Harmonischen - van opname tot weergave
Harmonischen; van opname tot weergave
Het nu volgende artikel is een gedachtegang die ik eens had naar aanleiding van een meting die ik deed aan de single ended buizenversterker van een klant van mij. Deze gedachtegang is voor een groot deel hypothetisch en dient meer om een discussie op gang te brengen en tot nadenken te stemmen, dan om tegen allerlei schenen en andere zere benen te schoppen. Ter bezinning ook en tot slot ook nog om bij u, als koper van hifi-apparatuur een stukje relativiteitszin te weeg te brengen.
Stel, u woont een concert van André Rieu bij en helemaal in vervoering van de muziek koopt u één of meerdere van zijn cd´s. U gaat er thuis eens lekker voor zitten, zet de zojuist gekochte cd op en luistert aandachtig naar André´s mooie vioolspel maar vindt eigenlijk al snel dat zijn viool thuis lang niet zo mooi klinkt als in de concertzaal. Nu hebt u genoeg ervaring met hifi om eigenlijk niet anders te verwachten; u zit tenslotte niet in de concertzaal, maar thuis en er is ook een hele berg elektronica aan te pas gekomen voordat u thuis naar de viool van André Rieu kunt luisteren en dan lever je gewoon kwaliteit in, dat kan niet anders, maar toch kan het voor uw gevoel beter. De volgende dag gaat u naar de gerenommeerde hifi winkel waar u al jaren klant bent en u legt het probleem voor. De verkoper luistert welwillend en stelt voor dat u eens een middagje wat sets apparatuur gaat beluisteren aan de hand van de cd´s van André Rieu. U lijkt dat wel wat en op een middag gaat u dan ook zitten luisteren naar een aantal suggesties van de verkoper, die zowel budgettair als klankmatig voor u geselecteerd zijn. Onder de beluisterde versterkers zit een single ended buizenversterker en deze versterker raakt u in het muzikale hart. Na ook voor alle zekerheid de versterker thuis te hebben geprobeerd weet u het zeker; deze wordt het. De deal wordt rondgemaakt en het genieten van de cd´s van André Rieu krijgt ineens een geheel nieuwe dimensie; wat een klankrijkdom, wat een timbre, wat een diepte en een muzikale intensiteit!
Wat gebeurt er nu precies?
Laten we weer eens met André Rieu beginnen. Zijn cd´s worden óf in een studio óf live in een concertzaal opgenomen met een aantal microfoons die met lange kabels aangesloten worden op een mengtafel en van de mengtafel gaat het signaal naar een opname apparaat, tegenwoordig meestal een digitaal ding, een harddiskrecorder of iets in die geest. Het resultaat van deze opname wordt in de studio uitgewerkt, ge-edit en gemasterd en door allerlei processors gehaald, net zolang tot het op een cd geperst kan worden en met bakken vol in de winkels ligt. Dat er een en ander mis gaat voor wat betreft de klankmatige verwerking van de originele harmonischen van de prachtige Stradivarius viool van André Rieu moge duidelijk zijn, maar als we dit via een hifi installatie gaan weergeven dan willen we toch in ieder geval de indruk krijgen dat we naar de Stradivarius viool van André Rieu zitten te luisteren, alleen hebben wij niet allemaal zo´n geoefend gehoor voor het herkennen van een Stradivarius viool als André Rieu. Dit betekent dat ons gehoor relatief gemakkelijk met zich laat sollen en dat gebeurt dan ook. Die laatste regels komen me erg bekend voor. Juist, een paar alinea’s naar boven staat precies hetzelfde en toch is het anders en dat is nu precies wat er in uw hifi installatie gebeurt. Als u naar André Rieu zit te luisteren in uw huiskamer hoort u precies dezelfde noten als André, toen hij ze stond te spelen in de studio of op dat prachtige concert, alleen anders.
En hiermee kom ik tot de kern van dit betoog: De single ended buizenversterker met zijn stuitend hoge vervormingpercentage voegt aan het geluid weer een stuk harmonischen toe, die tijdens de opname verloren gegaan zijn. Dit is alleen een ander spectrum van harmonischen; dat van de versterker! De aangenaamheid en muzikaliteit van het geluid is daarmee terug, maar het is een andere viool geworden.