Audio Research SP16L

Back To Basic voorversterker

Gelukkig komt er in deze inflatie gevoelige tijden toch een beetje zonlicht door het donkere dure Amerikaanse dollarwolkendek heen. Zo had ik laatst een set Magnepan luidsprekers in huis die bijzonder goed presteerden voor de relatief lage aanschafprijs. Ontving ik werkelijk een Super Dac voor héél weinig geld en is er een waanzinnig goede betaalbare versie van een peperdure draaitafel binnen komen waaien (waarover te zijner tijd meer). Daar bovenop brengt Acson een redelijk betaalbare lijn van één van de meest begerenswaardige en betrouwbare buizenversterkers op deze aardbol. Over wie anders zouden we het hier kunnen hebben dan over buizenversterkers van Audio Research. Volgens Bob van Dam, van importeur Acson, gaat AR met deze lijn qua buizentechniek terug in de tijd en is de vormgeving bewust simpel gehouden. Het leveringspakket in de serie omvat SP voorversterkers met en zonder phono en de VS eindversterkers. De SP16L voorversterker (2750 euro) is een lijn-voorversterker, compleet geleverd met een comfortabele afstandbediening. De SP16 phono-uitvoering (3350 euro) is op de phono trap na exact gelijk aan de SP16L. Eindversterkers uit de VS-serie zijn de VS55, goed voor 2 x 50 watt (3650 euro) en de VS110 die 2 x 100 watt levert (5700 euro). Ter indicatie de goedkoopste VT50 eindversterker staat in de prijslijst voor 5450 euro.

Door gebruik te maken van een eenvoudige kastconstructie en het niet implementeren van gebalanceerde ingangen op de SP/VS-serie heeft men klaarblijkelijk behoorlijk kunnen besparen. Betaalbaarheid troef. Om even terug te komen op de kastconstructie van de SP of VS, ik kan niet zeggen dat veel van de schoonheid verloren is gegaan. De voorplaat van de SP16 is iets kleiner dan normaal. De bekende zwarte handles aan de voorzijde ontbreken (die kunnen tegen meerprijs wel geleverd worden). Oké het geheel oogt wat soberder maar Audio Research slaat geen slecht figuur in een met high end gevuld audiorack. Onder de motorkap zijn en meer verschillen te vinden. De stuur- en ingangsbuizen zijn van een iets ander type dan in de duurdere series. Zo tref je in de voorversterker die ik tot mijn beschikking had drie ECC83 buisjes aan. Als er een phonotrap inzit, dan komen er vanwege die phonotrap nog eens drie van deze buisjes bij. Kostenbesparing is ook bereikt omdat de volume regeling en bronkeuze van een elektronische constructie zijn in plaats van de dure mechanische manier. Die elektronica is mede de oorzaak dat de SP16 in uiterlijk afwijkt van de overige AR voorversterkers, de bekende toggle switches en de draaiknoppen ontbreken. Daarvoor In de plaats gekomen zijn twee langwerpige vensters naast elkaar. In het linker venster zit een reeks volume led’s en de indicatie van de ingeschakelde bron. Rechts in het venster kleine zwarte vierkante knopjes om de bron te kiezen en het volume te regelen. Bij het aanzetten van de SP16L warmt deze zich eerst ongeveer een halve minuut op, dat is ook zo bij de duurderde Reference modellen en zo werkt ook mijn eigen Audio Research CA-50 versterker. In de 30 seconden die nodig zijn om op te warmen stabiliseert de versterker en wordt gebruiksklaar. Geen hinderlijke vervorming, klikken en ploppen door de speakers. Verder rest mij nog te vertellen dat alle gangbare functies via de afstandbediening bedienbaar zijn, lekker makkelijk voor de luie luisteraar. Een laatste bijzonderheid is dat deze SP16L is voorzien van een mono-schakelaar.

Audio Research SP16L

Aansluiten maar

Ja en dan het belangrijkste, alles kan er nog zo mooi en gelikt uitzien, het gaat uiteindelijk om waartoe de SP16L in staat is. Om dat te kunnen beoordelen heb ik voor het gemak de Monarchy Audio SE-100 Delux monoblokken van René van Es maar weer eens bij hem weggekaapt (bedankt René). En ik kon ik mijn hele Creaktiv audiorack om gaan gooien. Niet dat het mij aan ruimte ontbreekt in mijn rack, maar omdat zo nu en dan de kabels gewoonweg te kort waren. Zo kwam ik uit op een opstelling waarop mijn Teac-loopwerk, ontkoppelt door middel van drie kegels, op de onderste plank stond. Van daar uit liep een ongebalanceerde kabel richting mijn Audio Alchemy PRO 32 anti jitter box. Die was op zijn beurt gebalanceerd verbonden met een losse dac die het signaal via een Van Den Hul kabel doorgaf aan de SP16L. Vanuit de SP16L werd het signaal met een MIT 330plus interlink geleidt naar de MA monoblokken. Die voorzagen op hun beurt met een Siltech New York bi-wire luidsprekerkabel de Avalons van het uiteindelijke geluid. Als dac werd afwisselend geluisterd naar de Monarchy Audio M22B dac en de M-Audio Super Dac 2496. Een dringende aanbeveling van de importeur was om de SP16L niet geaard aan te sluiten omdat hij dan beter klinkt. Eigenwijs daarin als ik ben heb ik toch lekker de SP16L op randaarde aangesloten. Slechts van korte duur. De SP16L klinkt zonder randaarde beduidend beter, wat zich uit in een luchtiger, makkelijker en strakkere weergave.

Het feest kan beginnen

Nadat alles goed aangesloten was en alle apparatuur en aangename temperatuur had ontwikkeld kon de eerste cd de speler in. Het geluidsbeeld van de combinatie van een eerder gebruikte en veel duurdere AR LS22 voorversterker met de MA SE-100  Delux, die ik in het verleden ooit tot mijn beschikking had, stond mij nog goed in het geheugen gegrift. Hoe zou de veel goedkopere SP16L zich ten opzichte van de LS22 houden? De eerste tonen van Ry Cooder, spelend met Ali Farka Toure op de cd Talking Timbuktu stroomden mij tegemoet en stemden mij vrijwel direct gunstig. Je hoeft met deze SP16L geen uren te luisteren en honderden cd’s te draaien om te horen waar hij toe in staat is. Dat ik dat wel gedaan heb is voor mijn eigen grote genoegen. Direct viel op het gemak waarmee de muziek werd weergegeven, de instrumenten stonden steevast op hun plaats, de drums achterin, de percussie daar schuin naast en op de voorgrond Ry Cooder en zanger Ali Farka Toure. Het maakt niet uit op welke gitaar Ry speelt, iedere keer zijn z’n vingers weer duidelijk over de snaren te horen. Ook de congas, calabash en bongos die op de diverse nummers opgenomen zijn staan mooi los in de ruimte geplaatst met veel lucht er omheen. Ga je naar track negen Ai Du dan komt na een paar seconden drummer Jim Keltner in actie. Op een goede set wordt die inzet zo realistisch weergegeven dat ik er iedere keer weer met verbazing naar luister.

Audio Research SP16L

 
Verder met iets totaal anders en we keren terug in de Westerse wereld met Lady Diana Ross live.
Een concert dat zij gaf op 4 december 1992 in het Ritz Theater in New York. Tijdens dit concert zingt zij jazz en blues. Diana wordt begeleid door een band, een big-band en een sextet, een heel stel musici bij elkaar en voorwaar niet iets kinderachtigs. Lady Ross geeft blijk heel leuk jazz en blues te kunnen zingen, het geheel is een beetje “soft, smooth en mellow” maar dat past wel bij haar. Het begin van de cd kenmerkt zich door een grote ruimtelijkheid. De woonkamer stroomt vol met applaudisserend publiek. Je zou haast vergeten dat je thuis in je woonkamer naar een audioset zit te luisteren. De big band maakt uiteraard gebruik van een grote blazerssectie die zich met grote regelmaat spetterend en oorverdovend laat horen ook. Op nummer twaalf Love Is Here To Stay is geen greintje van hardheid of schelheid waar te nemen. De trompetten klinken snel, hard, fel, vol overgave en dat is iets anders. Bovendien stort het beeld niet in maar blijft als een huis overeind staan. Hetzelfde ervaar ik met de live cd Dear Ella, waarop Dee Dee Bridgewater een ode brengt aan Ella Fitzgerald. Een heerlijke cd op het Verve-label. Niet alleen de muziek is bijzonder pakkend, een bijkomend voordeel is dat de cd zo mooi opgenomen is. Deze cd kan ik vrij hard draaien zonder dat de muziek gaat irriteren en je beseft uiteindelijk pas als je wilt praten hoe hard de muziek staat.

Eén van de volgende cd’s die in de cd-lade verdwijnt en waar ik even bij stil wil blijven staan is van Christie Baron. Op de cd I Thought About You brengt zij op een geheel eigen wijze nummers ten gehore van o.a. Stevie Wonder, Errol Gardner en Cole Porter. Vol intimiteit en emotie. Zo komen we meteen op een punt waar de SP16L een kei in is, het weergeven van de emotie in de muziek. De SP16L kenmerkt zich door een romantisch zacht geluid, lijkend op “buizengeluid” maar strakker en meer gecontroleerd. Waar sommige buizenversterkers nog wel eens een rommelig “soft en afgerond buizengeluid” geven, zet de SP16L een zeer ruimtelijk en gedetailleerd beeld neer dat er mag zijn en dat staat als een rots. De bas is strak, goed te volgen en zet geen vaag zwabberend laag neer. Hoewel slecht laag nog wel eens uitsluitend toegeschreven wordt aan eindversterkers kan een niet correct ontworpen buizenvoorversterker ook het nodige roet in het muzikale eten gooien.

Terug naar de muziekkeuze. Een volgende gitarist heb ik uit het cd-rek getrokken in de persoon van Ben Harper met Welcome To The Cruel World. Op track 2 beluister je Ben, die een solo speelt op zijn Weissenborn welke hij dwars over zijn knieën heeft liggen. Het snarenspel wordt voortreffelijk weergegeven en is goed te volgen. Erbij hoor je Ben zuchten en steunen. Na enkele maten krijgt hij bijval van de drum en bas. Op sommige installaties is deze bas niet van de kickdrum te onderscheiden en zijn zij in elkaar gekropen. Zo niet met de set zoals die nu bij mij speelt, de bas staat duidelijk naast de drum met een randje lucht om beide instrumenten. Zo mag ik het graag horen. Ik wil niet alle positieve eigenschappen op het conto van de SP16L schuiven, want alleen een goed uitgebalanceerde combinatie van bron, eindversterker, kabel en luidsprekers zal een set tot optimale prestaties drijven. In het onderhavige geval werken alle partijen goed samen.

Een stukje terug in de tijd gaan we met de cd Latin American Suite van Duke Ellington. Lekkere swing jazz met Latijns Amerikaanse invloeden, alleen jammer dat opname kwaliteit niet echt denderend is. Deze cd is eind 1968 in een studio in New York opgenomen en in 1990 digitaal geremasterd. Ik vermoed dat men hier helaas een beetje te enthousiast te werk is gegaan met digitale mogelijkheden. De cd klinkt her en der lichtelijk overstuurd, vooral de blazersectie in Chico Cuadradino klinkt vervormt. Dit is heel erg jammer want deze cd, vind ik muzikaal gezien, een hoogstandje van The Duke. Neem nummer 4, Tina, een speciaal op Argentijnse invloeden gestoeld nummer. Slechts bestaande uit een ritme sectie en twee bassisten waarop men naar hartelust een Tango kan dansen. De cd is wel vrij transparant, misschien dat het origineel wat meer gesluierd klinkt maar minder vervorming kent. Wie het weet mag het zeggen. De SP16L met zijn groene ogen inspireert genoeg om met mijn partner de tango nog eens te proberen.

Audio Research SP16L

Conclusie

Zoals ik hierboven schreef, een tijdje geleden had ik de beschikking over een aanzienlijk duurdere voorversterker van Audio Research. De niet meer in productie zijnde LS22. Het blijkt dat de SP16L ten opzichte van de LS22 een tikje meer vergevensgezind is.  De LS22 liet vrijwel alles horen en ontleedde elke cd bijna tot op de draad. De SP16L doet het een draadje minder, dat is een meer muzikale voorversterker die klankmatig gezien wel de voordelen heeft van de buis maar niet de nadelen. Ik vind de SP16L een schat van een voorversterker, bijzonder mooi en fraai op muzikaal gebied en makkelijk in gebruik. Audio Research heeft met de nieuwe lijn iets heel moois op de markt gebracht dat redelijk betaalbaar is. Met een beetje sparen is de SP/VS lijn voor een ieder toegankelijk. Jaren muziekplezier zijn gegarandeerd. De buizen van een voorversterker gaan lang mee en mochten ze versleten zijn, stop een setje nieuwe buizen onder de kap en de versterker klinkt weer als nieuw. Dat laatste is bij transistorversterkers wel anders, transistorbakken slijten langzaam maar zeker en vernieuwing is meestal een zeer kostbare of onhaalbare zaak. Indien u op zoek bent naar een nieuwe voorversterker adviseer ik u altijd deze goed thuis te beluisteren in uw eigen set. Ook al ben ik zo enthousiast over de SP16L dat u hem bijna met de ogen (oren??) dicht mag kopen.