Karan KA i180

Als iedere rechtgeaarde audiofiel ben ook ik vrijwel continu op zoek naar het ultieme component. In die zoektocht heb ik mij jarenlang vrijwel uitsluitend gericht op West-Europese en Noord-Amerikaanse producten. Met het beluisteren, en vervolgens het recenseren, van de Tsjechische Xavian XN270 speakers heb ik mijn blikveld uitgebreid naar een aantal landen die ik tot voor kort vanuit audiofiel oogpunt minder interessant achtte. Zo’n land is bijvoorbeeld Joegoslavie. Vroeger, in de tijd van de staatsman Josip Tito, associeerde ik dit land met het beeld dat ik van het gemiddelde mediterrane vakantieland heb; een schitterende natuur gecombineerd met een rijke historie en cultuur. In een later stadium dacht ik bij het horen van de naam slechts aan menselijke ellende ten gevolge van een voor mij totaal onbegrijpelijke oorlog. Sinds kort kijk ik ernaar door een audiofiele bril en zie ik het voornamelijk als bakermat van een geïntegreerde versterker die mij intrigeerde vanaf het moment dat ik op het bestaan ervan gewezen werd.

Mijn eerste kennismaking met dit product was door het lezen van een recensie op TNT Audio, de Italiaanse zustersite van hifi.nl. De reviewer, de Joegoslaaf Dejan V. Veselinovic, had als oordeel; “The best thing I ever heard at any price.” Oké, zult U denken, maar dat is een chauvinistische Joegoslaaf. Misschien, maar dan nog blijft het een boute uitspraak. Mijn nieuwsgierigheid werd groter toen ik commentaren van enthousiaste bezitters onder ogen kreeg. Tenslotte gaf een kort bericht over een Londense hifi show in een aflevering van het Engelse blad HIFI + de doorslag. Daarin werd melding gemaakt van de KA i180 en van twee mono blokken van dezelfde fabrikant.

Na contact te hebben gezocht met de fabrikant, Karan Acoustics, werd ik via de hoofddistributeur Vox Trade in contact gebracht met de kersverse Nederlandse importeur, de eveneens uit Joegoslavie afkomstige heer Zoran Filipovic van de firma Slebos Research BV. Via hem kon ik al snel aan een exemplaar komen dat hij vervolgens persoonlijk af kwam leveren in mijn woning in Hellevoetsluis. Eigenlijk overviel ik hem een beetje met mijn verzoek; de Nederlandse folder van Karan is bijvoorbeeld nog in voorbereiding. Tot voor kort was deze versterker voor gegadigden buiten Joegoslavie namelijk alleen via internet te bestellen. Inmiddels zijn er in enkele landen, waaronder Groot-Brittannie en de Verenigde Staten van Amerika, distributienetwerken van de grond getild.

Karan KA i180

Karan Acoustics

Het bedrijf is gevestigd in Novi Sad, de hoofdstad van de Servische noordelijke provincie van Vojvodina. De oprichter, de heer Milan Karan, heeft een graad in electrical engineering van de universiteit in die stad. Na meerdere jaren voor een nationaal TV netwerk gewerkt te hebben heeft hij in 1997 zijn eigen bedrijf opgericht. Het ultieme doel van hem en zijn team van ontwerpers was en is; “ audio equipment has to produce the most faithful sound possible.”

Teneinde aan dat doel te beantwoorden worden er geen concessies gedaan ten aanzien van de kwaliteit van de onderdelen. Per jaar worden honderden componenten getest in een continue zoektocht naar de beste combinatie van karakteristieken. Er wordt in kleine series geassembleerd waarbij iedere werknemer een compleet product maakt. Zodra dit af is wordt het door mister Karan himself in de door het personeel tot “ Karan’s Chamber of Horrors” omgedoopte testruimte aan de tand gevoeld. Om door de kwaliteitscontrole te geraken moet de versterker in staat zijn om 24 uur non stop te werken met inbegrip van clipping gedurende 40 % van deze tijd. Wanneer hij daarna nog steeds goed functioneert krijgt hij het groene licht om de fabriek te verlaten.

Naast de hier geteste KA-i180 produceert Karan Acoustics nog een aantal andere producten. Het voert te ver om die nu uitgebreid te bespreken maar om aan te geven aan wat voor soort producten U dan moet denken wil ik U een aantal specificaties toch niet onthouden.
De 24 bit/96 kHz DAC – upsampler KA-DAC1 is volledig gebalanceerd opgebouwd, gebruikt twee Burr Brown PCM-1704 processors per kanaal en heeft optische, coaxiale en AES/EBU digitale outputs. De KA-PR1 is een pure klasse A voorversterker, dubbel mono, gebalanceerd opgebouwd met 24K vergulde circuit boards en een voeding in een aparte behuizing. Ook de twee kanaals eindversterker KA-PAS450 is dubbel mono opgebouwd met 24K vergulde circuit boards. Per kanaal worden 20 Sanken RET transistors ingezet .Met hun power rating van respectievelijk 1200, 2000 en 3600 Watt bij 8, 4 en 2 Ohm vormen de KA-PAM 1200 mono blokken de top van de versterkerlijn. Ook de KA-LS1, die uitgerust is met JBL Professional Drivers en een gevoeligheid heeft van 95 dB/1W/1m, is met zijn netto gewicht van 270 kg en maten van 1480 x 420 x 750 mm een luidspreker die niet makkelijk over het hoofd gezien zal worden. Het netfilter KA-LF1 sluit de rij.

KA-i180

Na het doorlezen van bovenstaand lijstje met producten en de bijbehorende specificaties kun je in feite alleen nog maar een hoog gespannen verwachting hebben van wat de geïntegreerde versterker van dit merk te bieden zal hebben. Zoals zal blijken wordt deze verwachting, zowel qua uiterlijk en verwachte duurzaamheid als qua specificaties, zonder meer waargemaakt.

Iedere keer voordat ik een nieuw component uit de doos til maakt zich een soort spanning van mij meester; zal hij aan mijn verwachting beantwoorden? Op het moment dat ik deze versterker uit zijn doos til word ik echter gedwongen om niet zo zeer met zijn uiterlijk of prestaties, als wel met zijn gewicht bezig te zijn; 18,5 kg netto voor een geïntegreerde versterker is een gewicht dat boven het gemiddelde ligt. Eenmaal ontdaan van de, door de luchtbelletjes, dik aanvoelende plasticfolie zet ik hem boven op mijn audiomeubel waarna ik hem voor het eerst goed kan bekijken.

Karan KA i180

Gebouwd als een tank is een aanduiding die in de hifi wereld te pas en te onpas gebruikt wordt. Wanneer ik naar deze versterker kijk lijkt die kwalificatie, misschien daardoor, een understatement. Om een indruk te geven; de kast van deze versterker is uitgevoerd in dof zwart aluminium met een dikte van minimaal 5 mm. De voorplaat is dikker; 10 mm en op de uitsparing voor het kunststof venster na is het middengedeelte, bestaande uit twee achter elkaar geplaatste platen aluminium, zelfs 34 mm dik. Links en rechts op het aan de hoeken afgeronde front zijn twee grote massieve zwarte aluminium draaiknoppen geplaatst. Het beeld wordt gecompleteerd door de drie door het Noorse bedrijf SoundCare ® vervaardigde in zwart uitgevoerde voeten. Het geheel - met een breedte van 50, een hoogte van 9 en een diepte van 31 cm - doet in mijn ogen robuust, massief en stijlvol, doch ook enigszins sinister aan. Daardoor, en door het gebruik van dezelfde voeten, doet het merk me denken aan apparatuur van het Deense merk Gryphon. Door de grote breedte ben ik verplicht om het apparaat boven op mijn audio meubel te laten staan.

Wanneer de versterker niet aan het net hangt is het venster even zwart als het front met dien verstande dat er een glans op ligt. Onder stroom licht in het bovenste gedeelte in rood het bedrijfslogo met daaronder de bedrijfsnaam op. In het onderste gedeelte wordt dan eveneens in rood aangegeven welke ingang op dat moment met behulp van de linker draaiknop geselecteerd is. De rechter draaiknop is voor het volume. Dit kan ook ingesteld worden met behulp van de bijgeleverde, uitzonderlijk solide uitgevoerde en makkelijk in de hand liggende, zwarte ronde metalen (daar kunnen een aantal gerenommeerde high end merken nog een voorbeeld aan nemen) afstandsbediening. Het betreft hier een echte purist; balans en toonregeling ontbreken, evenals een hoofdtelefoon aansluiting.

Aan de achterkant wordt de intern doorgevoerde symmetrische opbouw gereflecteerd in de wijze waarop de aansluitingen aangebracht zijn. Centraal in het midden geplaatst is een IEC aansluitpunt voor het meegeleverde high quality power cord. Direct daarboven zit de power schakelaar. Voor mij een indicatie dat de fabrikant aanraadt het component continu onder stroom te houden. Vanaf dit punt naar de hoeken toe kom ik in beide richtingen eerst de fraaie Teflon geïsoleerde WBT luidsprekeraansluitingen tegen. Er is geen mogelijkheid om speakers bi-wired aan te sturen. Vervolgens de line 1, 2 en 3 aansluitingen, de gebalanceerde ingangen en dicht bij de hoeken de recorder output. Hoewel 1 gebalanceerde en 3 coaxiale ingangen voor mij persoonlijk voldoende zijn kan ik me indenken dat veel potentiële klanten in deze tijd waarin audiovisuele apparatuur meer en meer met elkaar verbonden wordt, dit wat weinig vinden.

Karan KA i180

Het ziet er allemaal zeer fraai en degelijk uit. Ook de afwerking is eersteklas. Toch vind ik het centraal plaatsen van het power cord en het splitsen van de plus en de min bij de line aansluitingen niet een onverdeeld gunstige oplossing. Juist omdat de meeste fabrikanten er voor kiezen om een netkabel aansluiting zo ver mogelijk naar de zijkant te plaatsen is het middengebied in de meeste gevallen gereserveerd voor de luidsprekerkabels en de tussen de diverse componenten aangesloten interlinks. Afhankelijk van de plek waar het aansluitpunt voor de interlink zich op de bron bevindt, is de kans bij verbinding met een KA-i180 groot dat je geconfronteerd wordt met het feit dat een interlink tegen het powercord aanligt en hoewel waarschijnlijk beiden afgeschermd zullen zijn, wil denk ik iedereen zo veel mogelijk voorkomen dat de één te dicht bij de ander komt, laat staan dat ze elkaar raken. Verder is het nog zo dat, omdat de beide aansluitpunten van een interlink op de KA-i180 zover uit elkaar liggen, je in de praktijk vaak een langere interlink nodig zult hebben dan bij een versterker van een ander merk.

Veel van de onderdelen die in de topversterkers van Karan Acoustics gebruikt worden vind ik ook in de gebalanceerde topologie van deze KA-i180 terug. Bijvoorbeeld de Sanken transistors met RET ( Ring Emitter Transistor ) technologie. Deze transistors bestaan uit meerdere kleinere transistors die in de vorm van een ring geplaatst zijn. Ook de speciaal voor Karan Acoustics in Duitsland vervaardigde ringkern transformator van 600 VA voldoet aan dezelfde normen; niet alleen met volledige dielectrische isolatie tussen primaire en secundaire winding, maar ook tussen de secundaire windingen onderling. Verder is hij met het oog op een consistent termaal gedrag ingekapseld in resin en magnetisch afgeschermd ter voorkoming van strooivelden. Capacitors zijn eveneens afkomstig uit Duitsland en wel van Roederstein. Intern is in de KA-i180 zo weinig mogelijk kabel gebruikt maar waar dat het geval is, is dit gedaan met Transparant Cable®. De fabrikant heeft de specificaties conservatief gesteld. Het uitgangsvermogen is volgens die specificaties 180W per kanaal bij 8 Ohm en 300W bij 4 Ohm. Frequency response 0-300000 Hz-3dB 20-20000 Hz-0.1dB. De dempingsfactor is beter dan 2000:1. Input sensitivities:RCA line150mV/47KOhms, XLR line 75mV/47KOhms. De prijs is 4900 Euro.

Opstellen en aansluiten

De Ka-i180 stuurt in dit geval mijn Sonus Faber Concerto’s single wired aan middels StraightWire Encore. Als frontends fungeren mijn CEC / Northstar combo en mijn Clearaudio opstelling. Interlinks zijn voor de digitale bron afkomstig van Oehlbach en Audioprism terwijl het analoge deel bekabeld is met Clearaudio Sixstream en Straightwire Encore. Kabels van de door de fabrikant geadviseerde merken Transparant en van den Hul heb ik op dat moment niet voorhanden. Wederom is gebruik gemaakt van de Van Medevoort polechecker voor het instellen van de fase. De combinatie heeft continu aan het stroomnet gehangen en met kritisch luisteren is pas begonnen nadat de configuratie al ongeveer een week gespeeld had. Hoewel de versterker in de fabriek al ingespeeld is heeft hij toch hoorbaar geprofiteerd van deze week inspelen. Het grootste deel van de tijd dat ik de beschikking had over deze Joegoslavische versterker heeft hij een plaatsje gevonden bovenop mijn eigen USM Haller audiorack. Gedurende een korte periode heeft hij op een antiresonantie plaat van een Duits Creaktiv audiorack gestaan dat tijdelijk in mijn vijf bij vijf meter metende, slechts door gordijnen gedempte, vrij harde woonkamer stond. De opgetekende luisterervaringen hebben betrekking op de situatie waarin gebruik gemaakt werd van mijn eigen rack.

Karan KA i180

Luisterimpressies

Op het moment dat mijn kritische luisterperiode een aanvang neemt heb ik al een week lang bewust en onbewust naar de Karan geluisterd. Ik heb op dat moment dan ook al een beeld van deze versterker. Zo heb ik ervaren dat het moeilijk is om mij aan zijn invloed te onttrekken, zelfs wanneer hij maar op een laag geluidsniveau speelt omdat ik bezig ben met andere zaken. Lezen is vrijwel onmogelijk en ook tijdens het voeren van een gesprek val ik af en toe stil. Het beeld blijft dus ook op lagere niveaus volledig in stand. Als ik dan begin met kritisch luisteren beklijft deze indruk. Bij het opdraaien van het geluid krijgt het zich tot voor de speakers uitbreidende beeld nog meer grip op me. Wel valt nu beter op dat ik een fractie lucht om stemmen en instrumenten mis.

De live uitvoering van “Fragile” is schitterend; de gitaar klinkt helder en wordt mooi uitgetekend zonder harde randjes, de stem van Sting is zeer natuurlijk, de piano daar achter mooi vrijstaand in de ruimte. Zo ook bij “Fields of Gold”. De trompet van Chris Botti klinkt tijdens dit op 11 september 2001 in Il Palagio in Italië opgenomen concert krachtig, spits en genuanceerd. De stem van Sting heeft een klankkleur aangenomen die ik eerder associeer met negroïde zangers uit het zuiden van de Verenigde Staten. Tot in de kleinste nuances geeft de KA-i180 de informatie op muzikale wijze weer. Dit geldt ook voor de dynamiekwisselingen gedurende dit concert waar overigens ook de bassist Christian mcBride nog voor het voetlicht komt.

Maar ook meer complexe muziek geeft deze versterker accuraat weer. Bijvoorbeeld de smeltkroes die gevormd wordt door de saxofoon van Ernie Watts, de trompet van Arturo Sandoval, de drums van Jack DeJohnette en de piano van Mulgrew Miller in het titelnummer van de cd. De Karan houdt het beeld volledig in zijn macht en nergens trekt het beeld dicht. Ook niet wanneer de volumeknop het punt bereikt waarop ik vrees dat dit zelfs voor mijn zeer tolerante buren te veel van het goede zal zijn. Achteraf blijkt dat ze op dat moment niet thuis zijn.

De macrodynamiek van Clark Terry en consorte is wel erg realistisch en imponerend via deze geïntegreerde versterker. De bandleden hebben elk hun eigen duidelijk ingekaderde plek op de brede stage. Ook de diepte informatie op deze cd wordt mooi in laagjes weergegeven. Mijn Sonus Faber Concerto’s – die, zoals ze al vaker bewezen hebben, kicken op versterkers met een hoog vermogen - worden perfect onder controle gehouden door de KA-i180.

De heerlijk heldere stem van Rebecca Pigeon klinkt meisjesachtig jong in het lied “Johnnie Cope” dat verhaalt over de terugtocht van generaal sir John Cope die in 1745 in de slag van Prestonpans verslagen werd door het leger van Bonnie Prince Charlie. De stem komt mooi los van de Concerto’s en staat centraal in het midden. Viool en thin whistle klinken fraai gedetailleerd. De sea ballad “ Her bright smile” is van een ontroerende schoonheid en eenvoud en de gevoelige stem harmonieert prachtig met de door Charles Giordano bespeelde accordeon. De Karan versterkt het geheel subliem.

Richard Wagner’s Tannhauser heb ik altijd een imposante opera gevonden. De ouverture kent een prachtige opbouw en de KA-i180 doet dat vanuit een mooi afgetekende diepte. Plaatsing, ruimte afbeelding,transparantie, details; alles is in voldoende mate aanwezig en wordt gepresenteerd met een grote mate van autoriteit. De stemmen van de sirenen uit de eerste scene van de eerste acte klinken “verfuhrerisch” en maken duidelijk dat de Karan ook dit subtiele werk beheerst.

De mooiste uitvoering van Vivaldi’s vier jaargetijden is voor mij de uitvoering “ mit original instrumenten “ door Concentus Musicus Wien onder leiding van Nikolaus Harnoncourt. De zwarte schijf laat mij verpozen in zomer en winter en ik word getroffen door de natuurgetrouwe weergave.

Kari Bremnes klinkt goddelijk in het nummer “Wave on Rock”. En ik blijf de voorkeur geven aan de lp versie ook al draai ik de cd vaker omdat ik niet altijd zin heb om vier maal achtereen een lp kant op te zetten. Maar iedere keer wanneer ik “Song to a Town” via de lp hoor, sta ik op de brug van het schip dat langzaam de kade van de haven nadert en hoor ik de geluiden van de scheepswerf. Ook deze versterker weet dat gevoel op te roepen.

Slotakkoord

Wederom heeft een verkenningstocht in zuidoostelijke richting een aangenaam avontuur opgeleverd. De degelijke constructie en fraaie interne opbouw resulteren in een met absolute autoriteit musicerende versterker die een groot, stabiel, drie dimensionaal, gedetailleerd, dynamisch, zich tot voor de luidsprekers uitbreidend geluidsbeeld neerzet. Ik plaats deze relatief onbekende nieuwkomer op de Nederlandse hifi markt dan ook zonder aarzelen op één lijn met geïntegreerde transistorversterkers van reeds gevestigde grote namen uit het, met name door Amerikaanse merken gedomineerde, high end segment. Binnen deze groep mag hij zich rekenen tot een van de meer muzikale varianten. En met name dit aspect maakt hem zeer aantrekkelijk. Wanneer ik in de markt ben voor een nieuw apparaat dan vind ik het heerlijk om ruimschoots de tijd te nemen om de diverse kandidaten te beluisteren alvorens tot een bevredigende keus te komen. In de prijsklasse tot 5000 Euro zou ik bij het zoeken naar een geïntegreerde transistorversterker zelf dus niet beginnen met het beluisteren van deze muzikale Joegoslaaf. Het vreugdevolle zoeken zou dan namelijk wel eens van korte duur kunnen zijn.