Block PS 100 platenspeler

Vanaf een paar duizend euro koop je een platenspeler meestal 'à la carte' & loopwerk, toonarm en element worden apart uitgezocht en aangeschaft, waarbij de montage en het afregelen aan de klant of de dealer wordt overgelaten.

Dat klinkt vervelend, maar in de praktijk wil de doorgewinterde analoogliefhebber zelf vaak 'aan de knoppen zitten'. De arm een klein beetje hoger of lager, iets meer of minder naalddruk: het heeft allemaal invloed op het gehoormatige resultaat zonder dat je direct van 'goed' of 'fout' kunt spreken.

Geef je net iets meer dan duizend euro uit voor een complete platenspeler, dan is er echter veelal sprake van 'plug and play': het element heeft de fabrikant vaak al uitgezocht (en valt meestal in de categorie 'prima om mee te beginnen, maar ooit komt er iets beters'), alles is al gemonteerd en afgeregeld en de arm kent bijvoorbeeld geen mogelijkheid om de vertical tracking angle (de hoek waaronder het element de plaat aftast) in te stellen. Een fabrikant als Rega hanteert zelfs een driepuntsbevestiging voor het element zodat deze maar op één manier in de arm past.

Het Duitse audiomerk Block, dat naar eigen zeggen 'audiofiele componenten voor iedereen' maakt welke het in China laat monteren uit onderdelen die gedeeltelijk uit Europa komen (zo is het Nederlandse Premotec verantwoordelijk voor de motor van de onderhavige draaitafel) doet het anders. Koop je een Audio Block PS 100, dan krijg je een grote vierkante doos mee met daarin een soort Ikea-bouwpakket.

Bij het uitpakken bevat de bovenste 'laag' twee dozen met daarin de toonarm met toebehoren, de vrijstaande motor, aandrijfriem, gereedschap en olie en twee nogal beknopte installatiehandleidingen – één in het Duits en een in het Engels. Ben je de Duitse taal machtig, neem dan de eerste want het 'Chenglish' (of is het Germenglish?) in de andere kan hier en daar tot misverstanden leiden.

Opbouw
In een paar nogal kleine plaatjes laat de handleiding de opbouw van de platenspeler zien; gelukkig laat de constructie van het geheel weinig aan de verbeelding over. In de tweede laag bevindt zich de eigenlijke basis van de draaitafel. Deze bestaat uit twee hoogglans gelakte MDF platen, een vierkante onderplaat en een 'eerste verdieping' waarop straks het draaiplateau komt. De twee niveaus zijn met ronde, uit aluminium gedraaide profielen aan elkaar gekoppeld.

Hoewel twee daarvan een flink eind boven het 'bovendek' uitsteken waardoor het in eerste instantie lijkt alsof de draaitafel daaraan verend is opgehangen, gaat het hier om een zuiver massaloopwerk. Het gewicht en de stabiliteit van de constructie moeten het aftastproces dat 'bovenop' plaatsvindt, isoleren van storende invloeden zoals luchttrillingen en voetgangersverkeer in de luisterruimte.

Onderin de doos vinden we het eigenlijke plateau, een voor de prijsklasse met ruim 40 millimeter ongewoon dik en zwaar stuk mat geslepen acrylglas, een vilten mat, een stevige puck, een stroboscoopschijf en de as die aan één kant in het fosforbronzen lager wordt gestoken (eerst het uiteinde aan deze zijde voorzien van een weinig van de meegeleverde olie) waarna aan de andere kant het draaiplateau komt.

Het begint ergens op te lijken

Het begint nu al aardig op een draaitafel te lijken. In de linker bovenhoek wordt de ruim twee kilo wegende motoreenheid los van de draatafel geplaatst. Deze staat op drie spikes (onderzetschijfjes zijn meegeleverd) zodat hij niet door de riemspanning richting draaiplateau wordt getrokken. De afstand tussen motor en draaitafel wordt bepaald met een sjabloon die je over de spindel van de draaitafel en de motorpoelie legt. Riem om poelie en draaiplateau en het eigenlijke loopwerk is bijna bedrijfsklaar.

Bijna, want de draaisnelheid moet nog worden gecontroleerd en eventueel met de fijnregeling op de motoreenheid worden 'bijgestuurd'. Dat laatste was bij het testexemplaar wel nodig, want zoals hij kwam liep hij met de motor in de juiste positie ten opzichte van het loopwerk op 33 toeren nog steeds een behoorlijke tik te langzaam. De gebruikte motor is geen synchroonmotor waarbij de draaisnelheid wordt bepaald door de 50 of 60 Hertz taktfrequentie van de wisselspanning uit het net, maar een gelijkstroommotor zonder een bijzondere vorm van elektronische lastregeling – de aansturing bestaat uit een heel eenvoudige schakeling die wel voor een netjes afgevlakte spanning zorgt maar verder niets compenseert.

De procedure wordt in de handleiding niet echt uitgelegd, maar is gelukkig eenvoudig. Je pakt een ouderwetse gloeilamp (dus geen spaarlamp of halogeenlicht), zet die op de stroboscoopschijf en draait aan het stelschroefje tot de voor de draaisnelheid en netfrequentie geldende stroboscoopbalk 'stilstaat'.

Vervolgens is de arm aan de beurt. Deze is heel luxe voorzien van interne bekabeling van het Amerikaanse Cardas. In de basis van de draaitafel zelf zit ook een kort stukje bedrading met een vijfpolige stekker zoals bij SME aan de kant van de arm, en een paar cinchbussen die vast verbonden zijn met de draaitafel aan de andere kant. Je hebt dus ook een interlink nodig van draaitafel naar (phono-voor)versterker, deze is niet inbegrepen bij de draaitafel. Je kunt je afvragen in hoeverre het voordeel van de mooie toonarmbedrading wordt tenietgedaan doordat er twee extra stekkerverbindingen in het pad naar de versterker zitten, maar veel fabrikanten van high-end armen en draaitafels doen het ook zo en degelijk is het wel. Vijfpolige stekker aansluiten, de arm in de aluminium buis op de draaitafel laten zakken en met drie inbusboutjes vastzetten. De anti-skating wordt heel 'old school' ingesteld middels een gewichtje aan een draadje.

Element

Nu kunnen we eindelijk het element dat we eerder hebben uitgezocht voor deze draaitafel (Block laat deze keuze echt helemaal aan de koper over, ze verkopen zelf geen elementen - ook niet van een ander merk) gaan monteren. Met een elementje uit de honderd euro-prijsklasse doe je de Block (en jezelf) echt te kort, maar zo tussen 200 en 350 euro is een hele rits MM- en MC-elementen beschikbaar die prima bij deze draaitafel passen. Met een effectieve massa van twaalf gram is de arm een behoorlijke 'allemansvriend', het standaard contragewicht van 68 gram is voor de meest gangbare elementen afdoende om de juiste naalddruk in te kunnen stellen, maar voor een zwaar element, een lage naalddruk of een combinatie van beide is er ook een contragewicht van 120 gram beschikbaar.

Op de achterkant van de stroboscoopschijf staat een sjabloon afgedrukt voor het afstellen van het element. Laat je hierbij vooral niet leiden door de hoek van de vaste headshell want het element moet in een veel grotere hoek ten opzichte van de armbuis komen te staan. Heeft het gekozen element een rechte voorzijde, dan zal aan de hand van de sjabloon onmiddellijk duidelijk worden onder welke hoek het dient te staan, in andere gevallen wordt het ouderwets 'foezelen'. Een naalddrukweger zit niet bij het overigens zeer complete Block-pakket en die heb je wel nodig. Een digitale weger is natuurlijk heel comfortabel maar kost in de buurt van de 150 euro en je moet je voor dat geld afvragen hoe vaak je een element gaat inbouwen en afstellen. Voor een kwart van dat bedrag koop je een mechanisch wegertje waarmee je het klusje net zo goed volbrengt zodra je het 'trucje' door hebt.

On the fly
Nu komt het mooie van de door Block meegeleverde arm. De hoogte ervan is namelijk met een grote ronde schijf traploos verstelbaar, dusdanig soepel dat je deze hoogte-instelling niet alleen bij het initiële afstellen van het element maar wanneer je een béétje voorzichtig bent ook 'on the fly' terwijl de plaat draait. Een tikje lager zorgt voor een wat warmer, vergevingsgezinder geluidsbeeld, ga je te ver dan wordt het zompig en ongedefinieerd. Wat hoger zorgt voor meer pit en detail, te hoog en het beeld wordt te 'dun'. Waarmee we eindelijk bij het luisteren zijn aanbeland. Met een Denon DL-160 high output MC in de arm mocht de Block aan een gemodificeerde Audio Note M1 RIAA phono-voorversterker, een Pink Faun/Machmat lijnvoorversterker die op zijn beurt het signaal doorgaf aan een paar Welter single-ended 2A3 eindversterkers en Avantgarde Duo hoornluidsprekers een proeve van bekwaamheid afgeven. Om het allemaal nog een beetje spannender te maken stond op het naastgelegen audiorack nog een draaitafelcombinatie die zo’n beetje het tienvoudige van de totaalprijs van de Block kostte...

Krijgen we loon naar werken? Ja! Niet alleen het uiterlijk van de PS 100 doet een hogere prijs vermoeden dan de 1.199 euro waarvoor hij in de prijslijst staat, ook gehoormatig kan hij een aardig eind uitstijgen boven zijn prijsklasse. Kan, want zoals gezegd: je hebt het zelf in de hand. Wat direct weer opvalt is dat ook een relatief bescheiden analoge set-up kwaliteiten vertoont die ook bij extreem dure en geavanceerde digitale apparatuur niet evident zijn (andersom trouwens ook).

Wordt een relatief goedkope cd-speler op een installatie met hoog oplossend vermogen al snel vermoeiend om naar te luisteren , met de Block/Denon-combinatie valt ondanks de financiële onbalans tussen draaitafel en de rest van de keten heel goed te leven. Het klinkt gewoon erg lekker! De supermachine ernaast werd zegge en schrijve twee keer voor een vergelijk aangesloten (de eerste keer om mijn gevoel te toetsen dat de draaisnelheid te laag stond afgesteld), de rest van de tijd werd met heel veel plezier plaat na plaat op de PS100 afgespeeld.

Natuurlijk heeft de Block met zijn gelijkstroommotor en geschakelde 'stekkervoeding' niet de onvoorwaardelijke stabiliteit en autoriteit van een vijftig kilo wegend massaloopwerk van 10.000 euro met drie motoren en een geavanceerde elektronische motorsturing en dat zal je bij bijvoorbeeld piano of lang aangehouden tonen van (al dan niet synthetische) stringsecties in een direct vergelijk merken. Ook is het oplossend vermogen in het hoog minder.

Dat heeft gedeeltelijk met het gebruikte element te maken, maar met een veel duurder exemplaar ga je de grenzen van de draaitafel/toonarmcombinatie verkennen en vertaalt de extra investering zich maar beperkt in een betere kwaliteit. Bovendien is het geheel nu mooi in balans: het klinkt levendig en kleurrijk, maar de weergave is tegelijk ook vergevingsgezind. Oude platen, nieuwe platen, 'audiofiele' remasters of standaard pop- en rockopnamen: het is op de PS 100 allemaal heel genietbaar en 'analoog' in de goede zin van het woord. Dynamiek en laagfundament zijn verrassend goed: Nirvana, Rammstein en The Prodigy knallen uit de luidsprekers en creëren een mate van betrokkenheid waarvoor je bij digitale weergave toch heel veel dieper in de buidel moet tasten.

Conclusie

Elke draaitafel van net boven de 1000 euro inclusief arm heeft zijn grenzen. Alleen liggen die bij de Audio Block een stuk verder weg dan we in deze prijsklasse gewend zijn – het apparaat verdient het om niet zomaar met een goedkoop elementje aan een standaard phono-ingang of een losse phonotrap van 100 euro te worden 'gehangen'. Het is helemaal niet overdreven om bij de PS 100 – nu of later – nog eens duizend euro uit te trekken voor element en phono-voorversterker samen. Dan heb je een serieuze vinylketen waar je niet snel zult 'uitgroeien'.

Voor die meer dan uitstekende prijs-prestatieverhouding is de koper medeverantwoordelijk, want om het maximale uit de PS 100 te halen is wat meer aandacht en inzet vereist dan bij andere draaitafels in dit deel van de markt. Aan de andere kant geeft het Duitse audiomerk wel een compleet arsenaal aan hulpmiddelen mee (al mag de handleiding zeker voor wie dit de eerste 'serieuze' draaitafel is wel wat duidelijker met vooral grotere plaatjes) en kunnen we ons voorstellen dat een dealer bij aanschaf met raad en daad terzijde staat.

Dan blijft er nog maar één struikelblok over: de PS 100 wordt in een strikt gelimiteerde oplage van 1000 exemplaren gemaakt. Ons testexemplaar was nummer 514, dus dat schiet al aardig op. Gelukkig laat Jilles Berendsen van importeur Look & Listen weten dat er inmiddels aan een Mk2-versie wordt gewerkt die afgezien van enkele detailwijzigingen identiek is aan het onderhavige exemplaar. De marketingstrategie gaat wel aangepast worden, want Audio Block gaat de Mk2 tevens aanbieden met element.

HiFi.nl plus- en minpunten
+ Heel veel platenspeler voor het geld
+ Open, krachtig, kleurrijk geluid
+ Vertical Tracking Angle eenvoudig instelbaar

- Handleiding mag beter, beknopt met erg kleine afbeeldingen
- Eenvoudige aansturing DC-motor; draaisnelheid ligt niet 'vast' 

Importeur: Penhold B.V.
Poppenbouwing 56-58
4191 NZ  Geldermalsen
Tel: 0345-588080
Fax: 0345-588085
Website