Millenium accessoires

Voetjes, matten, pucks, ze zijn er te kust en te keur. In vele soorten en maten en gemaakt van de meest exotische materialen. Af en toe vallen ze in onze brievenbus met het verzoek er eens naar te luisteren. Dit keer ging het om pucks (voetjes), een CD mat, een platenpuck en een platenspeler mat. Allemaal van het merk Millennium. Millennium levert verder stabilisatie blokken, maar die hielden we buiten beschouwing.

Hoofdmoot en belangrijkste materialen van Millennium zijn carbon en zirkoon staal. Carbon past Millennium toe voor de matten en is al vaker tot een soort wondermateriaal voor audio benoemd. Denk maar aan een merk als Wilson Benesch. Of minder exotisch, de carbon arm van Pro-ject.

Het is niet de eerste keer dat ik een carbon CD mat krijg, heel lang geleden had ik er al één van Audio Technica. Dit matje is iets anders, het is 0,3 mm dik, daardoor stevig en toch flexibel, aan één zijde glimmend, de andere kant is dof en voorzien van een wiskundig patroon. Het matje past in elke CD speler, met uitzondering van de Teac VRDS modellen, en je legt het bovenop de CD. De werking is volgens Millennium tweeledig: de mat absorbeert strooilicht van de laser en de mat reduceert ongewenste vibraties die door het loopwerk veroorzaakt worden. Het eerste kan ik mij beter voorstellen dan het tweede punt, de geringe massa kan in principe weinig veranderen aan het draaimoment van de speler. Twee spelers staan mij ter beschikking: een Marantz CD63SE die als loopwerk dient achter een Musical Fidelity dac en een Marantz SA8400 SA-CD speler met Van Medevoort modificatie. De resultaten komen verrassend overeen in beide spelers, die inwendig van een totaal ander loopwerk zijn voorzien.

De eerste CD is van Bebel Gilberto, met haar lekkere Zuid-Amerikaanse stem, die wordt een stapje meer sexy om te horen. De voornaamste winstpunten liggen in het middengebied. Dat is meer open, levert een toename aan detail en zowel stem als instrumenten zijn wat minder opéén gepropt. Van een verandering in ritme, timing zo u wilt, is geen sprake. De weergave is vooral strakker met de mat in de speler. Dead Can Dance geeft ongeveer een zelfde verandering als Bebel. Het luisteren naar de CD gaat lekkerder en gemakkelijker. Strakker omdat de laagweergave in druk afneemt. Het stereobeeld verandert niet, hoogstens gaat de stem van Lisa een fractie naar achteren. Daardoor komt de stem minder op de luisteraar af, wat prettiger is dan te dichtbij. Miles Davis laat met "Time after time" juist wel een grotere stage horen, dat kan komen omdat het een live opname is. Trompet en percussie winnen aan zeggingskracht en zijn duidelijk meer "aanwezig".

Als het publiek commentaar levert en tegen Miles schreeuwt is het beter verstaanbaar wat ze roepen. Met de Millennium mat concentreer je je eenvoudiger op de muziek zelf en hoor je minder van de set. Omdat de weergave soepeler en opener is. Tenslotte sluit Tori Amos de rij en ook hier is het pianospel, net als de stem van Tori, op de track "Winter" meer prominent aanwezig.

Tijd voor de pucks. Millennium pucks zijn uit staal gemaakt en voorzien van een carbon laag, die gelijk lijkt aan de CD mat. Het maakt de pucks erg glad, met als gevolg dat de CD speler over de plank schuift waar hij op staat. De pucks zijn aan de bovenzijde voorzien van schroefdraad. Je kunt ze dus vastzetten aan het apparaat om de originele pootjes te vervangen. De pucks geplaatst onder de eigen voeten van mijn Marsh voorversterker maken het geluid wat zachter en lieflijker. Ze verstevigen het effect dat de Millennium mat heeft op het geluid, wat minder stress, muzikaler geheel en een prominenter midden. De zachtheid doet me denken aan het aangename gevoel dat wasverachter geeft. Het tast de eigenschappen niet aan, maar geeft meer comfort. Het effect wordt groter als ik de pucks onder de Marantz CD speler plaats. Het stereobeeld neemt overduidelijk toe in de breedte, het comfortabele gevoel wordt sterker. Overigens gebruik ik nog steeds dezelfde CD’s als eerder beschreven. Inzoomend op Bebel Gilberto, met zowel pucks onder de versterker als de CD speler en de mat permanent in de speler, wordt haar stem heser en nog sensueler. Een tweetal tikkende klokken op de tweede track (het is percussie) vormen meer de basis voor het ritme in de muziek. De lage tonen worden extra aangezet, wat geen probleem is omdat de definitie en het oplossend vermogen van het laag beter geworden is. De plaatsing van het geluid gaat omhoog. Dat zet de stemmen meer op de juiste hoogte, ervan uitgaande dat er staand wordt gezongen.

Dead Can Dance is ritmischer en breder met alle Millennium artefacten op en aan de set. De echo die op de stem is gemixt neemt in de tijd toe. Het hoogtebeeld verandert nu niet. Wel is de muziek scherper gestoken, schoner en prettiger om te beluisteren. Toename in echo, of het langer uitsterven van tonen, is heel duidelijk met een CD van Lauri Anderson. Dat maakt haar stem indringender. Meer dynamisch en de weergave is sneller. Beter hoorbaar zijn de piepjes en kleine geluidjes die meegenomen zijn in de opname. Door pucks wel of niet te plaatsen onder de apparatuur beluister je dat de pucks het meeste effect sorteren onder de CD spelers en minder onder een versterker. Zelf gebruik ik regelmatig Acoustic Analysing TVA dempers onder apparatuur. Vergelijk ik die met Millennium pucks, dan geven de dempers wat meer laag, helaas ook wolliger, neemt de echo op de stemmen af, is een tomtom in klank natuurlijker maar verliest de set in zijn geheel een belangrijke eigenschap. Want de Millennium pucks zijn ritmischer en geven vaart aan de set. Een eigenschap die zorgt voor levendigheid, live effect en dramatiek. Ook Bebel ontkomt niet aan een minder gestoken, ronder geluid en verliest aan ritme als ik of de TVA dempers toepas of de Millennium pucks verwijder onder de speler en de versterker.

LP weergave

De Millennium LP mat en puck vormen een ander verhaal dan de CD mat. Ten eerste heb je te maken met de afstelling van de armhoogte. Want het toevoegen of veranderen van een mat heeft invloed op de aftasthoek van de diamant. Op veel armen is de hoogte instelling eenvoudig te veranderen, maar er zijn ook armen waar hoogte instelling met opvulringen moet plaatsvinden. Pas je de hoogte niet aan, en verander je daarmee de aftasthoek, dan is het zinloos naar het effect van de mat te luisteren. Het veranderen van de aftasthoek heeft namelijk te veel invloed op het eindresultaat. Ten tweede is het zo dat mijn Garrard 301 een metalen plateau heeft dat kan zingen als een bel als het niet wordt gedempt met een rubber of kurken mat. De mat die ik standaard toepas is een Loricraft kurk mat die bestaat uit twee delen van elk 1 mm dik. Door het bovendeel te vervangen door de Millennium mat, die ook exact 1 mm dik is, hoef ik niets te veranderen aan de aftasthoek/hoogte van de arm en blijf ik gewaarborgd van voldoende demping van het draaiplateau. Zodat dat niet kan gaan "zingen". Ik kan op deze manier snel wisselen van mat en zaken vergelijken.

De Millennium mat heeft aan één kant een glad carbon oppervlak. De andere kant is voorzien van een viltlaag, waarbij het middengedeelte vrij blijft als uitsparing voor het plaat etiket. De meegeleverde puck is gemaakt uit zirkoon staal. De opbouw lijkt op de pucks die je onder apparatuur zet, een carbon afdekking aan één kant, terwijl de platenpuck aan de andere kant een viltlaag heeft. Net als de bijbehorende LP mat. De puck weegt 94 gram, wat beduidend minder is dan mijn Transrotor puck van 415 gram. Telkens heb ik een cyclus doorlopen waarbij of de dubbele kurkmat met Transrotor puck dienst deed. Of de carbon zijde van de Millennium mat de plaat ondersteunde en de Millennium puck met de carbon zijde naar onder op de plaat rustte. En als derde mogelijkheid lag de carbon zijde op een enkele laag kurk, de viltkant van de mat maakte contact met de plaat en de puck lag met de viltkant naar beneden op de LP. Ik neem aan dat u zich een voorstelling kunt vormen van de sandwich. Heeft uw platenspeler een kunststof plateau (Blue Note, Clearaudio, Vpi etc), dat zelf al resonanties dempt, dan hoeft u uiteraard alleen de Millennium mat toe te passen en blijft kurk of rubber achterwege.

De eerste plaat die ik probeer is een exemplaar van Lori Spee. Met de carbon zijde boven maakt Millennium de claim dat de mat een zeer ruimtelijk effect heeft helemaal waar. Het stereobeeld is ineens veel breder dan normaal met de kurk mat. Daar staat tegenover dat de stem van Lori een stuk minder nadruk krijgt en juist de instrumenten om haar heen extra opvallen. Draai ik de Millennium mat en de puck om, dan is het de stem van Lori die uitspringt boven het orkest. Het stereobeeld is kleiner, compacter en intiemer. De vilt kant lijkt nog het meeste op kurk, al balanceert kurk iets meer de verhouding tussen stem en instrumenten. Een opname van The Carpenters bevat als achtergrond koor echte kinderstemmen. Die stemmetjes laten zich niet altijd als kinderstemmen weergeven, wat duidelijk blijkt met de matten. Met kurk zijn de kinderen het meeste "kind". Vilt is een goede tweede, carbon volgt op enige afstand. Maar carbon geeft wel dat heel brede beeld en maakt piano spel ineens geweldig. Dat de stem van Karen Carpenter daarmee minder opvalt, vormt zelfs een pluspunt. Vilt maakt de muziek wat ruiger en harder dan carbon. Zonder daarmee scherp te worden. The Weavers kun je met drie matten op drie manieren weergeven.

Kurk maakt het geluid van sambaballen nauwelijks herkenbaar. Het beeld is net zo breed als met vilt, maar wel dieper. Carbon maakt het podium veel breder. De stemmen en muziek plaatsen meer naar voren. In de sambaballen is elke korrel hoorbaar. Een tweede stem is weggedrukt naar achteren. Het onderscheid tussen stemmen en instrumenten is zonder meer goed. Vilt plaatst de groep dichter op elkaar. Een harmonieuzer geheel ontstaat. De tweede stem komt terug, de sambaballen verdwijnen grotendeels uit beeld. Opvallend dat met vilt stemmen steeds een extra zetje in positieve richting krijgen. Tenslotte klassiek werk van Corelli opgenomen op de geweldige plaat "Die Röhre". Kurk vormt een goed gemiddelde tussen vilt en carbon. Carbon vind ik het meeste kleuren. Maakt ook minder levendig. Pluspunt het brede beeld wat elke muzikant de ruimte geeft. Vilt aan de bovenzijde als directe ondersteuning van de plaat zorgt voor een diepe bas. De meest muzikale klank, de minste kleuring, maakt de muziek speels, ruimer en aangenamer dan de twee andere opties. Jammer is dat vilt het minst goed is in het dempen van rumble geluiden, mee geperst in de groef en/of een beetje afkomstig van het loopwerk.


Conclusie

Accessoires "doen" iets met het totaal geluid van een set. De vraag is altijd, wordt het geheel beter of slechter of alleen maar anders? Het resultaat zal in belangrijke mate afhangen van uw smaak en voorkeur. Probleemloos is het toepassen van de Millennium CD mat. Die werkt in elke speler (uitgezonderd Teac VRDS) en doet alleen maar goede dingen. Een meer gestoken geluid, meer nadruk op stemmen en middengebied, beter gedefinieerd laag, meer muziek en minder techniek. De pucks vormen een ander verhaal. De invloed die ze hebben op het resultaat van een CD speler moet in uw beleving passen. Meer snelheid, meer ritme, een hogere plaatsing van het stereobeeld. Maar ook minder (rommelig) laag en op bepaalde instrumenten een waarneembare klankverandering. Of de klankverandering gunstig of ongunstig is hangt af van uw geheugen voor klanken en hoe vaak u instrumenten live beluistert. Dat laatste is immers onze enige referentie.

De LP mat en platenpuck zorgen voor zulke grote verschillen in weergave dat u mij geen voorkeur hoort uitspreken. Bovendien zorgt de kurk onderlaag, die nodig is voor mijn Garrard 301, voor een extra complicatie. Als ik al een lichte voorkeur zou hebben dan is het om de viltlaag van de Millennium mat boven te houden en de carbon laag of direct op het plateau te laten rusten of op een andere ondergrond. Waar ik met de CD mat rustig durf te stellen dat hij altijd een verbetering geeft, raad ik u met de LP mat dringend aan zelf te experimenteren op uw eigen speler. En daarbij goed te letten of de aftasthoek gelijk blijft om geen valse indruk te krijgen.

Prijzen:
M-Puck, set van 3 pucks 128 euro
M-Puck Vario, set van 3 inclusief 1 verstelbare puck 188 euro
M-Mat, carbon platenmat met puck 128 euro
M-CD-Mat, carbon CD mat 49 euro

Zie oa ook High Fidelity Discs om accessoires te bestellen.

Importeur:
Melodia Audio import:
R.J.H. Fortuijnstraat 101
1019 WJ Amsterdam
Telefoon: 0626 776787
Fax 020 4196111
Email: info@melodia-audio.nl
Web: www.melodia-audio.nl