North Star Design M192 (deel 2): Forza Italia?

Er zijn een aantal landen die bij mij een streepje voor hebben. Niet alleen op cultureel en culinair gebied maar ook op dat van hoogwaardige audio en top design hoort Italie in dit rijtje zeker thuis.
Op het moment dat ik hoor dat de Italiaanse M192 DAC van North Star Design voor de recensie een onderkomen zal vinden in Rijswijk en niet in Hellevoetsluis, kan ik een licht gevoel van teleurstelling niet onderdrukken. Blij verrast ben ik dan ook wanneer ik enkele weken later alsnog de gelegenheid krijg om dit stukje Italiaanse technologie tijdelijk in huis te halen.

Bella Italia

Na het openen van de doos blijkt dat de Nederlandse importeur, Analogue Audio, (http://www.analogueaudio.com/) mij de "zilveren" uitvoering toegezonden heeft. Deze uitvoering geeft me, van een afstandje althans, het idee dat de ontwerper, ing. Giuseppe Rampino, zo zou kunnen solliciteren bij de Jeff Rowland design group. Oké, oké, ik stop al met het beschrijven van de uiterlijkheden. Tenslotte heeft Rene dat in zijn stuk over deze DAC al gedaan. Dit geldt eveneens voor de specificaties. Daarover zal ik dus niet verder uitwijden.

Aansluiten

De DAC wordt middels de digitale Audioprism kabel verbonden met het Rotel transport. Voor een verbinding met de Densen Beat 100 zorgt de Siltech SQ 80 G3 terwijl de Beat 100 middels de Siltech ST 18 G3 de verbinding tot stand brengt met de Beat 300.

Luidsprekerkabels naar de in biamping mode aangestuurde Sonus Faber Concerto`s zijn als altijd van het type Encore van fabrikant Straight Wire. De dag dat ik de DAC middels tussenkomst van TNT ontvang is tevens de dag dat ik hem integreer in mijn systeem. Voor het zover is moet ik echter eerst, voor mij geheel onverwacht, ergens een netkabel vandaan toveren omdat deze niet in de doos zit. Dit gegeven vind ik opmerkelijk al kan ik me voorstellen dat de ontwerper hiermee te kennen wil geven dat zijn DAC een kwaliteitskabel verdient en dat het de moeite loont om met verschillende types van de op de markt beschikbare merken te experimenteren. Ik gebruik een gewone standaard vinylkabel die ik nog heb liggen.

Zoals altijd zet ik vervolgens de polechecker van van Medevoort in. Omdraaien van de stekker blijkt nauwelijks uit te maken. De installatie wordt weer aangesloten op het net en blijft, zoals gebruikelijk, dag en nacht aanstaan. Daarna verlaat ik het huis om te gaan sporten. Wanneer ik twee uur later thuiskom en de voordeur open hoor ik muziek. Mijn echtgenote blijkt een cadeautje voor mij gekocht te hebben; twee nog in mijn verzameling ontbrekende cd`s van Eva Cassidy. Ik weet het; veel nummers heb ik nu dubbel om niet te zeggen drievoudig in bezit maar de enkelvoudige nummers die ik daarmee win zijn evenmin te versmaden en de aankoop dubbel en dwars waard. Dank je, lief. "Mooi geluid"is haar eerste commentaar. "Ziet er ook strak uit "luidt het tweede. "Er staan alleen te veel letters en cijfers op en dat ene groene LEDje valt uit de toon" is haar laatste opmerking. Ik weet het; ik zou niet verder ingaan op de uiterlijkheden van deze Italiaan maar hé, ik zeg niets, dit is mijn echtgenote, ja?

North Star Design M192 (deel 2): Forza Italia?

Luisteren

Het echte luisteren begint pas enkele dagen later al valt ook in de eerste dagen bij het beluisteren van de nieuwe cd`s al op dat de DAC bij ingeschakelde upsampling een zeer mooi groot ruimtelijk beeld geeft. Deze indruk beklijft ook tijdens het kritische luisteren. Dit geldt voor de cd "Unplugged", op Reprise 9 45024-2, van Eric Clapton waar de zaal mooi afgebeeld wordt, de dynamiek goed, en de detaillering in de stem en het gitaarspel fraai aanwezig is zonder dat het klinisch wordt. Met ingeschakelde upsampling neemt dit effect nog toe. Dan blijkt ook dat de omtrekken van de stem en het gitaarspel als het ware lijken te vervagen en over te vloeien in de ruimte waardoor dit een analoog aandoende uitwerking heeft. Met name bij de stem van Eric in bijvoorbeeld het achtste nummer "Running on faith" lijkt het dan echter ook alsof de stem, bij een A / B vergelijking met de versie zonder ingeschakelde upsampling, iets smaller wordt of liever gezegd een fractie minder impact heeft. Uiteraard zijn dit zeer minimale verschillen die daarmee overigens wel goed het karakter van deze DAC reflecteren hetgeen het best aangeduid kan worden met de Amerikaanse term "smooth".
Hetzelfde effect merk ik op bij de 24 karaat gold limited edition cd van Analogue Productions; "Benny Carter Jazz Giant". Op deze van origine uit 1957 stammende opname voel je als het ware de buizengloed van de mastering electronics van Doug Sax. In het eerste nummer; "Old fashioned love" klinken de alto sax van Benny Carter en de tenor sax van Ben Webster dynamisch en gedetailleerd met mooi doorvloeiende tonen maar ook een tikkeltje minder pakkend zodra er sprake is van upsampling. Ook de trompet van Benny Carter in "I`m coming Virginia" klinkt minder venijnig in de upsampled versie.

Holly Cole is een zangeres die me altijd weer weet te raken. Op haar cd "Don`t smoke in bed" uit 1993, op Alert z2 81020, zijn de nummers 2 "Don`t let the teardrops rust your shining heart" en het 5e nummer, de "tearjurker"; "The Tennessee Waltz" de nummers die mij het meest bekoren. Om de een of andere reden pakken beide nummers mij middels tussenkomst van het upsampled North Star geluid minder dan ik gewend ben. Er is minder sprake van "bite". Opnieuw komt het karakter van deze DAC naar voren; het geluid is "smooth", vloeiend, rond, sfeervol, bijna analoog te noemen, maar het roept bij mij minder sterk emoties op; de haartjes op mijn onderarmen maken aanstalten zich op te richten terwijl die normaal gesproken bij het klinken van het door Howard Levy bespeelde "smoelvleugeltje" op "Tennessee Waltz" altijd acuut in het gelid springen.

Samenhangend met het specifieke karakter van deze DAC is de plaatsing wat diffuser dan ik gewend ben. Dit heeft een aantal effecten die per cd anders tot uiting komen. Op een van mijn favoriete CD`s, de in 1997 opnieuw op Verve 537 257-2 uitgebrachte, in 20 bit digital geregistreerde, dubbel-cd "Ella Fitzgerald sings the Cole Porter song book" klinkt het Buddy Bregman Orchestra dat Ella begeleidt bij het nummer "All through the Night"via upsampling alsof het dichter achter Ella geplaatst is dan normaal. Ook lijkt het alsof het orkest via upsampling t.o.v. mevr. Fitzgerald meer volume krijgt.

Een tweede effect beluister ik op de CD van Eva Cassidy "Eva by heart" op Blix Street Records G2-10047. In het eerste nummer "I know you by heart"klinkt het op een gegeven moment alsof Eva Cassidy zelf viool speelt. Meerdere malen tijdens het luisteren doet de combinatie me denken aan een analoog geluid. Wanneer ik vervolgens de proef op de som neem en alternerend luister naar de in september 1992 digitaal geremasterde Twentieth Anniversary Edition CD van Pink Floyd "The Dark Side Of The Moon" op EMI 0777 7 81479 2 3 en de uit 1973 stammende Hollandse persing van de op EMI Harvest verschenen LP 5c 062-05249 dan blijkt dat analoger nog niet betekent dat het ook echt analoog klinkt. De Clearaudio Champion presenteert in het eerste nummer "Speak to me"een losser beeld dan de North Star M192 met ingeschakelde upsampling. Dat de aan het begin van het nummer te horen hartslag, via de DAC weergegeven, niet langer gepaard gaat met hartruis ligt niet aan de North Star. Daar heeft de digitale remastering al korte metten mee gemaakt.

Conclusie

Wanneer de lezer op zoek is naar een gefocusseerd, scherp omlijnd beeld en een presentatie die je, met name bij live opnames, sterk het gevoel geeft erbij aanwezig te zijn, dan moet ik zeggen dat de North Star M192 met ingeschakelde upsampling dat in mijn systeem niet waar heeft kunnen maken. Zoekt hij daarentegen een vloeiend "smooth" klinkende, vooral muzikale DAC die met detail en dynamiek, maar zonder het minste greintje digitale hardheid, een groot driedimensionaal beeld neerzet met tonen die fraai uitlopen en geluidscontouren die op een welhaast analoge wijze vervloeien met de ruimte, dan zou hij zichzelf ernstig tekort doen wanneer hij deze DAC niet uitgebreid zou beluisteren.