Het Luisterbezoek bij Jan - Vervolg…

Het is alweer even geleden dat er een artikel in deze reeks verscheen. Zowat op de kop af vier-en-een-half jaar geleden zelfs. Zo gaan dingen soms. Prioriteiten verschuiven, nieuwe ontwikkelingen vragen aandacht… Toch kwamen er de afgelopen jaren nog met enige regelmaat verzoeken van lezers bij HiFi.nl binnen, of er eens een auteur naar hun set wilde komen luisteren. Het mailtje van Jan, de hoofdpersoon van deze aflevering, was het laatste duwtje in de goede richting. Er werd besloten om deze ooit zo populaire rubriek voorzichtig nieuw leven in te blazen. Een vervolgbezoek als ‘pilot’-aflevering, om te kijken hoe het anno 2015 met de populariteit van ‘Het Luisterbezoek’ zit, en hopelijk de aanzet tot een langdurig vervolg op de reeks.

Een vervolgbezoek? Hoe zit dat dan? Wel, het was niet helemaal toevallig dat het mailtje van Jan de aanleiding was om deze serie weer eens op te pakken. Hij vertelde namelijk dat hij in 2007 al een keer bezoek had gehad van auteur Bert Dekker, maar dat er sindsdien toch wel het één en ander vrij spectaculair verbeterd was aan zijn luisterruimte en zijn set, en dat hij er toch wel heel erg trots op was. Het duurde door wederzijdse drukte even voor we een afspraak konden plannen, maar uiteindelijk reed ik op een vochtige avond in november naar een dorp niet ver van mijn eigen woonplaats.



Bij binnenkomst werd ik niet alleen begroet door Jan en zijn vriendin, maar ook door hun enorme hond, die zijn waakse houding snel liet varen toen ik hem na wat geruststellende woorden van Jan onder zijn reusachtige kin kriebelde. Veel tijd om met de lobbes te spelen was er echter niet, de luisterruimte wachtte. Dat is volgens mijn gastheer misschien wel de belangrijkste verandering sinds het vorige luisterbezoek. Vonden de muzikale activiteiten toen nog uitsluitend in de woonkamer plaats, nu is er achter in de tuin van het huis een speciaal gebouwde luisterruimte te vinden waar ‘de grote set’ staat opgesteld. 

De luisterruimte

Toen we met de koffie plaats hadden genomen op de comfortabele bank die in de ruimte staat, keek ik met een mengeling van verbijstering en diepe bewondering om me heen. Ik ben in al mijn jaren als hifi-auteur in heel wat luisterruimtes van particulieren geweest, maar die waren geen een van allen zo mooi en uitgebalanceerd als deze. “Het is een room-in-room constructie”, vertelt Jan. “Dus de buren hebben geen last van mij, en ik niet van hen.” De oppervlakte van de binnenkamer is ongeveer 7,5 bij 6 meter en hij is 2,8 meter hoog. De akoestische dimensies zijn helemaal berekend door Jan zelf, met hulp van akoestiek-expert Toine Dingemans, die ook het op maat gemaakte design van de absorptie- en diffusie-panelen voor zijn rekening heeft genomen.



“Ik ben ruim negen maanden bezig geweest met plannen en berekenen en met het uitzoeken van alle details voor de inrichting,” vertelt Jan. “Ik heb veel gekeken en geluisterd in de mooiste luisterruimtes van vrienden van de Audioclub Oost Brabant en ik heb via het HT-forum wat mensen benaderd en bezocht om inspiratie op te doen. En overal dus het beste van meegepikt. Uiteindelijk heeft de bouw met tussenpozen zo’n 3,5 jaar geduurd, want eind 2007 ben ik van baan veranderd. Ik verhuisde naar een nieuwe werkgever en daarna ben ik in de avonduren eerst de opleiding tot Nederlands en daarna tot Europees octrooigemachtigde gaan volgen, de functie die ik nu vervul bij mijn huidige werkgever. En als je een drukke baan moet combineren met een studie waar ongeveer evenveel uren per week in gaan zitten dan komt de bouw wel eens een tijdje stil te liggen. Maar het was het wachten volledig waard, ik ben echt heel erg blij met het resultaat.”



De ruimte is volgens Jan specifiek akoestisch aangepast op stereoweergave. “Ik hou ook wel van surround, al kijk ik toch vooral concerten op dvd en Blu-ray. Maar ik luister gewoon veel meer naar stereo muziek. Je moet daar echt een keuze in maken, een ruimte die specifiek voor home-cinema is bedoeld heeft een totaal ander akoestisch profiel. Véél meer demping vooral, waardoor de ruimte eigenlijk minder geschikt wordt voor stereo-weergave. En dan leg ik het compromis liever bij surroundweergave.” In de ruimte van Jan is elke vierkante centimeter van de wanden akoestisch geoptimaliseerd. Overal, zelfs op het plafond, zijn fraai afgewerkte en zorgvuldig berekende diffusers en absorbers geplaatst. De aandacht voor detail is adembenemend. De deur waardoor we de ruimte zijn binnengekomen wordt afgedekt met akoestische panelen die als ‘en-suite’ schuifdeuren uit een holle wand tevoorschijn komen, en zelfs de bediening van de uiterst sfeervolle verlichting is achter een akoestisch paneeltje weggewerkt. Zonder handgreep om het paneeltje te verwijderen, die moet er los ingestoken worden. “Dat heeft op zich niks met de akoestiek te maken,” lacht Jan als hij ziet dat ik daar met vragende blik naar kijk. “Een handgreep of knop zou gewoon een lelijke schaduw werpen vanwege het lampje dat er boven hangt. Ik weet dat dat ver gaat, maar als je toch bezig bent om alles precies naar je zin te ontwerpen en in te richten kun je dit soort details wat mij betreft meteen meepikken.”

Ik kan niet anders dan hem gelijk geven, de ruimte is werkelijk schitterend. De kleurstelling is tijdloos, heerlijk rustig aan de ogen, en de verlichting is vrijwel volledig indirect. Alles in deze ruimte ademt rust en is bedoeld om de aandacht zoveel mogelijk op de weergave van muziek te richten. 

De set

Jan is naar eigen zeggen geen impulsieve koper. “Ik probeer zo verstandig mogelijk te investeren. Liever wat langer sparen en in één keer iets kopen waar je lange tijd gelukkig mee kan zijn. Wat dat betreft voldoe ik niet aan het beeld dat veel mensen van audiofielen hebben. Ik heb, sinds ik op mijn achttiende begon te sparen voor een goede hifi set, maar heel weinig apparaten en luidsprekers gewisseld. Vooral bijgekocht eigenlijk, en alleen vervangen als dat een aanzienlijke verbetering gaf.” Het is dus niet zo zinvol om Jan bij wijze van spreken op de divan neer te leggen en, als een soort zielenknijper, ellenlange lijsten met apparatuur aan zijn geheugen te ontfutselen. Een beschrijving van de huidige set volstaat, daar zijn we het vrij snel over eens.



Sinds het vorige luisterbezoek in 2007 zijn er een paar zaken hetzelfde gebleven. De Velodyne DD18 subwoofer staat er nog, en de Parasound JC1 monoblokken en A51 multichannel eindversterker staan er ook nog. De bekabeling is nog steeds vrijwel volledig van NordOst. De DSD speler van toen heeft echter plaatsgemaakt voor een multi-format speler van Oppo Digital, de BDP105D, die zijn beeld weergeeft via een JVC-DLA-RS55 projector, en voor de geluidsweergave staat aangesloten op de Trinnov Altitude 32-kanaals voorversterker/processor/converter/streamer. De Dynaudio Confidence C4 luidsprekers, die na het vorige luisterbezoek zijn aangeschaft (en die, als opvolger van de Dynaudio Contour 3.3 luidsprekers van destijds, min of meer de aanleiding waren voor het bouwen van de luisterruimte), zijn naar de achterkanalen verhuisd om bij full-range meerkanaals concerten niets aan het toeval over de laten. Ze hebben hun zorgvuldig uitgemeten plekje moeten afstaan aan een prachtig paar Von Schweikert VR10mk2 luidsprekers, die uit vier kasten zijn opgebouwd.



De twee manshoge full-range kolommen die op de luisterplaats gericht staan worden ondersteund door twee enorme actieve subwoofers die in de hoeken van de ruimte zijn neergezet en worden aangestuurd door hun eigen klasse-D versterkers. De Trinnov dient hierbij als actieve cross-over en full-range DSP voor amplitude en fase, en zorgt ook voor de juiste timing tussen de frontzuilen en de verder naar achteren geplaatste subwoofers. Dit systeem geeft volgens Jan de grootste flexibiliteit qua aanpassing aan de luisterruimte. “Hier ben ik echt trots op, ik heb echt ongelooflijk veel geluk gehad dat ze als occasion op mijn pad kwamen. Dit is volgens de importeur het enige paar van deze luidsprekers in Nederland, en misschien wel in Europa. Ze worden niet standaard geïmporteerd vanwege hun hoge prijs en enorme omvang.”

Hoewel Jan een forse collectie cd’s heeft - die samen met zijn dvd’s en Blu-rays, hoe kan het ook anders, schuil gaat achter akoestische panelen - is het vandaag de dag bijna alleen nog maar streaming wat de klok slaat. Sinds de Trinnov is voorzien van een interne UPnP streamer met een geweldige eigen interface voor bediening met de iPad is de hele muziekcollectie op een Synology DS15+ NAS gezet, die via een galvanisch gescheiden netwerk en een qua stroom gestabiliseerde ethernet-switch op de Trinnov is aangesloten. Jan is naar eigen zeggen lang met apparatuur en luidsprekers aan het schuiven geweest, maar het doel is daarbij nooit uit het oog verloren. “Het gaat om muziekbeleving,” klinkt het beslist. “Hifi is een hele leuke hobby, maar ik zie dat eigenlijk als een separaat onderdeel dat volledig in dienst moet staan van de muziek. Natuurlijk gaat het om een zo natuurlijk mogelijke klank van stemmen en instrumenten, zeker als je net als ik een voorkeur hebt voor akoestische muziek, maar het gaat toch vooral om lekker luisteren. Goede opnames beschouw ik als bonus, en hoe beter je set, hoe meer plezier je daaraan beleeft, maar ik luister net zo graag naar ‘gewone’ opnames. Een album als Misplaced Childhood van Marillion staat niet bepaald bekend om zijn goede klank, maar dat heb ik echt helemaal grijs gedraaid. De set moet wat mij betreft dus ook met minder goed klinkende muziek om kunnen gaan. Onvoorwaardelijk. Want wat heeft het voor zin om zoveel geld uit te geven als er maar een paar opnames zijn die je goed genoeg vindt klinken? Ik organiseer met een aantal luistervrienden regelmatig muzikale thema-avondjes en dan komt er echt niet alleen audiofiel spul voorbij, dat kan ik je verzekeren…”

Luisteren

Het was inmiddels al wat later geworden en het moment van luisteren was aangebroken. Tijdens het gesprek stond er al zachtjes muziek te spelen, waarbij me was opgevallen dat er zelfs op zeer laag volume een enorm ruimtelijk en tonaal correct beeld stond. Dat is altijd érg veelbelovend dus ik brandde inmiddels van nieuwsgierigheid. Jan had een selectie gemaakt van tracks die muzikaal veel te bieden hebben én die erg lekker klinken. We begonnen met Morph The Cat van Donald Fagen. Wat me in positieve zin verraste was dat hij op een buitengewoon fatsoenlijk niveau draait. Maar al te vaak wordt de volumeknop bij dit soort gelegenheden veel te ver naar rechts gedraaid, deels om indruk te maken, en deels om tekortkomingen in de set te verbloemen. Hier dus niet. Het baslijntje in het nummer was zeer goed te volgen en was perfect in balans met de rest van de muziek. Helemaal niet spectaculair en overdreven, wat met de in totaal acht 15-inch woofers in de baskolommen van de Von Schweickert luidsprekers natuurlijk best had gekund. Maar niets daarvan; wat ik in deze afstemming hoorde was tevredenheid en zelfvertrouwen. Klankkleuren waren heel natuurlijk. De blazers in deze track werden ongelooflijk gedetailleerd weergegeven, maar er was geen spoor van scherpte te bekennen. De klank was mooi fel en zeer dynamisch, en het geheel had een fantastische timing die voor een buitengewoon aangename lichtvoetigheid zorgde. Onderbewust is men geneigd om bij zo’n groot systeem ook een kolossaal geluid te verwachten, maar speels gemak werd hier op meesterlijk terughoudende wijze gecombineerd met bijna ongelimiteerde power. De invloed van de akoestisch aangepaste ruimte liet zich ook gelden in het beeld dat werd neergezet. De luidsprekers voerden vanaf de eerste seconde een knappe verdwijntruc uit en er bleef niet anders over dan een heerlijk driedimensionaal plaatje.

Ook alle andere opnames die we beluisterden, waaronder God Only Knows in de bloedmooie akoestische uitvoering van Bert van den Brink en Hein van de Geyn, en tracks van Manu Katché, Rodrigo Y Gabriela, Eva Cassidy en Gregory Porter, klonken subliem; volkomen transparant, krachtig en betrokken. Jan houdt van live muziek, juist vanwege de energie en de spanning die daar vaak toch nog een stuk meer in zit dan in studio-opnames. En zijn muzieksysteem is absoluut in staat om dat van de allerkleinste nuance tot de allergrootste uitbarsting weer te geven.

Toen ik, veel later dan ik me had voorgenomen maar met een uitnodiging om nog eens terug te komen op zak, naar huis reed, dwarrelden mijn gedachten terug naar wat ik die avond allemaal gezien en vooral gehoord had. ‘Als vervolg op het vorige luisterbezoek bij Jan is dit toch echt een hele mooie’, dacht ik bij mezelf. Hij heeft een prachtige luisterruimte met een al even fantastisch hifi-systeem, en hij is daar terecht zeer trots op. Maar wat ik misschien nog wel het meest bewonder is dat elke vorm van ‘kijk mij eens’ bij hem ontbreekt. De kalme tevredenheid waarmee hij over zijn apparatuur spreekt dwingt respect af. En teruggaan doe ik zeker een keer, met een goed gevulde USB stick in mijn achterzak, want passie voor muziek is uiteindelijk waar het bij Jan - net als bij mij -  allemaal om draait.