McIntosh MA6900

Je hebt er iets mee of je vindt het niet om aan te zien. De stijl van echte Amerikaanse producten die door de jaren heen nauwelijks anders zijn geworden. Harley Davidson, Chevrolet, Buick, Wurlitzer zijn slechts enkele voorbeelden. Binnen de audio vallen al snel namen als Audio Research en McIntosh. Hoe gelukkig mag je jezelf prijzen als je een McIntosh thuis krijgt? Ik begin er een idee van te krijgen omdat voor de tweede maal in mijn audioleven een apparaat staat te glimmen en licht te geven. De zachtgroene letters contrasteren met de grote blauwe piekvermogen meters op de voorkant, tegen een zwarte glasplaat als achtergrond. Rode led’s maken het geheel af. Robuust, zwaar, immens groot en met een stijl die Europa nooit heeft gevolgd. Eigenlijk bedoelt voor inbouw in een kast, waarbij alleen het front zichtbaar blijft. Even groeit de gedachte aan een kast met een tuner, cd speler, meerdere eindversterkers voor multi channel. En dan al het overige licht uit, brrrrrrrrr.

Historie

Hink-stap-sprong door de lange historie. McIntosh is verre van een eendagsvlieg. Het bedrijf is in 1942 gesticht door Frank H. McIntosh. Hij leverde apparatuur voor radio stations en geluidssystemen. Gedreven door de markt vraag ontwikkelde het bedrijf de eerste McIntosh versterker die de grote roem zou brengen, de 50W1 Unity Coupled Amplifier, die een voor die tijd groot vermogen koppelde aan lage vervorming. Gordon J. Gow tekende voor het ontwerp. Uniek zijn de uitgangstrafo’s met een techniek die nog altijd wordt toegepast. Langzaam maar zeker groeit het bedrijf dat af en toe van naam verandert, waarbij de term McIntosh steeds blijft bestaan. Onder de leiding van Gow komen meer versterkers op de markt, die in eerste instantie per postorder besteld kunnen worden. In de jaren 52 en 54 gaat McIntosh ook voor het eerst luidsprekers maken en neemt langspeelplaten op. Het aantal producten groeit gestaag en rond 1960 is er zelfs een kit versie van de MC-30 verkrijgbaar. De stap van versterkers en tuners naar receivers is klein en in de USA is er direct een markt voor. In 1967 treed Roger Russell in dienst, afkomstig van Acoustic Research, die de C26 voorversterker, de MX112 tuner en het MQ101 equalizer circuit ontwerpt om zich daarna te storten op luidsprekers. Grappig om te vermelden is dat de oude McIntosh in dat jaar elke employee die stopt met roken een cheque geeft van 100 dollar. De employee die later toch weer gaat roken moet 200 dollar terug betalen. In de analen is niemand te vinden die weer ging roken. De eerste hybride producten komen op de markt, zoals de MAC1700 receiver die een buizen tuner combineert met een transistor versterker. In 1967 komt de MC2505 versterker uit het lab, met veel technieken die McIntosh nog altijd gebruikt, zoals autotransformers, Sentry Monitor, panloc mounting, het glazen front en de Vu meters. Een historisch apparaat.

We maken een grote stap in de tijd naar 1977. Gordon Gow wordt de CEO van McIntosh. Onder zijn leiding ontstaat het 5-kanaal equalizer circuit. Gebaseerd op eigen onderzoek naar gehoorcurven van de mens en akoestiek. De grondslagen van dit circuit zijn zo fundamenteel dat het circuit nu nog te vinden in de MA6900 die vandaag ter recensie staat. Sam Tellig van Stereophile USA schrijft over de MA6900 met betrekking tot de toonregeling in 2002 “Old-fashioned they might be, but the MA6900’s traditional tone controls were welcome and wonderful.” Een jaar later wordt de samenwerking aan gegaan met Bob Graham voor toonarmen en pick up elementen. De eerste Apple computer onder de naam MacIntosh is commercieel beschikbaar en Apple sluit een overeenkomst met McIntosh over het gebruik van de naam, omdat ze zoveel op elkaar lijken. In 1989 sterft Gow en een episode wordt afgesloten, zeker als Frank McIntosh een jaar later overlijd. Het gehele bedrijf wordt verkocht aan het Japanse Clarion, dat onder meer autoradio’s maakt. De toenmalige importeur Frits de Vries maakt en public bekend dat hij geen McIntosh autoradio’s wil voeren en stopt met de import van McIntosh. Hij vreest dat het bedrijf de eigen identiteit zal verliezen en wegzinken in de massa markt. Niets is echter minder waar (Frits trekt zich nog altijd de weinige haren die hij heeft uit zijn hoofd om zijn vergissing). McIntosh krijgt en nieuwe impuls maar blijft technieken gebruiken en apparatuur uitbrengen als altijd. Met dezelfde hoge kwaliteit normen en uitstekend geluid. Al komen er later inderdaad autoradio versterkers uit de fabriek. Onder tijdelijke Japanse leiding wordt de markt voor home cinema opengebroken, worden cd spelers gemaakt, av-schakelcentrales en is de THX certificering een feit. McIntosh staat vandaag de dag nog altijd voor topklasse. Wie interesse heeft in de totale historie hoeft het Internet maar te raadplegen. Vooral de pagina’s van Roger Russell zijn de moeite waard en geven veel van de trots en de historie prijs. Een McIntosh bezitten is niet zo maar iets. Het geeft de eigenaar een rijk gevoel. Je hebt er iets mee dat weinig andere producten kunnen bieden. Ik ken in de audio vrijwel geen merken die deze “proud of ownership” kunnen evenaren. Het bezit van een McIntosh installatie ervaar je als het bezit van een Rover of Bentley, Breitling of IWC horloge, chinees porselein. Vult u zelf maar aan.

McIntosh MA6900

MA6900 uitgemeten

Het eerste dat opvalt aan de MA6900 is het gewicht. Maar liefst 34 kilogram zonder verpakking schoon aan de haak (42 kg met verpakking). Daarna de afmeting, 18 x 44,5 x 47,6 centimeter. Dan tenslotte de ongebruikelijke opbouw in meerdere segmenten, samengevat op een enkel chassis. Van voor naar achter staat er eerst de regel sectie. Op het frontpaneel een ruime hoeveelheid regelaars. Rechts volume en links balans. Daartussen een 5-band equalizer die werkt op 30, 150, 500, 1500 Hz en 10kHz (+/- 12 dB). Boven de regelaars twee grote VU meters die het gebruikte vermogen aangeven. Een separaat circuit zorgt dat 95% van de pieken te zien zijn. Twee kleine led’s geven aan dat er een foutsituatie is ontstaan en dat het Power Guard circuit de speakers afschakelt. Een circuit dat ik nooit in werking heb gekregen. Onder de regelaars zijn druktoetsen voorzien voor de keuze van de ingang, mute, uitgangen naar de eindversterkers aan/uit (2 stuks), loudness, standby en aan/uit. Alle schakelingen zijn met relais uitgerust om lange draden te voorkomen en een jarenlange zorgeloze werking te garanderen. Het hele voorpaneel is zwart met groen oplichtende teksten. De led’s zijn rood, de Vu meters blauw. Het uiterlijk straalt luxe en klasse uit. Wat denkt u van een afstandbediening met verlichte toetsen?

Achter het voorpaneel bestaat de tweede sectie uit transformatoren. Een grote trafo centraal voor de voeding en links en rechts daarvan uitgang trafo’s. Nee, dit is geen buizenversterker, het is een 100% transistor versterker met uitgangstransformatoren. Een handelsmerk van McIntosh. McIntosh heeft jarenlang het patent in handen gehad op deze trafo’s, die op een speciale manier zijn gewikkeld (bifilar). Er zijn taps voorzien voor 8, 4 en 2 Ohm. Een MA6900 levert 2 x 200 watt aan de genoemde impedanties en kan steeds een stroom leveren die 50 ampère overstijgt. Er zijn een paar grote voordelen te bedenken om trafo’s te gebruiken. Ten eerste zal er nooit gelijkspanning op de luidsprekers kunnen komen. Koppelcondensatoren zijn daarom in het versterker circuit niet noodzakelijk. Ten tweede levert de versterker het volle vermogen ongeacht de impedantie van de de speakers. En ten derde, de uitgang transistoren hoeven veel minder stroom te leveren, alleen maar veel spanning. En dat kunnen ze eigenlijk beter dan stroom leveren. De zogenaamde autotransformers zijn helaas kostbaar en dragen het nodige bij aan het totale gewicht. Wat iets verklaart van de prijs van de MA6900.

De derde sectie tenslotte bevat het versterker circuit. Met aan beide zijden koelribben die nooit ook maar een graad warmer werden dan de omgeving. Aan de achterzijde in/uitgangen voor aux/phono (gecombineerd), cd (cinch en XLR gebalanceerd), tuner, tape, pre-out (2x) en main in. De luidspreker aansluitingen, uitgerust in simpel plastic. Er zijn vele aansluitingen om de remote control signalen door te zetten naar ander McIntosh apparatuur en 12 volt triggers om remote apparatuur aan en uit te zetten. In de versterker zijn de nodige voorzieningen getroffen om de speaker en de versterker te beschermen bij fout situaties. Zo is er de genoemde Power Guard, verder een Sentry Monitor stroom bescherming, een thermische beveiliging, gelijkstroom bescherming, vertraagde aan/uit schakeling en een soft start. Alles maar dan ook alles aan de MA6900 straalt degelijkheid uit. Robuust als een tank en gebouwd voor de eeuwigheid. De enorme reserves stellen de MA6900 in staat kortstondig 400 watt per kanaal aan piekvermogen te leveren.

McIntosh MA6900

Opstelling

Prominent neemt de MA6900 plaats op de bovenste plaat van mijn Standesign meubel. Dat kan ook niet anders, hij is zo groot, dat elke andere glasplaat te kort is. De netspanning komt van een Kemp Powersource filter, waar ook de rest van de installatie op draait. Drie bronnen zijn in hoofdzaak gebruikt, waarvan twee analoog. De eerste is een Pro-ject Perspective met een Benz-Micro Ace element. De tweede een Garrard 301 met een Pro-ject 9c arm en Benz-Micro Glider L2. Beide om de beurt aangesloten op een Transrotor phono versterker. Digitaal ga ik werken met Teac VRDS-T1, Monarchy Audio anti jitter box en M-Audio Superdac 2496. Analoog is de bekabeling alleen nog maar Siltech MXT New York. Digitaal Apogee Wyde Eye en VdH The First Ultimate tussen dac en versterker. Veelvuldig is ook de Marantz DV6200 dvd speler of een Musical Fidelity tuner aan de orde geweest, maar niet om intensief naar te luisteren. De tuner is meer muzikaal behang. Omdat de MA6900 een pre-out heeft kan de subwoofer worden aangesloten. Een JMLab SW900. Van hetzelfde merk zijn de Electra 926 speakers, aangesloten met bi-wire lengtes Ocos kabel. De luidsprekers zijn nominaal 8 Ohm, dus die aansluiting is gekozen op de McIntosh. Alleen onder de speakers zit Mbase/1, mijn enige tweak als je de modificaties aan de Teac niet meetelt. Ondanks dat de MA6900 een phono ingang heeft, is die niet gebruikt. Ik heb uitsluitend MC elementen in huis en de ingang is alleen geschikt voor MM of high output MC. Jammer.

‘Till daddy took the T-Bird away’

Er is geen beter nummer om te beginnen met luisteren naar de MA6900 dan een opname van de Carpenters over tieners in de T-Bird van pa. De Ford Thunderbird is ook echt Amerikaans. Het album ‘Now and then’ kent meer van dergelijke stukken die allemaal teruggrijpen op vroeger. De T-Bird mag uit de tijd zijn, de MA6900 is dat van begin af aan helemaal niet. Een volkomen hedendaagse sound staat ter beschikking met een ongelofelijk gemak. Harde passages afgewisseld door zachte melodieuze stukken vormen geen beletsel om steeds te tonen dat een ‘beest van een versterker’ subtiel kan zijn. Meer muziek van de lp gaat onder de Ace door, je krijgt vanzelf trek in hamburgers en cola. Mooie muziek maakten ze toen, jammer dat ik geen originele opnames heb van groepen die hier opnieuw tot leven worden gebracht. Ik realiseer mij dat vals sentiment uw interesse niet heeft en pak een in deze periode passende cd van Holly Cole, kerstliedjes op ‘Baby it’s cold outside’. De MA6900 plaatst Holly op enige afstand van de luisteraar. Dicht bij een vleugel en ver voor het orkest. Het geluid is vol en rijk en wordt met overtuiging in de ruimte gezet. Er is geen overkill aan power, totaal niet. Solo’s die gespeeld worden op sopraan sax en flugelhorn vormen een passende ondersteuning van de dame in kwestie. De bas is minder zwaar aangezet dan bij andere Cole opnames, wat ik uitermate prefereer. Om het laatste restje overgewicht weg te halen draai ik de toonregelaar bij 150 Hz iets terug. Een streepje maar en voila, weg overmatige druk. Drums blijven rustig op de achtergrond. Een aanrader de cd. Ook voor na de kerst.

Zonder er voor te gaan zitten speelt op een late avond Stacey Kent zachtjes uit de speakers, echt zacht want de huisgenoten liggen al te slapen. Het grijpt me. Misschien juist omdat het overal zo stil is dringt de stem van Stacey diep door. Ik weet dat het al veel te laat is geworden, maar kies er toch voor nog een tweede cd van haar helemaal uit te draaien. Zou het de slapende kracht onder de motorkap van de MA6900 zijn, die in staat is om op dit lage niveau alles te laten horen wat deze vrouw vermag? Ik besluit de volgende dag dezelfde cd veel harder op te zetten. De sfeer is dan anders, het licht, de omstandigheden. Pakt het mij dan weer? Ja, weer is de stem gaaf. Stacey heeft een stem die kinderlijk is en toch een tikje hees en sexy. Haar muziek is altijd rustig en ze houdt van ballades. Veel informatie wordt naar voren getoverd. Stembuigingen van de zangeres en een boeiend piano spel doen mij besluiten weer de tweede cd van haar ook vandaag op te zetten. ‘Dreamsville’ wat een toepasselijke naam. Enige tijd geleden mocht ik luisteren naar het dames jazz trio Velvet dat een zelfde soort repertoire heeft. De toetseniste van Velvet, Laetitia van Krieken speelt ook mee op de cd ‘Wool’ van de Nits en die pak ik hier achteraan. Een heel ander soort muziek, maar even boeiend. Opvallend weer het fundament dat de McIntosh zo goed laat horen, waar overheen stemmen en instrumenten de ruimte krijgen. Hoorbaar zijn op de cd de jazz invloeden die Laetitia heeft ingebracht. Harmonieus het geheel. Een cd die veel verrassingen in zich heeft en van een installatie veel vergt.

McIntosh MA6900

Meer luisterplezier

Ik blijf voorlopig in de jazz hoek. Mijn referentie voor jazz piano is Keith Jarrett ‘Koln concert’. Op speakers die het kunnen en met een passende versterker komt de kracht van een vleugel pas echt naar voren. Het podium is groot, de zaalakoestiek optimaal hoorbaar. Een kleinere versterker dan een MA6900 zal wellicht wat subtieler omgaan met de informatie van de lp. Wat meer precies. Maar komt al heel snel adem te kort als Jarrett echt aanzet. Veel versterkers hebben het nazien als je dit een keer thuis hebt gehoord. Hier moet vermogen ter beschikking staan om alle woofers van de JMLab’s aan te drijven. Laten we eens wat dieper de subtiliteit induiken met Miles Davis in ‘Time after time’. Dat ooit zo geweldig klonk op de Apogee dac. Wederom maakt de muziek indruk. Er is lef, power en overtuiging. Geen geneuzel op de vierkante centimeter. Muziek, publiek, zaal, het is allemaal goed vertegenwoordigd en in balans. In heel zachte passages hoor je nu de beperking van de d/a converter die aanstaat. De versterker verdient een pluim dat hij dat zo goed weergeeft. De cd speler is een beperkende factor geworden. Een MA6900 verdient het om door een veel kostbaarder front end te worden aangestuurd. Ik heb helaas nog niet genoeg gespaard om de gevraagde 6200 euro van de Apogee op tafel te leggen. De toonregeling komt wederom van pas op een direct-to-disk recording uit 1976. Joe Sample, Ray Browne en Shelly Manne spelen voor het Japanse label East Wind. De opname is gemonitord met Westlake speakers en komt daarom in het gebied tussen de 6 en 10 kHz 4 dB adem te kort. Met de MA6900 corrigeer je dat makkelijk. Het hoog iets op. En inderdaad het ‘leven’ springt in de opname. De gouden tijd van de lp herleeft. Droog en strak, vol detail worden evergreens als ‘Yearnin’, ‘Satin doll’ en ‘Round about midnight’ de kamer in geslingerd. Prachtig hoe zo’n plaat kan klinken.

Voor ik toekom aan harmonieuze muziek en klassiek is het tijd even een tussenstand op te maken hoe de MA6900 tot nu toe speelt. Ik lees in het bovenstaande veel rozengeur en maneschijn en ga te veel voorbij aan de negatieve aspecten van deze versterker. Want die zijn er wel. Zo denk ik regelmatig ingeleverd te hebben ten opzichte van mijn eigen referentie in detaillering. Dan ga ik op zoek naar platen of cd’s waar ik dat goed kan beluisteren en dan zijn die details er toch weer. Ik mis soms het laatste nootje in subtiliteit, en ook dat kan ik tevoorschijn toveren met een andere cd. Of het ruisen van bekkens in het hoog. De vaart en aanzet die er mag zijn met sax en trompet. Laid back is het woord dat ik zocht voor de MA6900. Om dan prompt te verrassen door toch weer te geven waar je naar zoekt. Een vreemde gewaarwording waar ik nog niet helmaal uit ben. Ben ik gegrepen door de impressie die de McIntosh op een luisteraar maakt, maskeert die impressie het echte op het puntje van de stoel luisteren? Of heb ik een verkeerde benadering gekozen en is muziek alles wat er gevraagd en gegeven wordt? Is de 7150 euro die men bij Transtec vraagt terecht? Gelukkig hebben we meer muziek in huis en mag Clannad de kunsten vertonen. Ik zet de lp ‘Magical ring’ af tegen de cd ‘Lore’ waar op beide ‘Theme from Harry’s game’ op staat. De lp versie is warm en helder terwijl de cd minder detailrijk is. De stem bijna onnatuurlijk neerzet en agressie de kop op steekt. De McIntosh gedraagt zich als een vergrootglas. Meet de verschillen breed uit op de luisterplek. Tenslotte een fraaie opname van jonge componisten. Rossini componeerde op zijn 12e jaar het stuk dat ik van lp haal. Het is de ‘Sonate a Quattro Nr. 4 in Bes’ uitgevoerd door de Academy of St. Martin in the Fields. Een vreemde combinatie van instrumenten is benut, voorkomend uit het feit dat Rossini op dat moment de beschikking had over musici die cello en contrabas speelden. Uit de viool partij spreekt de jeugdige overmoed van een jonge componist. Het is meeslepend, levendig en snel. Tot op het scherp van de snede. Een diepe vorm van emotie is onthuld. De MA6900 geeft geen krimp en volgt elke nuance. Doorzichtig. Het laag als de bas of cello een solo speelt strak en plaatsbaar. Er is zoveel meer muziek gedraaid. In bovenstaande tekst is getracht u een impressie te geven van wat ik gedurende meerdere weken beluisterde.

McIntosh MA6900

Leeg

De McIntosh MA900 laat een grote lege plek achter als hij in de doos verdwijnt. 42 kilogram moet later deze week de trap af naar beneden. Om die reden zou je hem al laten staan. Het is met gemengde gevoelens dat ik afscheid neem. Mijn negatieve commentaar richt zich op mijn eigen wens meer betrokken te raken bij het geluid. De MA6900 is geen audiofiele versterker in de zin van pieken en dalen in de weergave. Hij blinkt op vrijwel geen enkel punt echt uit, wel als totaal concept. Overigens zonder dat er een saaie versterkerker staat. Het is wellicht het beste te beschrijven als rijden met een grote Amerikaanse auto. Soepel, glad en uitermate comfortabel. Zonder inspanning, betrouwbaar, veel ruimte in het interieur en de kofferbak. Aan de andere kant is dat ook het ideale van de MA6900, souplesse, kracht van een 5-liter motor, nooit adem te kort en puur gericht op muziekweergave. Eigenlijk verschilt deze ervaring niet met mijn eerste kennismaking met een McIntosh. Ook toen had ik het gevoel afscheid te nemen van muziek om terug te keren in de audio passie. Ergens in mijn achterhoofd groeit het besef dat als ik stop met recenseren, stop met de hobby die voor een groot deel bestaat uit zoeken naar idealen maar waar teleurstellingen helaas meer voorkomen, een McIntosh hoog op de lijst staat. Een MA6900 koop je niet voor een jaar. Die koop je voor 15 jaar. 7150 gedeeld door 15 is maar 477 euro per jaar! En in die 15 jaar zult u zich geen dag afvragen of de uitgave van 7150 euro verantwoord was. U luistert naar muziek en u kunt zich mee laten voeren in uw eigen beleving. Krachtig ondersteund door deze Schwarzenegger. Tot in de late uurtjes boeit de MA6900. Naast geld kost hij u nachtrust. Het is moeilijk om de muziek af te zetten en te gaan slapen. Nog één cd dan?

Web http://home.earthlink.net/~rogerr4/ en http://www.mcintoshlabs.com/