Review: Marantz SA-14S1 en PM-14S1 SACD/versterker-duo

Marantz kwam op het lumineuze idee om de nieuwe stereoset PM-14S1 en SA-14S1 door de postbode langs te laten brengen. De gloedvolle maar soms ook kille decembermaand was daarmee gered. High Quality geluid nam de plaats in van de Tivoli en een ooit aangespoelde Minidisc portable, waar bij gebrek aan iets ambitieuzers tussen de reviews in naar geluisterd wordt.

Uit: Music Emotion, januari 2014

Met de Marantz-dozen nog onder de kerstboom, werd de luisterruimte gevuld met passend decemberrepertoire. Sinterklaas en kerst vonden hun apotheose in ‘Happy Newyear’ van Abba. Vanaf de Japanse limited edition single (Darts White Christmas DSS-13), ooit gescoord bij Hiroshi Zumi in Tokyo. Want de Marantz PM-14S1 heeft een heuse MC-phono-ingang. 

Welke reden kan iemand hebben om vandaag de dag nog te investeren in een (sa)cd-speler? De bijbehorende versterker PM-14S1 heeft nog niet de status van bedreigde audiofiele diersoort, want versterkers zullen voorlopig wel nodig blijven. Wel, er is absoluut niets mis met cd-weergave. Veel moderne cd’s bieden een ongekende geluidskwaliteit. De toegevoegde waarde van deze fysieke drager is dat de eigenaar beschikt over een kast gevuld met schijven en de daarbij horende documentatie in de vorm van een boekje, uitvouwbladen en foto’s. Daarbij hoort een zekere ‘pride of ownership’. Het is heerlijk om met zo’n collectie fysieke cd’s bezig te zijn. Een gegeven is dat er in de wereld miljarden cd’s bestaan. Die poets je niet zomaar even weg door te roepen dat streaming momenteel de grote trend is. Er zijn volksstammen die nog blue amberols, 78-toeren schijven en elpees draaien.

Ken Ishiwata tijdens de introductieshows van de modellen, najaar 2013 (verslag)

Streaming, althans als het om de beschikbaarheid van hi-res bestanden gaat, heeft voordelen. Los van vermeende vormen van gebruiksgemak is de geluidskwaliteit het meest doorslaggevende argument. Althans, dat zou het moeten zijn. Maar de industrie kan natuurlijk ook gewoon hi-res bestanden op fysieke schijven leveren, zoals Bert van der Wolf onlangs deed met Turtle Records. De echte reden dat streaming door ieders strot wordt geduwd, is dat de muziekindustrie de absolute controle wil hebben over wat iedereen thuis afspeelt en dat streaming een nieuwe bron van inkomsten vormt. Vooral voor de sites met downloads en veel minder voor de artiesten. Die (uit commercie gedreven) dwang is vergelijkbaar met de introductie van HDMI, waardoor video- en audiosignalen vrijwel buiten de controle van de consument komen te liggen. Het ideale model is ‘streaming from the cloud’. Dat betekent dat de consument thuis zelfs helemaal geen bestanden meer heeft. Je streamed ze via een cloudprovider op basis van een ‘pay per view’ model. Als je drie keer achter elkaar ‘Hotel California’ wil draaien, kun je drie keer betalen. Een andere belangrijke reden voor het afschaffen van de cd is dat de licenties verlopen zijn. Er is voor de industrie nauwelijks meer iets te verdienen aan de cd-technologie, althans dat denkt men. In Nederland accepteren we in ieder geval kritiekloos de fraaie praatjes van marketeers. Die hebben altijd wel een verhaal om de echte redenen te verbloemen. Het doet denken aan Thorens, dat in 1974 in een brief aan een klant communiceerde dat de TD-124 echt verouderd was ten faveure van de TD-125. De geschiedenis heeft in ieder geval anders geleerd. Maar, je voelt je tegenwoordig haast maatschappelijk buitengesloten als iemand een cd-speler in je huis ontdekt en constateert dat er nog niet wordt gestreamd. Het resultaat is dat hele collecties waardevolle cd’s het huis uit worden getrapt, inclusief cd-spelers. De consequenties van die nonchalance zijn dat er over enkele jaren geen cd-speler meer wordt gebouwd, dat cd-winkels verdwijnen en dat platenmaatschappijen alleen nog maar bestanden verkopen. In de bureaulade ligt dan een 5Tbyte-schijf met 80.000 mp3-tjes. Romantische vrijetijdsbesteding toch?

De nieuwe set

Met hi-res bestanden is helemaal niets mis. De geluidskwaliteit is verreweg superieur aan wat de cd-standaard kan bieden. Mits het gaat om echt hi-res materiaal. Consumenten worden vaak misleid omdat zogenaamde hi-res bestanden upsamples zijn van gewone cd’s, lp’s en zelfs mp3’s. Ook hier wint de commercie het van de geluidskwaliteit. ‘Alles van waarde is zeer kwetsbaar’, aldus Lucebert. Het zou een veel beter model zijn als de industrie niet in termen van vervanging denkt. Grammofoonplaten, cd’s, sacd’s en hi-res bestanden kunnen gewoon naast elkaar bestaan. In ieder geval een prima model voor de komende twintig jaar. Na die tijd is de mensheid het misschien spuugzat dat elk stukje informatie alleen nog maar beschikbaar is vanuit clouds, dat daar standaard (teveel) voor moet worden betaald, dat de overheid en NSA precies weten welke verdorven muzieksmaak u etaleert en dat het hele controle- en registratiecircus daaromheen de privacy ernstig aantast. Dan ben je blij dat er thuis nog een kast staat met enkele honderden cd’s en/of langspeelplaten. Maar het kan ook best zijn dat streaming, maar dan van echte hi-res files, middels een acceptabel distributiemodel de mainstream wordt. Uiteindelijk is de cd-standaard voor de opslag van digitaal materiaal achterhaald (al vele jaren) en klinkt echte hi-res superieur. Daar is geen enkele discussie over mogelijk. 

Marantz verdient alle lof, omdat zij nog steeds nieuwe (sa)cd-spelers introduceert. Dat betekent een commitment aan deze beide standaarden, waar Philips en Sony domweg afgehaakt zijn. Daarnaast zet Marantz ook in op nieuwe technieken en standaarden. Dat is commercieel gezien begrijpelijk, maar ook erg interessant. Nieuwe technieken verdienen het om onderzocht te worden. De hele wereld van streaming, hi-res audio, media-servers en home-automation is uiterst boeiend. De nieuwe Marantz SA-14S1 speler biedt dan ook mogelijkheden om bestanden af te spelen.

Even voorstellen
De SA-14S1 (sa)cd-speler en de PM-14S1 geïntegreerde versterker zijn nieuwe modellen in de Marantz Premium Series. Ze vervangen de bekende SA-15S2 en PM-15S2. Het komt eigenlijk een beetje dom over om alle knopjes en aansluitterminals te gaan beschrijven. Een cd-speler is een cd-speler en geïntegreerde versterkers hebben weinig om over wakker te liggen. Ook zeggen de standaard opgegeven specificaties helemaal niets over hoe apparaten geluidstechnisch presteren. Vandaar alleen een opsomming van de highlights en andere opvallende zaken. Omdat de gemiddelde audiofiel apparaten prominent in de huiskamer plaatst, speelt het uiterlijk om twee redenen een rol. Het mag enerzijds niet detoneren met het zorgvuldig samengestelde interieur (doorgaans bedacht door de vrouw des huizes). Anderzijds moet iedereen kunnen zien en voelen dat er een aanzienlijk bedrag stukgeslagen is aan de nieuwe audio-componenten. Met een beetje geluk komt de geluidskwaliteit dan op de derde plaats. Maar, de Marantz apparatuur kan op de genoemde drie topposities scoren. De apparaten voelen zwaar en degelijk aan. De duistere processen die zich afspelen in het brein van de audiofiel, hebben de wereld geleerd dat er een significante correlatie is tussen gewicht en kwaliteitsperceptie. Daarom voorzag Philips een aantal cd-spelers van een loodzwaar stuk composietmateriaal, met als afleidingsmanoeuvre dat het de resonanties zou dempen. Dat hebben de Marantz-componenten niet nodig.

Het gewicht komt voort uit de zeer degelijke constructie. Ze doen dan ook een beetje denken aan de jaren zeventig en tachtig. Audio-componenten werden in die tijd zwaar en degelijk gebouwd, maar niet met de intentie om zwaar en degelijk te zijn. In die jaren waren de businessmodellen, kwaliteitsnormen en economische overwegingen gewoon anders. Bij het omzetten van een switch op het frontpaneel van zo’n apparaat trilde de vloer even. De glorietijd van Pioneer, Marantz, Luxman, Sony, Revox en Sansui. Later in het decennium kwamen er spelers van 950 gram, met een torderend chassis en goedkope Chinese aansluitingen. Merkwaardig genoeg was hier ook niet altijd een relatie met de geluidskwaliteit. Voor de notoire exhibitionisten, die vooral ‘kijken’ naar high-end systemen, zijn de beide Marantz apparaten ware eyecatchers. Gebleven zijn de klassieke Marantz designelementen, zoals de symmetrische opbouw van het front en de bekende ronde meter. De beide ‘wings’ van het frontpaneel zijn van massief metaal. Iets dat node mist op de zeer kostbare UD9004. De hele voorgevel van beide Marantz-apparaten staat in blauw floodlight en dat maakt dat bezoekers aangetrokken worden als een slager tot een dood paard. Daarbij wordt de hier even verblijvende Audio Note M1000, met een veertig keer hoger prijskaartje, volledig genegeerd als zijnde onopvallend oud ijzer. Maar, de Marantz-set draagt zeker bij aan de sfeervolle dagen die het einde uitluiden van 2013. 

De (sa)cd-speler beschikt over een USB-B poort die in asynchrone mode werkt en LPCM en DSD content (2.8MHz en 5.6MHz) kan verwerken. De speler kan ook als ‘losse’ 192kHz/24bit converter worden gebruikt. Er zijn vier digitale inputs beschikbaar (USB-B, USB-A, Optical en Coaxial). De USB-A connector bevindt zich op het front en is bedoeld voor iPod, iPhone en USB-devices. Er is verder een digitaal filter met verschillende standen en een discreet opgebouwde hoofdtelefoonversterker op basis van HDAM modulen. Met behulp van de Marantz Remote App in combinatie met de NA-11S1 netwerk player kan deze speler bediend worden door een iPhone, iPod of Android device.

Versterker
De versterker kan in een 4 Ohm-belasting 140 Watt per kanaal ontwikkelen en bij 8 Ohm gemiddelde weerstand komt de teller op 90. Dat vermogen komt naar buiten via massief koperen luidsprekerterminals. De voorversterker en eindversterker kunnen (niet volledig) ontkoppeld worden. Er is dan een zogenaamde Power Amp Direct functie. De ingebouwde eindversterker kan dan bijvoorbeeld vanuit een (geregelde) hometheater opstelling worden aangestuurd, vanuit een andere voorversterker, vanuit een (geregelde) (sa)cd-speler of een mengtafel. Ook de ingebouwde voorversterker kan separaat worden gebruikt om een eindversterker aan te sturen of een subwoofer. Het is niet mogelijk om op hetzelfde moment de pre-out en de Power Amp Direct te gebruiken. Er kan dus niet, zoals dat vroeger gebruikelijk was, een equalizer of taperecorder tussen de pre out en de ‘Power Amp Direct In’ worden geschakeld. Als er meerdere PM-14S1-versterkers worden gebruikt (bijvoorbeeld voor hometheater of een multichannel audio-only systeem), dan kunnen deze versterkers gelijktijdig bediend worden. Daartoe dient de F.C.B.S-connectie.

Vanzelfsprekend is er bij Marantz nagedacht over de keuze van componenten. Er worden geen ‘normale’ opamps gebruikt, maar operationele versterkers die opgebouwd zijn uit discrete componenten. Er is dan ook een nieuwe generatie HDAM-modulen aan boord. Ook zal Ken Ishiwata zijn licht hebben doen schijnen over de inzet van bepaalde elektronische componenten. De versterker heeft zowel een phono-MC als MM mogelijkheid en is ook weer te bedienen via de Marantz Remote App (in combinatie met de Marantz Premium NA-11S1 Netwerk Audio Speler). Door de zogenaamde ‘current feedback’ is de versterker ongevoelig voor zware luidsprekerbelastingen. Zowel de (sa)cd-speler als de versterker worden geleverd met de fraaie halfmetalen afstandsbediening, die ook de ‘top of the line’ universele speler UD9004 kenmerkt. Uiteraard zijn de functies op de remote voor de 14-set anders dan op de afstandsbediening van de UD9004. Met de afstandsbediening (RC001PMSA) voor de 14-set kunnen beide apparaten worden benaderd. Maar, bij aanschaf van beide apparaten heeft u meteen twee van die afstandsbedieningen beschikbaar. Dat is handig (samen tracks selecteren) of leidt tot ‘twee kapiteins op een schip’-scenario’s. Ook raken afstandsbedieningen meestal zoek.

Luisteren

Al die technologie en de fraaie uitvoering zijn geweldig, maar voor de ware muziekliefhebber gaat het uitsluitend om de geluidsmatige prestatie. Apparatuur is slechts een hulpmiddel om van muziek te genieten. Het is dan ook totaal oninteressant of er kerosine of aardgas in een versterker moet, wat er op het prijskaartje staat, of je het ding wel of niet achter de muur inbouwt en hoe de score is tijdens een ‘beauty contest’. Immens saai, maar de professionele Philips-versterkers die af en toe in de luisterruimte staan en aan de voorzijde slechts twee grijze paneeltjes tonen, hebben menige multimillion dollar versterker met het charisma van Kate Moss het nakijken gegeven.

De Marantz-componenten zijn derhalve koud uit de doos neergezet, voorzien van extreem goed matchende kabels (nagemeten) en losgelaten op diverse luidsprekersystemen die toevallig voor de grijp stonden. Zoals inmiddels genoegzaam bekend: dan moet het gewoon werken en iets fundamenteels presteren. Dat fundamenteels uitte zich direct in een schrikbarend brede, diepe en vrije stage. Met het op bedrijfstemperatuur komen van de apparatuur ontwikkelde zich ook de fraaie weergave van klanken. Met solid state bereik je nooit helemaal de diepe harmonische tonaliteit en het realisme in klank waartoe een aantal buizenversterkers in staat is, maar de verdienste van de Marantz-elektronica is dat de klank zuiver is en zonder allerlei rotzooi die de realiteitsbeleving van de klank geweld aan doet.

Bij het draaien van sacd’s (echte native dsd-opnamen), valt op dat deze ruimtelijker en bovenal natuurlijker klinken dan de cd-versies. Dat is niet alleen de toegevoegde waarde van DSD, maar per definitie de plus die hi-res heeft ten opzichte van de oude en vertrouwde 16bit/44kHz-standaard. Opvallend is de enorme drive die de Marantz versterker in het laag heeft. Dynamiek, klank, ruimtelijke weergave en detaillering bereiken audiofiele waarden. Dat alles binnen de licht warme toon die kenmerkend is voor Marantz-apparatuur. Er kan nog een pagina volgeschreven worden met opmerkingen over elke denkbare performance-parameter, maar daar heeft de gemiddelde muziekvriend weinig aan. Het is daarom veel belangrijker om te melden dat deze set gewoon muziek maakt, hoe onmogelijk het ook is om dat begrip te omschrijven. Het is geen enkel probleem om de allerbeste luidsprekers aan te sturen met deze set. De slechtste optie is om te gaan bezuinigen (in kwalitatief opzicht) op luidsprekers. Met de juiste luidsprekers en de juiste opname is de set ook in staat tot een spectaculaire realistische weergave. Dan gaat het om golddisc cdr’s die rechtstreeks van de master afkomen. Met behulp van het knopje ‘disc/input’ op de remote is te kiezen tussen de verschillende digitale ingangen. De prestaties van een externe bron of USB-bron met de ingebouwde converter zijn voortreffelijk. Aanschaf van deze Marantz bespaart dus een losse USB-converter die ook via coax en glas bruikbaar is. De SA-15S2 was alleen voorzien van digitaal-in over glas.

Conclusie
Marantz blijft de liefhebbers van fysieke schijfformaten trouw en komt met een speler die cd en sacd leest, maar ook een volwaardige DAC biedt met USB, glas en coaxiale ingangen. Interessant voor de consument met een kostbare collectie cd en sacd schijven die zeker ook wil experimenteren met streaming. Wie beschikt over andere digitale bronnen (DAT, Minidisc, computer soundcards, professionele cardplayers, gameconsoles enzovoorts), kan deze apparatuur ook aansluiten en gebruik maken van de kwaliteiten van de ingebouwde converter. 

De set is buitengewoon degelijk en fraai gebouwd. Highlights zijn de fraaie weergave van klank, de dynamiek en het strakke en krachtige laag. Deze set past bij de beste luidsprekers die beschikbaar zijn op de markt. Dan is een absoluut high-end niveau bereikbaar. 

Marantz SA-14S1 € 2.499,-
Marantz PM-14S1 € 2.499,-

Marantz – www.marantz.nl & hifi.nl/marantz