Review: Scansonic MB-1 luidsprekers

De term ‘chique’ is absoluut van toepassing op Scansonic’s MB-1 mini-monitor. De fraaie vormgeving en de design-stand zullen het welzijn van de interieur-fetisjisten niet ontregelen. Eindelijk is daar een weergever die niet te groot is en er ook nog eens appetijtelijk uitziet. Of er ook nog muziek gemaakt wordt, leert het onderstaande requisitoir.

Wie de hifi-geschiedenis doorneemt zal constateren dat de meeste luidsprekers aanvankelijk groot waren. Het pronte audiorack, compleet met uit de kluiten gewassen weergevers, bepaalde in de seventies en de eighties je plek binnen de pikorde. Tegenwoordig tel je alleen nog mee als je de laatste iPhone hebt. Echt de laatste, anders ben je zielig. Misschien wel een vorm van intellectuele leegte, die in de genoemde decennia in ieder geval nog werd gecompenseerd door erg grote luidsprekers, met de inherente suggestie dat de eigenaar enigszins cultureel onderlegd was. Zou best kunnen dat de mini-monitor een Engelse vinding is, want het angelsaksische eiland is nooit het domein geweest van de superversterkers en de grote weergevers. Leak bouwde lang geleden kleine formaten ‘Sandwich’-weergevers en de Rogers BBC-monitor is natuurlijk wereldberoemd. Tannoy daarentegen had grotere modellen.

Toch bood de mini de oplossing voor het oeroude dilemma tussen formaat en geluidskwaliteit. Het leidde tot acceptatie in de woonomgeving en de betere exemplaren zorgen ook voor een hifi-waardig geluid. Wie de kwaliteit van mini’s wil ervaren dient zich wél aan de spelregels te houden. Die worden massaal met voeten getreden, ook bij de plaatsing en aansturing van grotere modellen. De magistrale 3D-ruimte, waar veel mini’s toe in staat zijn, is alleen te realiseren bij een volledig vrije plaatsing op statief. Minimaal twee meter afstand tot de achterwand en zijwanden. De ruimte tussen de luidsprekers dient volledig vrij te zijn. Dus geen beeldschermen, audio-racks, kasten, planten, lampen of andere obstakels. De ruimte-ervaring is een akoestisch fenomeen, maar ook een psychologisch dingetje. Met de afstand tussen de monitoren en de wanden is subtiel te manipuleren, net zoals met de onderlinge afstand. Hier ligt het belangrijke grensvlak tussen stage-afbeelding en de hoeveelheid laag en voor de gevorderden ook de ratio tussen direct en gereflecteerd geluid en daarmee de invloed op de neutraliteit van de weergave. Dat laatste wordt ook weer bepaald door de afstand van de monitoren tot de luisterpositie. De praktijk is helaas dat veel mini’s een armzalig bestaan leiden in kasten, vastgeplakt tegen de muur of achter planten en gordijnen.

Het tweede aspect waar je mini’s mee kunt verheffen tot topsystemen is de aansturing. Scansonic adviseert zelf om de MB-1 met de best mogelijke versterker te combineren. Het beste is niet altijd het duurste en het duurste niet altijd het beste. Maar, als de kwaliteit aanwezig is, kan het geen kwaad om een setje mini’s van 500 euro aan te sturen met een frontend van 80K. Wat absoluut niet waar is, is dat die weergevertjes van 0.5K dan ook maar een versterker en cd-speler tegen moeten komen uit dezelfde prijsklasse. Van zulke verkooppraatjes wordt u uiteindelijk niet persé gelukkig.

Scansonic

Dit Deense bedrijf is onderdeel van Dantax A/S en is momenteel een internationale company binnen de audiovisuele markt. In 1970 introduceerde het welbekende ScanSpeak de brandname ‘Scansonic’, teneinde een reeks hifi-luidsprekers in de markt te kunnen zetten. In 1977 kocht Dantax A/S ScanSpeak en deze fabrikant van de bekende drive-units werd verplaatst naar een nieuwe faciliteit in Pandrup. Vele fabrikanten, waaronder B&O, gebruik(t)en ScanSpeak-units in hun luidsprekers. In 1985 brandde de ScanSpeak-fabriek helaas af. Enkele jaren later bood Videbæk (VIFA) aan om ScanSpeak over te nemen en ScanSpeak bestaat vandaag de dag nog steeds als een onafhankelijke fabrikant, los van Dantax A/S. Uiteraard heeft Dantax A/S de brandname ‘Scansonic’ zelf gehouden en is wereldwijd in de markt met hifi-producten. Wie de Scansonic-modellen ziet, zal vaag denken aan de Raidho-luidsprekers. Dat is niet verwonderlijk, want Raidho is ook onderdeel van de Dantax Group. Michael Børresen, de ontwerper die twaalf jaar voor Raidho werkte, werd gevraagd om een reeks high-performance weergevers te ontwerpen voor Scansonic, maar wél binnen zekere budgetmatige limieten. Er werd gebruik gemaakt van enkele core-Raidho-technieken, waaronder de toepassing van een ribbondriver.     

MB-1

Feitelijk is de MB-1 ini-mini klein. Het front, met de ribbondriver en de 4.5inch bass/mid driver meet 178 x 312mm en de zijwanden hebben een fraaie ‘curved’ vorm. Dat geeft, mede door de interne bracing, sterkte en een effectieve demping van resonanties en reflecties. Opvallend is de fraaie carbon-bovenkant van de behuizing. Die dient niet alleen voor de visuele touch, maar heeft ook een taak bij de controle van resonanties. Het frequentiebereik van dit ‘ported system’ reikt van 50Hz tot 40kHz. Scansonic adviseert versterkers die binnen de gemiddelde impedantie rond 6 Ohm minimaal 50 Watt vermogen kunnen ontwikkelen. Dat zegt iets over het (niet opgegeven) rendement. De weergevers zijn leverbaar in het black-silk of white-silk.

De bijbehorende stand zit vast met een bout en een zogenaamd ‘deuveltje’. Montage zonder al te veel problemen gaat door de luidspreker met de bovenplaat op de grond te zetten. Deuveltje in de onderplaat en dan het statief plaatsen. Vervolgens de bout aandraaien met het liefst een wat langere kruiskop-draaier. Omdat de bout zich bevindt tussen de twee staanders, die samen de  loudspeaker-stand vormen, vergt het aandraaien enige handigheid en aanvullend vernuft, maar als consument word je maar één keer geconfronteerd met deze problematiek. Enig improvisatievermogen leidde tot een stormvaste verbinding en de Scansonics vonden vervolgens hun ideale plaats.

Scansonic MB-1: conclusie

Luisteren

De MB-1 monitoren zullen met veel verschillende versterkers uitstekend kunnen presteren. In elektrische zin zijn ze niet kritisch, maar met betrekking tot de kwaliteit van de versterker natuurlijk wél. Een algemene uitdaging met vrijwel alle mini-monitors ligt in het laagbereik. Verschillende mini’s kunnen best de lagere frequenties weergeven, maar uiteraard niet met de impact en drive van grote luidsprekersystemen. Het is vaak méér horen dan voelen. Geen probleem, want de keuze voor een mini is een erg bewuste, al dan niet onder zware diplomatieke druk van de huisgenoten.

Maar, voor de liefhebbers van moderne dance-music of klassiek in grote formaties, zijn de mogelijkheden natuurlijk beperkt. In het hoog en midden hebben mini’s nagenoeg geen beperkingen in vergelijking met grotere systemen. De keuze voor een ribbon-driver is ook heel plezierig. Ribbons zijn neutraal en kennen door de lage massa geen vertraging. Het zijn snelle drivers die fraai gedetailleerd kunnen presteren. De betere ribbons kunnen dynamisch enorm uithalen, waarbij de vervorming minimaal blijft. In de professionele wereld worden ook ribbons gebruikt, die moeiteloos SPL’s van 140dB halen. Een ribbon kent geen cone-breakup en resonanties zoals dome-tweeters die kennen. De MB-1 scoort dan ook meteen in het hoog/midden met een fenomenale stage, neutraliteit en angstaanjagende dynamische uithalen. Deze luidspreker kan uiterst subtiel manouvreren en laat elk detail op een natuurlijke manier horen, zonder het foute hyperdetail dat feitelijk ontstaat vanwege fouten in het filter en daardoor vaak een lift van de hoog-output ten opzichte van de rest van het frequentiegebied. Ook stemmen en instrumenten in het middengebied worden overtuigend neergezet. Het is opvallend dat de MB-1 een behoorlijke transparantie, organisatie en overzicht houdt op het moment dat muzikale structuren erg complex worden, maar tijdens het draaien van erg grootschalige werken met enige luidheid, lijkt het of deze monitoren enigszins gaan knijpen.

De meeste mini’s zullen vooral uitblinken in de weergave van kamermuziek, solo-instrumenten, singer-songwriter en ander overzichtelijk repertoire. Dat is met de MB-1 niet anders. Klein-ensemble wordt met een sprookjesachtig realisme en ruimtelijke afbeelding neergezet. Vervolgens blijft de laagweergave nog over. De MB-1 balanceert daarmee net op de grens. De kwaliteit van het laag is erg goed, maar voor sommige muziek gaat het net niet diep genoeg. Voor veel andere muziek is het daarentegen gewoon oké. De MB-1 is natuurlijk een luidspreker met een beperkt intern volume. Toch kan er voldoende gemanipuleerd worden om het laag erg acceptabel te krijgen. Een solid state versterker die enige stroom kan leveren, kan uit de MB-1 voldoende laag halen. Maar eigenlijk presteert deze Scansonic veel overtuigender met een buizenversterker. Het resultaat is dan buitengewoon fraai, plastisch en realistisch. De juiste buizenversterker klinkt ook neutraal, snel, gedetailleerd en dynamisch. Maar, buizen en laagweergave staan doorgaans op gespannen voet. Daarin zijn dan ook weer veel kwaliteitsverschillen. Er zijn ook buizenversterkers die loeistrak klinken in het laag. Het beste resultaat werd hier bereikt met een solid state voorversterker en een buizen-eindtrap. Met deze ‘best of two worlds’combi presteerde de MB-1 uitermate goed.

Overigens is de plaatsing van mini’s van grote invloed op het laag en speelt ook de akoestiek mee. Wie daar even mee experimenteert zal deze luidsprekers binnen een uurtje naar de top van hun kunnen bewegen. De bron speelt in deze hele excercitie geen rol. De keuze voor een bron heeft alleen te maken met het ambitieniveau ten aanzien van de maximale kwaliteit die u uit een systeem wilt halen. De interactie tussen de luidsprekers en de versterker is complex en heeft invloed op het laag. Met betrekking tot de MB-1 kan de keuze van de luidsprekerkabel van enige invloed zijn op het laag. Daarmee beschikt de consument over een derde mogelijkheid om deze luidspreker goed aan het spelen te krijgen. Als alle factoren zijn geoptimaliseerd, dan staat er in formaat een bescheiden luidspreker met grootse prestaties. Vooral de innemende en levendige manier waarmee de MB-1 zich manifesteert, maakt het luisteren tot een feest.

Conclusie

De Scansonic MB-1 is een buitengewoon luxe en fraai gebouwde monitor met zeer bescheiden afmetingen. Ze zijn in staat tot kwalitatief hoge prestaties maar dat vergt, net zoals met andere luidsprekers, enige aandacht. Wie de MB-1 beschouwt als luxe eyecatcher, die vooral geen opvallende plaats mag hebben en hoofdzakelijk bedoeld is voor achtergrondgeluid, geeft per definitie teveel geld uit en kan beter iets glimmends gaan kopen bij de Action. Wie volledig gaat voor geluidskwaliteit en de fraaie ruimtelijke en andere geluidsmatige prestaties van de MB-1 wil maximaliseren, krijgt het advies om bezig te gaan met de plaatsing en de juiste aansturing.

Met de gemiddelde Japanse receiver of een willekeurig geïntegreerd versterkertje zal er soms een bovengemiddeld geluid uit deze Scansonics komen, maar deze mini kan echt shinen door iets heel goeds te gaan zoeken. Dat heeft vooral te maken met intelligente keuzes en niet altijd met prijs. Zodoende kan het goed uitpakken met een integrated tube-amp van 1000 euro en ook met een setje van 80K. De MB-1 is feitelijk bedoeld voor consumenten die een fraai vormgegeven en niet opvallend grote luidspreker zoeken, streven naar een zeer goede geluidskwaliteit en daartoe niet noodzakelijkerwijs willen bezuinigen op elektronica. Dus: focus op geluidskwaliteit en denk vrij.