Op de iTunespagina van Red Hot Chili Peppers’ nieuwe album “I’m With You” staat als laatste zin bij “opmerkingen van iTunes”: "Het nieuwe album is geproduceerd door Rick Rubin en is speciaal voor iTunes gemasterd voor een betere geluidskwaliteit”. Blijkbaar is er een verschil tussen een release voor iTunes en voor een CD, maar houdt dat ook impliciet in dat alle 18 miljoen andere tracks op iTunes slechter klinken dan hun CD-equivalent? Vandaar deze recensie van het nieuwe album van deze vierkoppige band. Niet van de artistieke prestatie, nee zelfs niet van de productie of van de mix, maar van de bewerking van de originele mixen.
Vooral uit de audioprofessionele industrie krijgen we al jaren te horen dat MP3 een degradering van het geluid veroorzaakt. Bij een MP3 met een lage bitrate (in ieder geval lager dan 224 kbps) is dat inderdaad zo, dan klinkt het wat gruiziger, digitaler en hoor je een soort waterachtig geroggel in de nagalm. Maar met de enorme bandbreedte van tegenwoordig en grotere schijfruimte, hebben we MP3-bestanden van een hogere kwaliteit gekregen en Apple heeft zijn tracks met het beter klinkende AAC op de iTunes Store zelfs naar 256 kbps verhoogd. Zonder vergelijk met het origineel is er geen bijwerking van de encodering waarneembaar.
Maar verschil is er wel degelijk. Aangezien er toch data verloren gaat, moet dat ergens uit het signaal worden weggehaald. Zo wordt onder een bepaalde frequentie het geluid mono gemaakt en delen uit het signaal (vooral galm en akoestiekgerelateerde info) wordt weggelaten. Op het eerste ‘oor’ niet waar te nemen, maar psychisch kun je de muziek bijvoorbeeld als minder mooi ervaren, krijg je last van luistermoeheid of soms zelfs een vervelend gevoel op de oren, fase-achtige druk.
Die bijverschijnselen zijn niet weg te masteren. Maar als de heer Rubin het volgende zegt: “We hebben de originele mixen met hoge bitrate gebruikt om de iTunes-bestanden te maken in verschillende masteringrondes. Steeds luisterend naar de bestanden en deze steeds aanpassend.” Dan blijkt er dus volgens hem een verschil te zijn na het encoderen voor iTunes en de apart bewerkte versie hiervoor beter te werken: “Het lijkt of er meer klankinformatie is dan een doorsnee iTunes-bestand. Het klinkt meer als de CD en dat heeft uiteindelijk weken van experimenteren gekost om tot een uiteindelijke iTunes-master te komen.”
Foto: Rick Rubin
Afgaande op het bovenstaande denk ik dat hij dingen hoort die er niet zijn. Hoe is dat sowieso te horen, dat een bestand meer klankinformatie heeft dan een doorsnee iTunes-bestand? Daarom heb ik zelf dus ook een test gedaan. Originele CD gepakt, iTunes-bestanden gedownload en daarna de CD zelf geconverteerd naar de norm van de iTunes Store. Het resultaat: de originele CD klinkt het beste. Mooie duidelijke transiënten (de eerste puls van een nieuw geluid), rustig in het hoog, strak, maar dynamisch laag. De encoding naar aac van de CD heeft duidelijk wat moeite met het materiaal. Wat blijkt, de CD is qua geluidsniveau zo hard, op mijn meters rond de 10 VU, dat het haast ondoenlijk is om dit mooi te converteren. Het resultaat is een wat metaliger geluid.
De gedachtewijze om een speciale versie te maken voor iTunes is dus nog niet zo’n slechte, dit is één van de zeldzame gevallen dat de encoding een beetje, maar niet niet veel, slechter klinkt. De oplossing was volgens mij erg simpel geweest: het bron materiaal wat zachter aanbieden bij de encoder, zodat de bijwerkingen niet ontstaan. Het vreemde is dat er is gekozen om nog meer hoog en nog meer compressie toe te voegen, waardoor de tracks misschien een halve dB zachter klinken, maar gelijk ook minder knallend.
Je gaat je dan afvragen of dit niet allemaal de zoveelste verkoop- en marketingtruc is. Als de consument dit namelijk accepteert als zijnde ‘beter’, dan is dat misschien wel een reden om de andere 18 miljoen tracks van iTunes ook aan te pakken met een label “digitally remastered for iTunes”.
