Amphion Ion L

Begin 2006 introduceerde het Finse Amphion de ION, een zeer kleine full range luidspreker die door de audiopers zeer goed ontvangen werd. Dat kwam door een precies geplaatst stereobeeld en een hoog analytisch vermogen in zeer compacte afmetingen. Daarnaast is de kleinere ION prima afgewerkt en scherp geprijsd. Nu komt Amphion met de ION L, de iets grotere broer van de ION. Alles is wat forser uitgevoerd, hoewel het een relatief kleine luidspreker blijft. Met 326 x 162 x 265 mm (hoogte x breedte x diepte) is het een model voor in een boekenkast of op een luidsprekerstandaard. Qua afwerking lijkt de L veel op zijn kleinere broer: zeer goed afgewerkt en een modern tijdloos design.

Bij het recensie-exemplaar is een paar Spectral luidsprekerstandaards meegeleverd. Deze passen mooi bij de ION L`s qua design en afmetingen.

De techniek.

Kenmerkend voor de luidsprekers is het strakke uiterlijk met fraai afgeronde hoeken en een metalen grill voor de woofer en de tweeter. De luidspreker is een twee-weg bassreflex met de poort aan de achterzijde van de luidspreker. Bij plaatsing in een kast of dicht tegen een muur kan de poort worden afgesloten met een meegeleverde schuimrubberen dop. Daardoor wordt het in feite een gesloten box, en die hebben de neiging iets eerder te stoppen met het weergeven van lage tonen. Hierdoor klinkt het minder boemig bij plaatsing dicht bij een muur.

Aan de achterzijde van de luidspreker zijn stevige terminals voorzien voor het aansluiten van de luidsprekerbekabeling. Er kan gebruik worden gemaakt van blanke draad, bananenstekkers en spades.

De luidsprekers hebben een gevoeligheid van 86 dB bij een spanning van 2,83V op 1 meter afstand. Een tamelijk lage waarde, wat in de praktijk betekent dat de eindversterker die erop wordt aangesloten een redelijk vermogen moet hebben. Amphion raad aan een versterker tussen de 20 en 150 W. Dat is natuurlijk wel een erg grote spreiding, maar met een 80 W versterker zijn ze prima aan te sturen en kan er ook voldoende luid gespeeld worden. De nominale impedantie is 8 ohm, waardoor ze voor veel versterkers een makkelijke belasting zullen vormen. De relatief hoge weerstand voorkomt dat er een zeer hoge stroom gaat lopen, waardoor de versterker niet op zijn tenen hoeft te lopen.

Het laag dat eruit komt is beperkt, en dat heeft alles te maken met de geringe inhoud van de kast en het kleine conusoppervlak van de woofer. De woofer heeft een diameter van 13.5 cm / 5.25” en is gemaakt van Nomex (kunststof). Vergeleken met de ION, die een 10 cm woofer heeft, is het alweer een stuk groter. Al blijft ook met de ION L het laagste laag verborgen voor de luisteraar. Een fraaie subwoofer kan dat tekort aan laag echter goed compenseren.

Voor het hoog wordt gebruik gemaakt van een 25 mm / 1” titanium dome tweeter. De overgang van woofer naar tweeter ligt op ca. 1600 Hz. De tweeter ligt iets verzonken in de kast zodat de afstraling van tweeter en woofer in één vlak ligt. In feite wordt hiermee gerealiseerd dat het geluid van de woofer en de tweeter in fase blijft, hetgeen erg belangrijk is voor een goede geluidskwaliteit.

Opstellen...

De ION L`s zijn opgesteld in mijn luisterruimte en aangesloten op een paar Van Medevoort PA-80 klasse D mono-eindversterkers (80W per kanaal). Deze zijn verbonden met een Van Medevoort CA450 voorversterker. Als bron hebben een Vyger Timor draaitafel en een Tentlabs cd-speler gefungeerd. De interlinks zijn JK Acoustics type 2, netsnoeren zijn van Kemp Elektroniks, net als de stroomgroep en het netfilter, de Power Source Plus. Voor het aansluiten van de luidsprekers is gebruik gemaakt van een paar Van den Hul Cleartrack kabels. Alle apparatuur staat in een Callas-Audio clamprack.

Voor ik kon gaan luisteren naar de ION L`s is eerst een uurtje geknutseld aan de Spectral luidsprekerstandaards. Deze kwamen nieuw uit de doos, en moesten dus nog worden geassembleerd. Eenmaal opgesteld en aangesloten is er eerst weinig aandacht besteed aan de luidsprekers. Pas na een week spelen op de achtergrond is er uitgebreid geluisterd. Vervolgens is er voor de verandering ook eens gemeten aan de luidsprekers. Ik ga het eerst hebben over het luisteren.

Luisteren naar de Amphion Ion L

Amphion spreekt in haar brochure over “een directe (soms confronterende) middengebied weergave, door een zeer precieze integratie en afstelling van de onderlinge driver units én unieke kantelpunt instelling”. Nou ben ik met mijn breedbandluidsprekers wel wat gewend aan directe middengebied weergave, en al luisterend viel mij op dat de middenweergave sterke overeenkomsten vertoont met mijn eigen luidsprekers. Mijn eigen breedbandluidsprekers hebben geen overgang op 1600 Hz, maar ik moet zeggen dat Amphion de overgang van woofer naar tweeter zeer goed in de vingers heeft. Het geluid is zeer schoon en evenwichtig, en neigt naar een enigszins heldere of frisse klankkleur. Ik bedoel daar niet mee dat het hoog de speakers uit sist, dat is zeker niet het geval. Veel luidsprekers, met name die in het goedkopere segment, neigen naar bonkig laag en sissend hoog, terwijl het zo belangrijke middengebied een beetje wordt vergeten (de zogenaamde badkuipfrequentiecurve). Deze luidspreker doet dat zeker niet, het midden en hoog komt zeer fraai uit de speakers, maar er zijn uiteraard beperkingen in het laag.

Breedte- en diepteplaatsing zijn voor luidsprekers van dit formaat uitstekend te noemen. Stemmen worden fraai neergezet en er wordt een mooi ruimtelijk beeld neergezet dat niet aan de luidsprekers blijft kleven. Geen scherpte randjes rond stemmen, en het laag dat ik hoor is kwalitatief prima. Wil je meer laag, dan zul je een er actieve subwoofer bij moeten plaatsen. Iets dat ik wel zou doen wanneer deze luidsprekers in mijn bezit waren.

Tin Pan Alley van de helaas veel te jong overleden gitaarvirtuoos Stevie Ray Vaughan wordt vanaf LP beluisterd. De rauwe stem van Stevie staat mooi geplaatst en klinkt erg realistisch, met veel detail. Ik hoor het speeksel in zijn mond een duidelijke bijdrage leveren aan de klanken van zijn stem. Stevie wordt begeleid door een strakke bas, die onderin wel wat meer body en druk zou mogen hebben, maar dat wordt de ION L natuurlijk vergeven wanneer we rekening houden met de natuurkundige beperkingen van het dreumesje. Groots, luchtig en ademend is wel een passende beschrijving van het totale geluidsbeeld. En het dwergje kan best zijn mond opentrekken, want luid spelen is zeker aan de orde met de 80 Watt eindversterkers die de ION L`s aansturen. Veel meer vermogen lijkt mij overdreven, zeker omdat dát vooral nodig is voor diep laag, en dat komt er toch niet uit.

Van het ruige maar o zo aangename elektrische gitaarwerk wordt overgestapt op het subtielere akoestische gitaarspel van John van der Veer. Largo, track 4 van de cd Gitaar aan Zee wordt in de Tentlabs cd-speler gelegd en gestart. Largo is een nummer dat gezamenlijk door de vijf gitaristen wordt gespeeld. Alleen doen ze dat niet gelijktijdig, maar na elkaar. Ieder speelt een stukje en dat geeft hele grappige plaatsingseffecten. Het geluid springt van links naar rechts en verandert bij iedere sprong van klank doordat een andere gitaar met de melodie verder gaat. De plaatsing is zeer fraai en laat duidelijk horen waar de gitaristen zich ten opzichte van elkaar bevinden. Het monotone begeleidende ritme staat mooi centraal in het geluidsbeeld. Duidelijk is te horen dat John bij het uitsterven van de door hem gespeelde tonen de snaar licht aanraakt voordat ie weer wordt aangeslagen. Ook dit is weer een voorbeeld van de vele details die de luidsprekers laten horen. Al moet gezegd worden dat ook de apparatuur dat wel mogelijk maakt: de Tentlabs cd-speler laat heel veel detail en diepte horen, en ook de Van Medevoort voor- en eindversterkers zorgen ervoor dat die details ongeschonden bij de luidsprekers aankomen.

The Ozone Percussion Group mag zijn kunnen gaan laten horen met het nummer Jazz Variants. Dit grappige muziekstukje heb ik ook tijdens de VAD show gebruikt om een aantal opgestelde sets hun kunnen te laten tonen. Het is een akoestisch werkje met drums, xylofoons, percussie en zeer grote zware trommels. Zeer heftig, vooral in het laag dat zeer indrukwekkend is wanneer de grote trommels worden aangeslagen. Uiteraard luister ik naar het nummer rekening houdend met de beperkingen van het laag. Het laag dat ik hoor is ook hier van uitstekende kwaliteit, en de speakers laten zicht niet van de wijs brengen door het geweld dat die grote trommels kunnen veroorzaken. Hier mis ik toch wel de body in het laag dat grotere luidsprekers hebben. Wel valt op dat de luidspreker lekker snel is, en dat verklaart mede waardoor er zoveel details te horen zijn. Om dit soort muziek echt tot zijn recht te laten komen zul je een grotere luidspreker of een subwoofer moeten gebruiken.

De mooie Katie Melua heb ik middels een cd uitgenodigd om in mijn kamer te komen zingen. Van haar laatste cd speelde ik o.a. If You Were A Sailboat. Katie staat perfect geplaatst iets vóór de luidsprekers te zingen. De klankkleur neigt naar enigszins fris of helder, vooral bij wat luider spelen valt dat op. Ook bij andere nummers, o.a. bij Jazz Variants, viel mij wel op dat het geluid een iets frisse, heldere klankkleur heeft. Ik verwacht dat een subwoofer niets alleen meer laag en body geeft, maar ook de heldere klank nog wat evenwichtiger maakt.

Meten is Weten

Om wat meer te weten te komen over de luidspreker heb ik Lentus Audio, de fabrikant van mijn eigen luidsprekers, uitgenodigd om de ION L`s eens door te komen meten. Meten aan een luidspreker is interessant en geeft meer inzicht, maar is voor de uiteindelijke beoordeling natuurlijk nooit belangrijker dan het luisteren zelf. De metingen zijn uitgevoerd in mijn akoestisch aangepaste luisterruimte. Er zijn verschillende metingen uitgevoerd:

de frequentiekarakteristiek laag/hoog gecombineerd;
de frequentiekarakteristiek op 0 en 30 graden;
de impedantie en elektrische fase;
de akoestische fase;
de waterval karakteristiek;
de vervorming.

Frequentiekarakteristiek laag/hoog gecombineerd.

Dit is een combinatiemeting van de frequentie karakteristiek (geel). Laagmeting dichtbij, geplakt aan mid-hoog meting op ongeveer 300Hz. Dit levert een mooi totaalbeeld op. De curve is redelijk vlak en loopt in het hoog mooi door. Wel zijn 2 dingen die opvallen:
- de wat hogere afstemming in het laag (top bij 200Hz) waardoor de ION L wat groter (warmer) klinkt dan hij in werkelijkheid is, maar waardoor het echte laag wat in moet boeten. Zie ook de toelichting bij de impedantie curve.
de onregelmatigheid rond de 2000Hz en als gevolg daarvan het dipje op 4000Hz. Dit ligt waarschijnlijk aan de hoornvorm voor de tweeter die vrij scherp aan de rand van de kast eindigt.

Frequentiekarakteristiek op 0 en 30 graden.

Meting op 0 (groen) en op 30 graden naast (geel) de as van de tweeter. Wat opvalt is weinig afnemend hoog, wat betekent dat de luidspreker niet veel last heeft van bundeling in het hoog en daardoor een mooi breed afstraalgedrag heeft. Hierdoor is de ION makkelijk te plaatsen en heeft weinig last van een zogenaamde hot-spot. Wat verder opvalt is de dip van 10 db op 140 hz. Dit wordt veroorzaakt door de aanwezige basstrap in de ruimte, die op 140 Hz is afgestemd en netjes zijn werk doet. Bij ca. 140 Hz ontstaat in mijn ruimte op de luisterplaats namelijk een staande golf die roet in het eten gooit door 140 Hz ca. 10 dB te versterken.

Impedantie en elektrische fase.



Impedantie (geel) en fasemeting (rood) tot 2000Hz. Beide vertonen geen echte uitschieters. Bij de impedantie karakteristiek is wel duidelijk de afstemming van de poort in samenwerking met de kast/woofer unit te zien. In een theoretisch afgestemd systeem zijn beide pieken rond de resonantiefrequentie (hier net onder de 50Hz) even hoog. Hier is dit niet het geval en is de 2e piek duidelijk hoger. Dit zal een bewuste keuze zijn van de fabrikant en resulteert in wat meer laagvermogen op een hogere frequentie. Dit is ook goed terug te zien in de frequentiekarakteristiek. Hierdoor klinkt de ION groter (warmer/kleuring) dan dat hij is, maar geeft daardoor minder écht laag weer.

De impedantie piek rond de 1600Hz is het gevolg van het filter. Hier stijgt de impedantie tot plm. 28 Ohm. Dit is vrij normaal in een 2-wegsysteem en duidelijk is te zien dat dit niet is gecorrigeerd. Ook dat zal een bewuste keuze zijn, maar betekent wel dat niet elke buizenversterker zich hierdoor op zijn gemak zal voelen. Een buizenversterker kan namelijk last hebben van een schommelende impedantie, en dan met name in het laag. De elektrische fase blijft mooi tussen rond de +/- 30 graden schommelen en dat is prima.

Meten is Weten (vervolg)

Akoestische fase.

De rode lijn is de akoestische fase. Het vreemde hobbeltje rond de 2000Hz is ook net zoals bij de frequentiekarakteristiek terug te zien. Daarnaast ook nog een sprongetje net onder de 150Hz en de oplopende curve bij 15kHz. De onregelmatigheid rond de 2000Hz en als gevolg daarvan het dipje op 4000Hz. Dit ligt waarschijnlijk aan de hoornvorm voor de tweeter, die vrij scherp aan de rand van de kast eindigt. De afstand tussen hart tweeter en rand kast is rond de 82mm. Dit komt exact overeen met wat de metingen weergeven, want de eerste piek zit theoretisch op 2.080Hz en de eerste dip op 4.160Hz.

De watervalgrafiek laat een keurig plaatje zien. De watervalgrafiek laat het naijleffect en ongewenste resonanties zien. Alleen ook hier weer de onregelmatigheid rond de 2000Hz en wat kleine opbreekverschijnselen van de tweeter helemaal bovenin (rond de 20kHz). De dome van de tweeter is van titanium en dit type heeft bijna altijd last van deze opbreekverschijnselen.
Onderin (700Hz en 1200Hz) wat kleine hobbeltjes vermoedelijk veroorzaakt door de kast. Deze is uitwendig 265mm diep en inwendig (geschat) zo’n 240mm. De resonantiepiek ligt dan bij 720Hz (zie curve). Daarnaast is de kast 162mm breed en inwendig (geschat) zo’n 138mm. Dit geeft een resonantiepiek bij 1250Hz. Wie meer wil weten over de watervalgrafiek zou eens moeten kijken op http://www.libinst.com/wattlar.htm.

Vervorming.

De vervorming is laag. Oneven harmonische vervorming, waarvoor het menselijk oor het gevoeligst is, is erg laag. K3 is derde en K5 vijfde harmonische vervorming. K3 komt net aan de 0,3 procent en dat is bijzonder fraai! De meting is uitgevoerd op normaal luisterniveau.

Conclusie

Amphion levert met de ION L een uitstekend klinkende luidspreker, zeker gezien de afmetingen. Ook meettechnisch slaat de ION L geen slecht figuur. De luidspreker is fraai en degelijk afgewerkt en de prijs/kwaliteitsverhouding is zeer goed. De luidspreker laat veel details horen, en klinkt enigszins fris of helder. Verwacht geen diepgaand laag uit deze vrouwvriendelijke luidsprekers, maar dat is gelukkig goed aan te vullen met een subwoofer. Wat er aan geluid uit komt is in ieder geval van prima kwaliteit. Klein maar fijn!

De ION L is verkrijgbaar in Graphite Black, Arctic White en Aluminium Silver. De adviesprijs bedraagt 520 euro per stuk.

Meer informatie:

http://www.amphion.fi/index.php?sivu=76
http://www.amphion.fi

Importeur voor Nederland:

Music Matters N.V.
Argonstraat 128
2718SP  Zoetermeer.
tel. 079 3622277.
www.music-matters.org
info@music-matters.org

Met dank aan Lentus Audio voor het uitvoeren van de metingen aan de luidsprekers.