Toen dertig jaar geleden iedereen massaal naar digitale muziek overstapte, werd Pro-Ject opgericht als voorvechter van vinyl. Toen leek dat krankzinnig, maar inmiddels is het Oostenrijkse merk wél uitgegroeid tot dé platenspelerbouwer. Maar Pro-Ject is daarnaast veel meer. Met de wel zeer energieke Heinz Lichtenegger aan het roer blijft het bedrijf gepassioneerd bezig met zoveel mogelijk mensen kennis te laten maken met geluidskwaliteit. Ook jongere muziekliefhebbers die niet per se over grote budgetten beschikken. Lichtenegger is daarbij zo outspoken als altijd, merken we als hem interviewen.

Pro-Ject Audio Systems

Pro-Ject werd opgericht in 1991. Het was een andere tijd: de Berlijnse muur was nog maar enkele jaren gevallen, Nirvana’s ‘Nevermind’ zorgde voor een piekverkoop van geruite houthakkershemden, en de cd was de koning der muziekdragers. Maar niet iedereen was een fan. In Oostenrijk wou Heinz Lichtenegger als grote vinylliefhebber zijn analoge droom nastreven, toen hij opving dat er net over de grens in Tsjechië een platenspelerfabriek op punt stond te sluiten. ‘Tesla’ genaamd, al had het uiteraard niets te maken met Elon Musk en z’n automerk dat nog decennia in de toekomst lag.

Er ontstond al gauw een samenwerking en een eerste draaitafel, de Pro-Ject 1. Met z’n strakke lijnen meteen herkenbaar als een platenspeler van het merk. Wat uiteraard decennia later ook geldt voor de X2, bijvoorbeeld.

Gaandeweg bleek Lichtenegger het toch juist gegist te hebben: er kwam een vinylrevival én er zou weer vraag zijn naar degelijke, betrouwbare platenspelers. Met een moderne uitstraling; een van de uitzonderlijke dingen die Pro-Ject deed was heel opvallende kleuredities produceren. Felrood, opvallend geel, een glossy blauw… heel wat anders dan de oude draaitafels uit de jaren zeventig en tachtig. Het merk blijft zo ook heel bewust van modes en trends. Ook nu nog biedt naast klassiekere uitvoeringen – walnoot is bijvoorbeeld een vaste waarde – ook slim gekozen modekleuren uit, zoals een donkergroen of een matgeel.

Het aanbod van Pro-Ject is anno 2023 wel heel breed geworden. Het bedrijf blijft het belangrijk vinden om degelijke instapmodellen te bieden, zoals de E1-modellen of de Primary Line. "Er moeten ook betaalbare én goede platenspelers zijn", vindt hij.

En dat woord 'degelijk' is helemaal op zijn plaats. De Pro-Ject-baas vindt het echt belangrijk om kwaliteit te bieden, ook bij de allergoedkoopste modellen. Lichtenegger klinkt bijna boos als hij het heeft over ultragoedkope platenspelers die de markt overspoelen maar uitsluitend uit minderwaardige onderdelen bestaan. Dat willen ze bij Pro-Ject niet doen. Het bedrijf ontwikkelt daarom bijvoorbeeld zelf toonarmen en ontwikkelt z'n platenspelers helemaal in-house.

Naast het herkenbaar strak design is het ook heel typisch voor Pro-Ject dat er verschillende uitvoeringen worden geboden. Zo kun je de E1 kopen in een basic uitvoering waarvoor je een versterker met phono-ingang nodig hebt. Maar ook in een versie met een eigen phono-versterker of zelfs met Bluetooth. Met die laatste kun je de platenspeler draadloos verbinden met een audiotoestel. Daarmee is het verhaal natuurlijk niet gedaan, want later ging Pro-Ject samenwerken met een fabriek in Slovakije gespecialiseerd in elektronica. 

“Eind jaren negentig maakte niemand nog phono-voorversterkers, en ik had die nodig voor bij mijn platenspelers.” Een succes én meteen het startschot voor een zeer uitgebreid assortiment opvallend kleine apparaten. Op de website van de fabrikant tellen we inmiddels zestig verschillende producten, gaande van een piepkleine Bluetooth-ontvanger tot een high-end DAC.  

Made in Europe 

Die lokalere samenwerkingen lieten toe snel te schakelen en doorheen de jaren slim in te spelen op trends en technologie met weer nieuwe producten. Het paste ook goed bij Lichteneggers ambitie om zijn bedrijf helemaal Europees te houden. Waar anderen hun productie outsourceten naar Azië, bleef Pro-Ject werken met de fabrieken in de buurt die zijn producten met de hand assembleren. De dozen van zijn platenspelers en toestellen zoals de recente MaiA S3-versterker dragen voor die reden trots een Europese vlag. Zo wil het bedrijf ook milieubewuster door het leven gaan.

Iets dat het nog eens aantoonde toen het in 2018 zijn nieuw hoofdkwartier in Mistelbach opende. Het gebouw werd meteen uitgerust met een innovatief verwarmingssysteem, met een immense tank in de kelder waar water doorheen het jaar in ijs wordt omgezet om zo tijdens de zomer te koelen en tijdens de winter te verwarmen (foto onder). Samen met de vele zonnepanelen op het dak kan het gebouw helemaal klimaatneutraal functioneren.

“We gaan het meer en meer over het milieu hebben. En dat is veel meer dan gewoon een groen logo op de doos kleven. Het is dingen als de fabricage, hoeveel transport er nodig is, waar je het koopt”, meent de Pro-Ject-baas.

Je moet niet lang met de man spreken om te ontdekken dat het geen goede zaak vindt dat zoveel goedkope audiotoestellen in China worden gebouwd. Zijn Europese aanpak heeft natuurlijk een nadeel: producten worden duurder omdat er Europese lonen betaald worden. “In China kunnen ze goedkoper produceren omdat wij in Europa meer kosten hebben. Ons voordeel is dan weer dat we weten wat we doen. Je krijgt bijvoorbeeld veel Aziatische producten met veel functies die je niet nodig hebt of die niet echt samen passen. Een DAC met een hoofdtelefoonversterker die niet echt goed is bijvoorbeeld.”

Unieke verschijning 

Wat maakt een typisch hifi-bedrijf uniek? Het antwoord is in veel gevallen samen te vatten in het woord ‘passie’. Dat houdt de hele industrie staande. De meeste audiobedrijven zijn niet echt heel groot. Maar dat houdt hen niet tegen. Hoewel ze wel economisch leefbaar moeten blijven, doen deze vaak high-endliefhebbers vaak eerst hun eigen ding. En dat is vaak ingegeven door de passies en de specifieke kennis van de eigenaars en ingenieurs die aan het roer staan. Het eindresultaat is regelmatig een geweldig klinkend toestel waarvan de boekhouder hartkloppingen krijgt.

Grote ondernemingen – denk Sonos of Apple – pakken het anders aan. Zij ontwikkelen producten met grote teams om heel grote groepen consumenten aan te spreken. De productie gebeurt ergens in China op lijnen waar ook smartphones en laptops van rollen. Passie staat wel in de marketingtekst, maar je voelt het niet altijd.

Pro-Ject is een van de weinige audiobedrijven die anders is. Als bouwer van platenspelers (voor zichzelf maar ook andere merken) is het zonder twijfel een van de grootste ter wereld. Het biedt een zeer uitgebreide lijn accessoires (incluis meubels en stroomoplossingen) en dat gigantisch assortiment aan betaalbare hifi-apparatuur. Daarnaast staat CEO Heinz Lichtenegger aan het hoofd van enkele andere merken, zoals Musical Fidelity, en wordt er nauw samengewerkt met andere Europese merken, zoals Canor. Een bezig bijtje dus.

Groot, maar met oog voor detail 

En toch blijft de Pro-Ject-baas met veel enthousiasme praten over z’n vele producten en heeft hij een heel uitgesproken kijkt op waarheen. Vraag hem maar eens wat er moet gebeuren om jongeren weer kennis te laten maken met luisteren naar muziek in de beste kwaliteit. Je krijgt meteen een hele uitleg en een duidelijke visie.

Voor Lichtenegger is het sleutelwoord: stereo. “We moeten de regels van stereo weer uitleggen. Muziek klinkt dan zoveel beter dan via een kleine Bluetooth-speaker die in mono speelt. Dat is onmiddellijk hoorbaar. Zelf denk ik dat steeds meer jonge mensen dat snappen, onder meer omdat retro echt een trend is. Zo maken ze kennis met meubels en hifi van vroeger.”

Die jongere en minder jongere muziekliefhebbers wil hij ook aanspreken met compacte, betaalbare elektronica. Dat gaat van zeer goedkope phono-versterkers en Bluetooth-ontvangers tot nog altijd zeer kleine DAC’s en versterkers. Pro-Ject heeft zo vier lijnen: de bereikbare E- en S-families, en de hogere DS- en RS-apparaten.

“Het idee achter onze compacte toestellen is om stereo en echte hifi aan de laagste prijs aan de consument te bieden”, zegt Lichtenegger. Hij claimt niet dat zijn compacte toestellen “super-high-end” zijn zoals toestellen van tienduizenden euro’s (“al komt de duurste RS-lijn wel in de buurt), maar stelt hij wel dat ze zeer goed zijn.

“We willen dat de consument begint met hifi. Daarom creëerde ik de MaiA S3, de goedkoopste, écht goede geïntegreerde versterker die nog in Europa wordt gebouwd.”

Lichtenegger zit met z’n hoofd altijd bij z’n producten, maar keert ook altijd terug naar Pro-Ject zelf. En de muziekliefhebber. “Hij koopt een merk en een product waar hij op kunt rekenen. Dat nemen we serieus, door te zorgen voor kwaliteit maar ook reserveonderdelen en support bijvoorbeeld.”

Upgraden in kleine stappen 

Minder bekend is dat veel draaitafels van Pro-Ject geüpgradet kunnen worden. Nieuwe matten, betere kabels, schoonmaakproducten, verbeterde voedingen… Er zijn zelfs meubels, planken en stofkappen beschikbaar. Het achterliggende idee is dat je niet per se een nieuwe draaitafel moet kopen als je iets beter wil.

Er zijn ook kleinere stappen mogelijk. Een puck om een bollere plaat wat neer te drukken kan bijvoorbeeld veel doen. Of je platenspeler op een schokopvangende basis plaatsen. “Bij Pro-Ject gebruiken we externe voedingen. Dat geeft je altijd het voordeel dat je kunt upgraden met een betere stroomoplossing. Zo geven we de consument die het wil altijd een kans om een stap richting high-end te zetten.”

Een interessante en snelle manier om de prestaties van een platenspeler te verbeteren is experimenteren met een andere mat. De standaardmat, vaak uit dunne vilt, vervangen door eentje van kurk of leder bijvoorbeeld.

Bij sommige platenspelers kun je ook een nieuwe (sub)platter of draaischijf kopen uit een beter materiaal. Acryl of aluminium bijvoorbeeld. Zo kan iemand die een goedkoop model koop van Pro-Ject toch de prestaties stelselmatig opkrikken.

De accessoires en onderhoudsproducten wil Pro-Ject in de Benelux beter toegankelijk maken. “Dealers zijn voor ons belangrijk en dat blijft altijd zo. Een betere platenspeler moet je in een winkel kopen. Maar niemand wil nog in een auto springen en naar het centrum van een grote stad rijden voor een eenvoudige kabel, bijvoorbeeld”, luidt het. Daarom wordt het makkelijker om die kleinere zaken gewoon online te kopen.

Pro-Ject pakt het in de Benelux in het vervolg iets anders aan. De platenspelers van het merk zijn gecategoriseerd in Hifi (of toegangelijke) platenspelers en High End platenspelers. Mika Distribution draagt zorg voor de distributie van de hifi (of toegangelijke) platenspelers en voor alle High-End Platenspelers kun je terecht bij distributeurs Highendmusic in Nederland en Vincent Hopchet in België, maar vooral bij vele lokale hifi-winkels. Om op onze eigen website onderscheid te maken, refereren we naar respectievelijk Pro-Ject Essentials en Pro-Ject Hifi.

Vinylliefhebbers in België en Nederland kunnen daarom sinds kort terecht op www.projectaudio.nl, een nieuwe webshop die ook beginnende muziekfans wil wegwijs maken in platenspelers. Op een heldere, informatieve wijze worden hier toegankelijke Pro-Ject-draaitafels en andere hifi-producten gepresenteerd, zoals de Speaker Box-luidsprekers of Box-toestellen. Bezoekers kunnen bijvoorbeeld makkelijk filteren op eigenschappen om de platenspeler die bij hen past op te sporen. Op de website vind je daarnaast een heel aanbod aan accessoires om je platenspeler te upgraden of het vinylluisteren te verbeteren. De bedoeling is om iedereen verder te helpen, onder meer via de telefoon of chat. "De kloof met de consument moet kleiner worden. Mensen weten niet altijd veel over platenspelers, dus het is belangrijk dat ze bij ons terecht kunnen met hun vragen."

De toekomst 

Omdat stilzitten niet in het DNA van Lichtenegger zit, zit er nog veel in de pijplijn. Hij gelooft stellig dat net nu mensen gaan opteren voor kwaliteit. De grote terugkeer van automatische platenspelers die de naald naar de plaat brengen en achteraf de toonarm weer parkeren speelt daar een rol in. “We gaan dit verder verbeteren om het echt naar een audiofiel niveau te brengen. Dit gaat de vinylmarkt echt vergroten. Er zijn meer en meer mensen die misschien geen audiofielen zijn, maar wel een simpele manier zoeken om een goede analoge ervaringen te krijgen. En daar gaan wij voor zorgen.” | www.projectaudio.nl