoor je in deze configuratie een licht aangezette s-klank op de stem van Armstrong.
Genoeg mooie muziek, het wordt tijd voor ouderwets lekkere rock. Ik kies voor Baba O’Riley van The Who. Dit tegenwoordig vooral van CSI NY bekende nummer is met de Rega DAC een feest om naar te luisteren: de drums knallen, de gitaren scheuren en het zeer kenmerkende repetitieve keyboard intro werkt haast hypnotisch. De Rega DAC betrekt je bij de muziek, laat je meezingen en als een Keith Moon reïncarnatie luchtdrummen.
Conclusie
Rega is een bedrijf dat niet met alle winden meewaait; nieuwe technieken en toepassingen moeten hun nut bewezen hebben alvorens Roy Gandy er mee aan de slag gaat. Rega was dan ook erg laat met de introductie van haar eerste cd-speler (1997), maar toen deze op de markt verscheen wist hij vriend en vijand te verbazen met zijn opvallend analoge karakter. Dat Rega nu al inspringt op de snel in populariteit stijgende dac-markt mag opmerkelijk genoemd worden. Dat ze een zeer muzikale, analoog klinkende dac gemaakt hebben met uitzonderlijke kwaliteiten in het middengebied is dan echter weer volkomen logisch.
De Rega DAC mag in de prijsklasse tot 1000 euro enorm veel concurrentie verwachten van andere Engelse dac’s zoals de Arcam rDac, de Cambridge Audio DacMagic en de Musical Fidelity M1. Stuk voor stuk apparaten die veel waar voor hun geld bieden, en ieder met specifieke kwaliteiten. Wat de Rega daar tegenover zet? Enorm veel muziekplezier! Het is met de Rega DAC onmogelijk niet actief betrokken te worden bij de muziek, en weet je, net als mijn eigen - veel duurdere - Naim DAC, uit je stoel te trekken en mee te laten dansen op de muziek. En dat is een bijzonder talent!