U-Vola

Het vliegende ei

Frankfurt 2002 was voor mij de kennismaking met U-vola luidsprekers waar collega Sebastiaan onlangs tegenaan liep in Milaan. Spelend op dure apparatuur hangt er een ei in de luister- of demoruimte waar het geluid uit komt. Erop aangesloten dure audioapparatuur die in eerste instantie niet passend lijkt voor een design speaker. Want een design speaker is het zeker. De Nederlandse importeur, die net als ik in Frankfurt het eerste contact legde, kwam onlangs aan de deur met een set U-vola en twee grote standaards. Het opstellen is zo klaar en vooruit met de geit. Na een paar vloerstaanders, een set elektrostaten, nu een paar hangende luidsprekers waar enthousiast over wordt gedaan. Het leven van een recensent gaat niet altijd over rozen zucht ik. Mijn vrouw, verbijstert kijkend naar deze nieuwe kunstvorm, zucht net zo hard. Weer een set extra sta-in-de-weg-en-bederf-het-interieur-stellages in huis. Of ik een keer wil ophouden. Voor Music Point de deur uit gaat vraag ik en passent nog naar de prijs van deze Ferrari rode speakers en ik sta hevig naar lucht te happen. Hoeveel? Echt waar? Nou nou, dan moeten ze iets in hun mars hebben, anders schrijf ik er geen woord over denk ik nog bij mijzelf. Design of niet.

Het principe

De U-vola wordt uitgebreid beschreven op de site www.synfactory.com en importeur Music Point doet dat nog eens dunnetjes over op www.musicpoint.nl. In mijn eigen woorden komt het principe op het volgende neer. De U-vola wordt opgebouwd rond twee halve schalen van KCF, een in Duitsland vervaardigde kunststof. Na het samenvoegen van de helften ontstaat een eivormige speaker van 410 mm lang en maximaal 210 mm in doorsnede. Het geheel wordt door middel van een staaldraad opgehangen in de ruimte. Of aan het plafond of in een steun. Door de eivorm zijn inwendige reflecties nagenoeg uitgesloten. Het afstraalgedrag is optimaal omdat de “kastwanden” snel en glad weg buigen van de units. Bovendien worden invloeden van wanden, vloer en plafond zo tot een minimum teruggebracht omdat de speaker vrij in de ruimte hangt. Hoe minder reflecties, hoe beter het stereobeeld. De units zijn gemonteerd achter een metalen rooster dat onder het midden van de bol zit. Volgens de ontwerper is er 8 jaar onderzoek gedaan naar optimale weergave op deze manier. Te zien is, dat zelfs aan de kleinste details is gedacht. Dat kunnen de Italianen wel.

In het ei zit een 11 cm woofer en in het hart daarvan is een 26 mm dome tweeter van Morel geplaatst. Het geheel vormt een puntbron. Aan de achterzijde is een basreflex poort voorzien om de woofer te steunen in zijn taak. Het filter zit in de kast en de aansluiting gaat met een klink steker zoals we die kennen van de hoofdtelefoon. De aansluiting is verzonken aan de achterzijde gemaakt. Jammer toch dat een speaker draden behoeft. Zonder dat is de vorm nog volmaakter. De U-vola is in vele kleuren verkrijgbaar waardoor hij nog beter aangepast kan worden aan het interieur. Ik had een knalrode set ter beschikking. Tot slot een paar technische specificaties van de fabrikant. Nominale impedantie is 8 Ohm. Het toe te voeren vermogen is maximaal 60 watt en 120 watt piek (voor wie normaal speelt van geen enkel belang). De cross-over frequentie ligt rond de 3 kHz en het frequentiebereik is 60 tot 20.000 Hz. Binnen hoeveel dB is niet gespecificeerd. Meegeleverd worden staaldraden om e.e.a. op te hangen. Drie opmerkingen nog van mijn kant. Het laag valt snel af onder de 80 Hz door de kleine woofer en de kleine kast. Ten tweede, omdat ik geen idee heb hoe de kast open moet ga ik ervan uit dat de fabrikant de waarheid spreekt over de inhoud. Ten derde de prijs is 3500 euro voor een set.

U-Vola

De opstelling

De U-vola hangt aan een dunne staaldraad in een stellage gemaakt van buizen. De totale hoogte is 180 cm en het hart van de speaker is op 120 cm hoogte gebracht. Normaal maak je een U-vola vast aan het plafond of koop je een tafelstandaard. Voor de paar weken dat ik ze gebruik ga ik geen gaten in het plafond maken. De luidspreker kabels die meegeleverd zijn met de speciale plug (mono klink stekker), maak ik vast aan mijn versterkers. Eindversterking wordt verzorgd door Monarchy Audio SE-100 delux 100 watt klasse A versterkers. Daarvoor een Clearaudio Balance voortrap en wegens (ver)bouw(ing) van een platenspeler, als bron een Pro-ject Perspective met een Supex SD900 super MC element uit een grijs verleden. Het meeste is er geluisterd naar cd via de Teac/Monarchy Audio/M-Audio combinatie. Digitaal aangesloten met Apogee kabels, analoog met VdH The First Ultimate. Een Kemp filter reinigt de stroom uit het stopcontact. Master Base materiaal ligt onder de voor- en eindversterkers. Om het laag aan te vullen is op diverse momenten een JM Lab Electra SW900 subwoofer ingezet. Aangesloten op de uitgang van de voorversterker. De scheidingsfrequentie ingesteld op ca. 80 Hz. Voor de overige toeters en bellen kijkt u onderaan de tekst waar een opsomming te vinden is.

Verbijstering

Met de eerste cd is het al raak. Een schrikreactie. Ho nou, de speaker hangt niet waar het geluid vandaan komt. Die hangt verder naar achteren. Hoe kan de zangeres nu ineens verschoven zijn. Ik loop als het ware in de geluidsbron. Wonderlijk. Terug op de bank hoor ik een diepte en een soundstage waar ik echt helemaal opgewonden van raak. Zo los en zo vrij in de ruimte heeft nog geen speaker hier staan presteren. Het is dat de stellages in de kamer staan, de Ferrari rode speakers niet weg te denken zijn en mij ogen kunnen zien, anders zou het erg lastig zijn om in een rechte lijn naar de speaker toe te lopen. Het geluid vormt zich in een 3-dimensionale virtuele rechthoekige ruimte. In hoog tempo draai ik cd’s van Diana Krall, Stacey Kent, Dead Can Dance en Norah Jones. Wat ik ook draai de impressie blijft gelijk. Ik moet en zal er echt voor gaan zitten om de beleving onder woorden te brengen. Maar eerst ga ik zonder aantekenblok heerlijk genieten van muziek. Meerdere dagen achter elkaar gaat cd na cd in de lade. Het oordeel wordt langzaam gevormd.

Op een avond dat mijn hele gezin de deur achter zich heeft dichtgetrokken, bijt Jane Monheit de spits af met haar vertolking van Over The Rainbow. Het lieve meisje staat heel ver voor de piano en de begeleiding speelt netjes achter haar. De moeilijke opname laat goed horen dat de U-vola prima in staat is om een origineel te reproduceren. Haar ademhaling is duidelijk hoorbaar. Het klinkt strak en goed. De blazer in het openingsnummer van de cd mag gehoord worden. Als ik de subwoofer inschakel komt de dame nog verder van de piano af te staan en neemt de 3-D afbeelding toe. Na Jane draai ik Paolo Conte met een registratie van een live concert. Weer een verrassing, de zaal akoestiek komt gewoon op je af. Als er iemand hoest in de zaal lijkt het alsof die persoon een paar rijen voor je zit. Je kunt ook heel goed beluisteren wanneer Paolo dicht bij de microfoon zingt en wanneer hij zijn hoofd wegtrekt. Niet door verlaging van het niveau, maar eerder door toename van de zaal effecten. Zo hoor ik toch zelden een live registratie terug. Om het resultaat te kunnen staven pak ik Sade Lovers Rock Live erbij. Precies hetzelfde. Zaal, ruimte, perfect beeld. Je waant je tussen het publiek. Het laag dat bij Sade altijd ferm aanwezig is, is aan de magere kant. De sub doet wonderen en brengt terug waartoe de U-vola zelf niet in staat is vanwege zijn bescheiden afmetingen.

Laurie Anderson kan heel mooi zijn. Vooral als je haar hoort op de juiste set. De stem is dan geprojecteerd in de ruimte aanwezig. Hoe meer de speaker een puntbron is, hoe beter dat gaat. De U-vola is hierin uitgelezen goed. Ik hoor meer en beter de video piepjes in het laatste nummer dan eerder mogelijk was. En ze staan veel dieper in het stereobeeld. Geen multi kanaal beleving, daarvoor mis ik achterinformatie, maar aan de voorkant speelt zich heel wat af. Ik pak maar wat uit de kast. Clannad met Harry’s Theme. De stemmen staan breed door de kamer. Elke stem afzonderlijk hoorbaar en ik verbeeld mij zelfs waar te nemen wie vooraan staat en wie achteraan. De volgende duik haalt het beste in Chris Rea te voorschijn. Road To Hell rockt dat het een lieve lust is. De stem is aan de te schorre kant en mag wat normaler. Ook hier is de sub de oplossing. Net weer dat randje eraf en de natuurlijkheid terug. Josephine en Looking For The Summer van dezelfde cd werken aanstekelijk. Voet wippen tot en met door de kamer dansen. “The summer has just arrived in my room” lijkt het wel. Dat er veel onnatuurlijke galm in de opname zit blijkt onverbloemd. Van pop naar klassiek, Paris Quartets van Telemann lijkt niet op de voorgaande opnames, maar is minstens zo mooi. Ook hier word ik weervrolijk en zonder het te beseffen sta ik voor het raam mee te dirigeren. De fluit is levendig, helder en transparant. Het klavecimbel vult de ruimte maar laat de solist alle ruimte om te excelleren.

Is het dan echt zo perfect als ik omschrijf. Ja en nee. De U-vola kent wel degelijk zijn beperkingen. Het laag loopt niet heel ver door. Dat kan niet vanwege de kleine kast. De poort heeft een afstemming (gelukkig) die helpt om het laag te ondersteunen, maar niet laat overheersen. Rust en strak zijn kenmerkende woorden voor de lage tonen weergave. De hoge tonen mogen iets meer detail hebben, bekkens zijn aanwezig, vragen echter te weinig de aandacht. Midden gebied is goed al mist de diepe detaillering die andere systemen wel kunnen geven. Tegenover deze kritiek staan eigenschappen als muzikaliteit, perfect drie dimensionaal beeld, een natuurlijke klank balans en het volkomen verdwijnen van de speaker zelf als hoorbare bron. Het opgebouwde geheel speelt zich af alsof je in een ruimte kijkt en luistert. Wie in het rijke bezit is van een goede subwoofer of straks de sub van U-vola erbij koopt, maakt alles nog wat beter en groter en heeft ook geen beperking meer in het laag. Het hoog is eveneens beter en duidelijker als de sub een deuntje meespeelt. Omdat mijn U-vola’s iets te hoog hangen speelt het geluid “voetjes van de vloer”, langere staaldraden heb ik niet in huis. Sta je op van je stoel dan weet je direct dat het iets zakken van de speakers dit probleem oplost. 20 tot 30 centimeter zakken zou genoeg zijn om de tweeter op oorhoogte te brengen.

U-Vola

Mijn impressie

Afgaande op mijn vrouw worden mijn JM Labs ingeruild voor U-vola. Het design van de speaker heeft een Woman Acceptance Factor van 100%. En omdat de speaker hangt is er overal wel een plek te vinden. De plaatsing lijkt niet kritisch. Het eigenzinnige uiterlijk past in een modern interieur en zal, in tegenstelling tot vrijwel elke andere speaker, bijdragen aan de binnenhuis architectuur in plaats van afbreuk doen. Mijn eega kan bovendien goed luisteren en haar viel direct op hoe gemakkelijk de weergever het geluid afstraalt. Ook haar indruk is een kamer vol geluid zonder de bron aan te kunnen wijzen. Ze is zelden zo uitgesproken als met de U-vola. De sub mag blijven staan, die ervaart ze als noodzakelijk. Collega René Smit kwam een avond langs en stelde per mail de volgende dag de vraag in welke kleur ik ze koop. Ook hij was zeer onder de indruk van wat hij hoorde.

Rijst de vraag of de U-vola de prijs waard is waar ik zo van schrok. 3500 euro per paar. Veel geld voor kleine kasten. De eerste dag vond ik van niet, maar naarmate ik acclimatiseerde met deze eieren besefte ik meer en meer dat hier geen design speeltje hangt, maar een uiterst serieuze set speakers die mee kan draaien in serieuze hifi sets. Zo serieus zelfs, dat zou ik vorig jaar geen JM Labs hebben gekocht maar nu voor een aanschaf staan, de U-vola een heel belangrijke kandidaat zou zijn. Levendigheid, natuurlijkheid en spreiding van het geluid door de ruimte overheersen de beperkingen. De U-vola heeft zijn eigen manier om te blijven boeien en cd’s tot aan het eind toe te beluisteren. De vorm, de keuze van de units, het filter en de afwerking zijn op hoog niveau zowel uit design oogpunt maar zeker ook uit het oogpunt van realiteits weergave.

De markt voor dit systeem zie ik lang niet alleen bij mensen die houden van Italiaans design. Stoelen van Kartell, lampen van Luceplan, meubels van Rolf Benz, etc etc. Dat soort interieurs zijn inderdaad ideaal voor U-vola. Maar vergist u zich niet, de U-vola is een basisvorm die zeer onopvallend is en daardoor integreerbaar in alle mogelijke interieurs. Mede omdat de U-vola in elke gewenste kleur te leveren is. Het is een volkomen volwassen systeem dat aangesloten mag worden op een kostbare bron en een kostbare versterker. En daarom ook een plek kan vinden bij mensen die minder op design letten en meer op muziekweergave. Zelfs voor 3500 euro per set door mij van harte aanbevolen.