Morel Octave

Sinds jaar en dag is er een vaste en hechte relatie tussen Eltim en Morel. Lang voordat het initiatief van HiFi.nl was geboren ontving ik al documentatie over Morel speakers vanuit het Groningse Mensingeweer. In die jaren was Morel alleen leverancier van losse units en hield zich niet bezig met de bouw van complete kasten. Daarin is verandering gekomen. In Israel heeft men zich eens achter de oren gekrabd en bedacht dat wat andere kunnen, luidsprekers bouwen op basis van Morel units, kunnen wij zelf ook. Dat heeft geresulteerd in het product dat enige tijd een vaste plek in de huiskamer kreeg, een set Octave 5.2. Luidsprekers voor thuis theater en voor stereo weergave van muziek en spraak op hoog niveau. Een verslag over een klein kastje dat zich groots presenteert.

Octave 5.2

De Octave is een redelijk opvallende verschijning. De perfect afgewerkte kast is gemaakt van een composiet materiaal dat de naam Corian draagt. Het materiaal is uitermate stijf en vrij van resonanties. Jammer genoeg vele malen duurder dan MDF, maar ook vele malen meer geschikt voor luidspreker bouw. De afmetingen van de monitor zijn 175 x 255 x 330 mm (B x H x D). Bovenop dit kastje staat een taps toelopende tweeter behuizing die 55 mm aan de hoogte toevoegt. Het uiterlijk heeft op zijn minst gezegd een bepaalde stijl, die nog het meeste doet denken aan Art Deco. Leverbaar is de kast in zwart of wit. In de kast twee units, een 130 mm lage tonen weergever, gecombineerd met een 28 mm softdome tweeter, gefilterd naar boven en beneden met 6 dB/octaaf. De basluidspreker is in basis een Neolin MW 143. De kunststof conus hangt in het chassis met een rubber rand. Op de conus een opvallend grote stofkap. Net zo groot als de spreekspoel, die is gewikkeld op een drager van 75 mm. Het draad is aluminium en de vorm van het draad is hexagonaal om zoveel mogelijk te kunnen wikkelen op de drager, met zo weinig mogelijk lucht. Het magneet systeem bestaat uit zeven verschillende magneten. Als extra is een koperen ring toegepast om te voorkomen dat de speaker zelf als generator kan werken. Aan de achterzijde van de kast zijn twee reflexpoorten te vinden in de hoeken. Kleine driehoekige poorten ter ondersteuning van het laag. Ook voor de tweeter is Hexatech aluminium draad toegepast, tezamen met een dubbele neodymium magneet. De softdome wordt met de hand gecoat, gepaard etc. Achter de gemodificeerde MDT 43 tweeter is de ruimte een echt kastje geworden om reflecties te voorkomen. De toegepaste drivers behoren tot het beste dat Morel kan leveren en zijn voor deze kast geoptimaliseerd.

Volgens opgave van Morel zijn de twee units samen in staat een frequentie bereik te halen van 42 Hz tot 18 kHz binnen 1,5 dB. En van 20 Hz tot 40 kHz binnen -5 dB. Maximaal vermogen is 200 Watt continue en 1000 Watt piek. Zou het zo zijn dat specs alles vertellen, dan scoort een Octave hoog op de ladder. Bijzonder is te noemen dat een speciale stand leverbaar is om een tweede Octave (Octwin) op de eerste te zetten. De tweede Octave wordt dan gefilterd met 6 dB vanaf 5000 hertz om faseproblemen te voorkomen. De beide laagunits per kant zijn in staat de dubbele hoeveelheid lucht in de ruimte te verplaatsen. Voor wie het niet laag genoeg kan gaan, is een separate actieve subwoofer leverbaar. De Octave 5.2 in thuistheater opstelling bestaat uit vier Octave’s voor de voor en achterkant en een speciale center speaker. De ultieme opstelling is Octwin voor en Octave achter met Octwin center en subwoofer. Tot slot, alle Morel units zijn afgeschermd en dus geschikt om naast, op of onder een TV te plaatsen.

Opstelling

De Octave’s zijn geplaatst op de eigen stands die meegeleverd werden. Geen overbodige luxe gezien afwijkende afmetingen van het kastje. Veel dieper dan breed. De stands zijn maar 50 centimeter hoog, met als gevolg dat de tweeter onder oorhoogte blijft in een normale zitpositie. Mijn huiskamer bestaat uit twee delen die niet langer van elkaar gescheiden zijn. Op de vroegere scheiding staan de speakers, waardoor er nauwelijks sprake is van invloeden van zijwanden terwijl de achterwand 4 meter achter de speakers staat. De grootste ruimte is pakweg 4,5 x 4 meter. Daar is de luisterpositie. Groot nadeel is dat de versterkers aan de andere kant van de kamer staan en daarheen per kant twee maal 10 meter Ocos kabel loopt (bi-wire). De Octave heeft overigens geen bi-wire aansluiting, dus is één enkele kabel per kanaal gebruikt. Vermogen wordt geleverd door een set Monarchy Audio SE-100 Delux monoblokken, elk goed voor 100 watt. Het geregel is verzorgd door een Clearaudio Balance versterker. Drie bronnen hebben in hoofdzaak signaal geleverd, naast de tuner die vaak aanstaat, het geluid van de tv dat over de set kan lopen en een tweede platenspeler. Ten eerste staat er een Marantz DV6200 DVD speler, het beeldsignaal gaat naar de TV, het digitale signaal naar een M-Audio Superdac 2496 voor de digitaal naar analoog conversie. Bron nummer twee is een Teac VRDS T-1 loopwerk, met Apogee Wyde-Eye kabels verbonden via een Monarchy Audio anti-jitter box met eerder genoemde DAC. Tenslotte een platenspeler, opgebouwd rond een Garrard 301 loopwerk. Met Pro-ject 9c arm, Benz-Micro Glider L2 element en een eveneens ter recensie aangeboden Linn Linto phono versterker. Alle bekabeling voor de platenspeler(s) komt van Siltech. Met het geweld aan de voorzijde zit het dus wel goed, ook gerelateerd aan het prijsniveau van de Octave.

Morel Octave

Vertalen

Eén van de lastigste zaken van een recensie is het proberen over te brengen op u als lezer, wat ik waarneem. Kunnen wij techniek perfect beschrijven en goed aangeven hoe en waar wij luidsprekers plaatsen, geluid vangen in woorden is en blijft lastig. Toch waag ik weer een poging aan de hand van CD’s, DVD’s en LP’s. Met uitzondering van de LP is normaal in de winkel verkrijgbaar materiaal toegepast zodat u zelf kunt vergelijken met mijn ervaring. Dat het luisteren zich niet heeft beperkt tot onderstaande muziek moge duidelijk zijn, elke recensent van HiFi.nl leeft enige tijd met het te recenseren product. In die periode wordt langzaam maar zeker een mening gevormd, die vertaald is naar de lezers met onderstaande voorbeelden. Het principe “snel-uit-de-doos-horen-zien-zwijgen-in-de-doos” is voor elke recensent not done. Aan de slag. Bij de eerste stukken muziek valt al direct op hoe ver de volume regelaar open moet. Deze kleine speakers lusten wel een slokje vermogen. De 100 Watt per kanaal die ik kan bieden is geen overbodige luxe. De McIntosh die hier onlangs heeft gestaan zou met zijn twee maal 200 Watt niet misplaatst zijn. Ik schat het rendement van de speakers op ongeveer 82 dB voor 1 Watt aan 8 Ohm. In mijn begrippen heeft een luidspreker met een laag rendement een probleem als het gaat om dynamiek. Dat heb ik voor mijzelf als eens geprobeerd te verklaren, maar echt onderbouwen met feiten kan ik het niet. Misschien heeft het er mee te maken dat versterkers een grotere sprong moeten maken als het geluidsniveau stijgt. Zou een hoog rendement speaker van 1 naar 2 volt springen, dan heeft een laag rendement bijvoorbeeld een sprong van 5 naar 10 volt nodig. Elektronica heeft altijd een bepaalde traagheid en dat remt de dynamiek. Even zo goed kan het kleuring zijn, hoog rendement kleurt vaak meer en pieken in de frequentie karakteristiek zijn minder gedempt. Dus wie weet vallen die pieken meer op en ervaren wij dat als extra dynamiek. Feit blijft dat over het algemeen hoorns meester zijn in dynamiek weergave en monitors het slechtste presteren.

De eerste indruk die de Octave neerzet is erg beheerst. Het laag loopt ver door naar beneden en blijft zo vlak als een plank. De nare eigenschapen van de luisterruimte (staande golven) deren de Octave totaal niet. Je vraagt je verbaasd af hoe het zo laag kan uit de bescheiden afmetingen. Het beeld dat wordt geschetst is holografisch en zonder enige moeite verdwijnt de speaker uit beeld. Het geluid hangt niet aan de kasten. De plaatsing is niet kritisch. Neerzetten en gaan. Binnen de beperkte ruimte waar speakers kunnen staan in mijn kamer kan ik het beeld nauwelijks veranderen door te schuiven. Ik begin de beschrijving met een CD van Lori Lieberman. ‘A thousand dreams’ is meesterlijk opgenomen met Cello apparatuur. De sound is erg direct en schoon. Geen trucs, geen overdubs. Op een bepaald nummer zingt een uit acht mannen bestaand koor mee, mannen die keurig in een carré achter Lori staan. Opvallend hoe goed akoestische instrumenten worden weergegeven. De piano is krachtig aanwezig zonder nadrukkelijk te worden. Hij staat op enige afstand van zangers en instrumentalisten. De stem van Lori is netjes geprojecteerd in de ruimte voor mij. Hoe lastig haar stem ook soms weer te geven is als ze flink uithaalt, het blijft een pakkende weergave, heel neutraal zonder opvallende uitschieters. Een dame met een ander genre is Holly Cole. Op ‘Romantically helpless’ laat zij de ‘One trick pony’ de kunstjes vertonen. Hier laat de Octave zijn tanden zien en bewijst een muziek speaker te zijn. Het laag, dat met de bassist van Cole altijd nadrukkelijk aanwezig is, gaat erg diep, blijft strak en boemt absoluut nergens. De stem van Cole staat er weer gaaf op. De hoge tonen blijven bescheiden en wat meer extensie naar boven zou geen kwaad kunnen. De opgegeven frequentie karakteristiek lijkt niet gehaald te worden, maar af te lopen aan de bovenzijde. Hoe harder je speelt, hoe minder dat opvalt. Je moet er een flinke versterker voor zetten en niet te bescheiden zijn met het volume. Al met al is de weergave puntig en gaaf. Het brede stereobeeld komt buiten de luidsprekers. Door dat de laagweergave zo diep gaat heeft Cole het fundament waar haar muziek om vraagt.

Morel Octave

Vertalen (2)

Ik waag een uitstapje naar DVD. Ik bezit geen thuistheater opstelling en draai DVD gewoon over twee kanalen. Ook met mijn eigen speakers. Om muziek en effecten in één keer te pakken speel ik het opera fragment van ‘The fifth element’. De muziek is erg mooi, de dialogen blijven achter, uiteraard mede door een gebrek aan een center speaker. Het valt wel meer op dan ik eerder gewend ben. Eerst heb ik het idee dat echte klappen missen en dat het allemaal wat vlak wordt weergegeven. Om vervolgens op een heel ander been gezet te worden als er met machine geweren wordt geschoten. Dan is er wel opwinding. Fraai is dat de muziek boven het geweld blijft uitsteken en haar eigen leven door kan leiden. Met gemengde gevoelens laat ik de film over mij heen komen. Soms denk ik “dit zijn geen home cinema kasten” om vervolgens te bedenken dat ze heel goed hun werk doen. Beluisteren in 5.1 is een must om een echt oordeel te kunnen vormen, iets waarvoor ik de middelen niet in huis heb (of vooralsnog wil). Laat ik het zo stellen, ik kijk en luister met groot plezier naar de Octave met de film, maar mis de grote klappers waar mijn buren juist zo bang voor zijn. Meer sensatie mag. Een zelfde ervaring heb ik met een andere DVD, ‘The best of the Corrs’. Ook hier is de eerste gedachte dat het wat te liefelijk gaat. Het beeld doet anders vermoeden dan het gehoor waarneemt. Tot ik mij realiseer dat de Octave niet aan effectbejag doet. Gewoon eerlijk probeert te zijn. Effectbejag kan immers ook heel negatief uitvallen en wie weet is het daarom achterwege gelaten door Morel. Mag ik het omschrijven als “ik luister relaxed op de bank, niet op het puntje van mijn stoel”.

Ik ga besluiten met een oud muziek medium, vinyl. Uit vroeger jaren heb ik Peter Nero overgehouden op een direct-to-disc opname van Crystal Clear Records. Peter speelt solo piano op het mooie “Send in the clowns”. De vleugel komt overtuigend over met veel gewicht. De druk in het laag is er terwijl de andere hand licht over de toetsen wandelt. Vervolgens krijg je een tweede klassieker, “Laughter in the rain”. Wat mij steeds licht heeft gestoord komt onder een vergrootglas, het enigszins afgevlakte karakter van de Octave. Ik wil wel eens een uitschieter horen. Waar is de spirit? Alsof er te veel demping in de kast is gebruikt. Het leven is er uit gehaald ter bevordering van precisie. Erg Engels en terug in de tijd naar Rogers, Kef en Spendor tijden van weleer. Is het mijn leeftijd die parten speelt? De wens tegen de verdrukking in jong te willen blijven dat ik streef naar meer expressie? Meer wilde momenten waarin de passie uit de conus loopt? Kan een Octwin dat wel bieden, ik heb zo mijn vermoedens van wel, maar uiteraard tegen een fors hogere prijs. Vivaldi mag het klassieke deel voor zijn rekening nemen. Op Erato verscheen in 1973 een opname van I Solisti Veneti die concerten bevat van Viole d’Amour en luit. Hier bloeit de Octave weer op. Vol detail klinkt dit fameuze ensemble en de weergave is rijk aan harmonie. Violen klinken met verve en de violisten zetten hun beste beentje voor. De sfeer van de muziek is overduidelijk Italiaans met de lichtheid die Vivaldi eigen kan zijn, tegenover de donkerte van onweer. Uitersten treffen elkaar in zijn muziek, het beste ooit weergegeven in de “Vier jaargetijden”. Doordat de Octave dit mooie laag bezit zijn bas en cello perfect uitgebeeld. Viool en andere instrumenten doen een gooi naar het kampioenschap ‘natuurlijke uitbeelding’. Wordt het volume wat teruggenomen, dan zakt het beeld langzaam in elkaar. Power blijft gewenst om met plezier te kunnen genieten van de Italiaanse musici. Gesteld kan worden dat de Octave op diverse punten excellent gedrag vertoont en op andere punten zeker de norm haalt die je mag verwachten voor deze prijs. Dus een totaal score heeft boven niveau. Betrek in die wonderlijke prestatie ook nog eens dat het uit een 13 cm woofertje komt en je vraagt je af wat Morel weet dat anderen niet weten.

Morel Octave

Het uur der waarheid

Ik ben niet de enige in huis die opmerkt dat de Octave opmerkelijk presteert als je afmeting afzet tegen weergave. Het lage rendement heeft Morel de mogelijkheid gegeven de weergave diep naar onderen door te trekken zonder te vervallen in modieus gebonk in de onderste registers. Het middengebied is zonder meer goed tot uitstekend te noemen en vrij van kleuring. Het hoog is bescheiden en rustig. Het is een weergever, die gekoppeld aan een grote en stevige versterker, goed presteert en zich bescheiden presenteert. Zonder poeha en zonder “grote bek”. Maar daarin ligt eveneens de beperking van het systeem. De enige manier om te ontsnappen is flink vermogen op de aansluitbussen zetten. Dan komen de woofers tot leven en slaan ver uit. Zonder op te breken. Daarin zijn deze kleine speaker units meesters. Je houdt soms je hart (onterecht) vast. Wie graag iets harder draait en beperkt is in het neerzetten van grote kasten kan met de Octave een juiste keus doen. Wie geniet van een enigszins terughoudende eerlijke en kleurvrije weergave ook. Voor de wildebrassen is de Octwin wellicht de juiste weg. De Octave zal u niet teleurstellen in kwaliteit maar zal u evenmin bij de haren naar de muziek sleuren. Als u dat al zou willen. De Octave biedt een upgrade pad naar de Octwin. Of naar home cinema. Zelfs naar beiden.

Prijzen :

Octave 5.2     6799 euro per paar
Octwin 5.2  10999 euro per paar (incl. ST11)
Stands ST51      899 euro per paar
Octave Cinema  15999 euro per set (front+rear+center+sub)
Octwin Cinema  24999 euro per set (front+rear+center+sub)
Importeur :

Eltim Audio B.V.
Eenrummerweg 5
9961 PC Mensingeweer
Telefoon 050 549 9416 (te zijner tijd gewijzigd wegens verhuizing)
Fax 050 549 9397
E-mail info@eltimaudio.com
Web www.moreleurope.com/eltim