Focal JMlab fabrieksbezoek in Pau

Zelfs al maak je elektrostaten, elke luidspreker heeft een vorm van een behuizing of frame nodig. En om behuizingen snel, efficiënt en netjes te fabriceren maak je gebruik van een fabriek. Tijdens mijn vakantie was ik in de gelegenheid één van de kastenfabrieken van Focal – JMlab te bezoeken.

Gelegen aan de voet van de Midi-Pyreneën en net onder de rook van Pau. Een gelegenheid die ik, samen met mijn vrouw, met twee handen aangreep en waar wij van Jacques Constant, directeur van de Pau vestiging en van de professionele divisie van Focal – JMlab, een complete rondleiding kregen.

Jacques Constant is een vriendelijke ogende man van middelbare leeftijd die verbazingwekkend goed Engels spreekt. Gelukkig maar, want mijn Frans is abominabel. Als ik van wal steek met de vraag waarom de kastenfabriek zover van St. Etienne afligt (het hoofdkwartier) verschijnt een grote glimlach op zijn gezicht. Ik woonde ooit in de buurt van Parijs maar wilde daar weg. In het klimaat en het natuurschoon van deze streek, gecombineerd met de rust en de ruimte, voel ik mij thuis. Ik wil hier nooit meer weg. Ik woon hier al heel lang en mijn bedrijf staat hier al jaren. Jacques Constant legt de historie graag uit. Jacques Mahul (CEO van Focal – JMlab) en ik zijn al 30 jaar vrienden. Wij kennen elkaar uit de audio al kwamen we uit verschillende disciplines. Jacques is 25 jaar geleden zijn luidsprekerunit fabriek begonnen en ik niet veel later hier een bedrijf om kasten voor luidsprekers te bouwen. Het was logisch dat toen Focal kasten nodig had voor de units, Jacques Mahul hier terecht kwam. Langzaam aan wilde ik zelf uit deze branche stappen en ik vroeg Mahul letterlijk: “Als je ooit genoeg geld hebt verdiend met Focal, neem dan dit bedrijf over, dan ga ik weer iets anders doen wat beter aansluit op mijn opleiding tot bedrijfseconoom. Ik ben tenslotte geen timmerman”. Tien jaar geleden kwam Jacques Mahul de afspraak na, mits ik nog 2 tot 3 jaar als directeur in Pau zou aanblijven. Die periode is ondertussen uitgegroeid tot 10 jaar en eigenlijk heb ik geen behoefte meer om te vertrekken. Zeker niet nu ik ook directeur ben van de professionele divisie waardoor ik veel kan en moet reizen, terwijl ik de supervisie behoud over deze locatie waar ik zoveel mensen ken en die staat in de streek waar ik zo graag woon. Lastig is wel dat St. Etienne hier 7 uur reizen met de auto vandaan is. Toch ga ik om de week naar St. Etienne voor mijn werk daar.

De productie deel 1

De vestiging in Pau is de laatste jaren ingekrompen. Eerst werden er 80.000 kasten per jaar gemaakt en werden er zelfs complete systemen geassembleerd. Om logistieke redenen maakt men hier nog maar 50.000 kasten op jaarbasis en is assemblage van systemen gestopt. In Pau maakt men een deel van de Cobalt kasten (center, rear en signature) en de complete Chorus lijn. Als vreemde eend in de bijt maakt men ook de kasten voor de professionele SM-11 en SM-8. Focal – JMlab maakt gebruik van een tweede fabriek waarvan ze mede-eigenaar is voor de Electra en de Utopia reeks behuizingen en van een Belgische toeleverancier voor de overige Cobalt modellen. Assemblage van units en de assemblage tot systemen vindt uitsluitend in St. Etienne plaats. Er werken in totaal in Pau nog 30 mensen, die handwerk combineren met machinale bewerkingen. Het bedrijf bestaat in Pau uit drie losse panden. Een klein kantoor, de fabriek voor de “gewone” reeks en een fabriek voor de Signature serie van de Cobalt. Als basis gebruikt men hier altijd MDF, overtrokken met vinyl, behalve voor de Signature serie die zijpanelen kent van MDF met houtfineer dat later in kleur wordt gespoten. Een verschil met de duurdere lijnen, want de gehele Electra serie is altijd MDF met echt houtfineer, terwijl de Utopia voor een groot deel uit massief hout bestaat.

Een luidsprekerbehuizing maken is voor vele fabrikanten een standaard routine. Ook voor Focal – JMlab. Niet spectaculair om te zien en daarom ben ik volgens zeggen de eerste vertegenwoordiger van de pers in Pau. Het wordt al snel gezien als een noodzakelijk kwaad dat los staat van hoogstandjes waar units aan voldoen. Maar men legt eer in zijn werk en een onberispelijke kast is wat de klant verwacht. Een behuizing start hier in dit bedrijf als een plaat MDF van 18 mm die op maat wordt gezaagd. De onder-, voor-, achter- en bovenkant vormen een lange plaat. De zijkanten kom ik later op terug. De lange plaat gaat door een “lamineer” machine, waar de vinyl laag wordt aangebracht op de buitenzijde. De zijkanten worden eveneens bedekt, de binnenzijde blijft op een kleine strook na blank MDF. In de plaat komen de uitsparingen en infrezingen voor de units voordat hij gevouwen kan worden. Hiervoor staat een CNC machine ter beschikking die in een razend en jaloersmakend tempo de gaten maakt. Wie het ooit met de hand heeft gedaan zal met lede ogen aanzien hoe gemakkelijk het gaat in een fabriek.

Een luidspreker heeft zes kanten en dus moeten de zijkanten nog gemaakt worden. Die gaan uiteraard ook door freesmachines, maar ook langs schuurmachines om de afronding aan de voorzijde te krijgen. Daarna worden ze gelamineerd. De schuine en de kopse kant worden voorzien van een soort tape die bestaat uit 50% lijm en 50% vinyl in de juiste kleur. Die tape passen maar weinig fabrikanten toe en het is een procédé dat Focal – JMlab uitontwikkeld heeft voor eigen gebruik. Door de hoge hoeveelheid lijm vult de tape de oneffenheden in het MDF geheel op. Zo goed zelfs dat men het ook gebruikt voor de Signature kasten die gespoten moeten worden. De kopse Signature kanten krijgen de tape, de vlakke zijkant is gefineerd en geschuurd. Na het spuiten houdt men een hoogglanzend geheel over zonder naden en zonder oneffenheden. Het spuiten gebeurt in de speciale afdeling voor de Signature lijn. Overgangen tussen tape en fineer zijn niet waar te nemen.

De productie deel 2

Als de plaat, die gevouwen gaat worden, klaar is, gaat hij door een volgende CNC freesmachine die aan de boven- en onderkant onder een hoek van 45 graden een schuine kant freest. Tegelijk worden drie V-vormige inkepingen gemaakt, zodat de kast op te vouwen is van een platte plank tot een rechthoek.

Dat vouwen gebeurt met de hand. Achter de CNC machine staat iemand die de gleuven voorziet van witte, koude lijm en van een paar dotjes hete lijm. Onder en boven wordt vast wat dempingmateriaal mee gelijmd. De hete lijm zorgt ervoor, dat als de kast gevouwen wordt, hij binnen enkele tellen stevig genoeg is om de zijkanten te verlijmen. Dan gaat het geheel onder een pers. De nauwkeurigheid van de CNC bewerkingen maakt het lijmen alleen maar makkelijker en steviger. De koude witte lijm maakt de kast voor jaren stevig en luchtdicht door langzaam te harden als de kasten allang gestapeld zijn. De kant en klare kasten gaan op pallets en vertrekken naar St. Etienne om straks als luidspreker ergens ter wereld terecht te komen bij de consument.

Wie zelf met MDF heeft gewerkt weet dat het ongelofelijk stoft als je het freest, schuurt of zaagt. In de twee fabriekshallen zijn grote afzuiginstallaties neergezet die alle MDF stof weghalen van de werkvloer en de machines. Het stof gaat via een buizenstelsel naar silo’s die naast de hallen staan. Daarvandaan wordt het uiteindelijk afgevoerd. De afzuiging is niet alleen een milieueis maar maakt het werken veel prettiger en het zorgt ervoor dat de kasten mooi schoon zijn. De investering die nodig was voor de silo’s en de afzuiging loog er niet om, vertelde Jacques Constant met een zucht.

Het is tevens het einde van de rondleiding door dit kleine maar gespecialiseerde onderdeel van het concern. De kastenbouw neemt maar een bescheiden plaats in het geheel in. Maar het is best leuk om met eigen ogen te zien hoe na de investering in kostbare CNC machines, kasten snel en vaardig gemaakt kunnen worden. En dat in de rust en uitgestrektheid van de streek rond Pau. Mijn gezwoeg vroeger thuis toen ik nog luidsprekers bouwde staat in geen verhouding. Noch in afwerking, noch in maatvoering en zeker niet in snelheid. Terwijl wij in de auto stappen om door te reizen naar Lourdes en verder te gaan met de vakantie, stapt Jacques Constant in de auto om naar St. Etienne af te reizen. Na een welgemeend wederzijds au revoir!