Rene van Es Muziekbeleving

De Muziekbeleving van… is een nieuwe rubriek op HiFi.nl waarin iemand vertelt over zijn passie voor muziek en geluidsdragers.
Deze maand deel één: René van Es

René van Es (Den Haag 1954) is netwerkspecialist bij TPG Post en muziek en hifi-freak vanaf zijn tienerjaren. Sinds zes jaar is hij columnist en recensent voor Hifi.nl. Van Es luistert naar jazz, klassiek, oude country, chanson, symfonische rock, maar ook Frans Bauer is geen taboe. “Een mooi geluid is als een rit in een rollercoaster. Een kortstondige sensatie. Mooie muziek is écht een verrijking van je leven.”    

“Zodra ik muziek mooi vind, gaan mijn ogen dicht en leef ik in de muziekwereld. Dan vind ik het allemaal wel best wat er om mij heen gebeurt.” Voor René van Es valt muziek in de categorie ‘essentieel’, een onmisbaar onderdeel van het leven. Ruim veertig jaar houdt hij zich al met muziek bezig, zowel met platen en cd’s als met geluidsdragers. “Ik denk dat ik een jaar of tien, elf was. Kreeg van mijn ouders een klein plastic grammofoontje en van mijn zus wat singeltjes erbij. In elk geval eentje van de Beatles. Zij was negen jaar ouder en mij wat muziek betreft ver vooruit. Ze was erg bezig met de Beatles, Roy Orbison, Cliff Richard, dat soort dingen. Via een grammofoon die ik kreeg van een toenmalig vriendje van haar, ontdekte ik dat je muziek ook in stereo kan weergeven. Plots wilde ik alles in stereo. Ik werd verzot op zowel de muziek als de apparatuur.”

Op de middelbare school kwam Van Es in aanraking met vrienden die meer deden met muziek, ‘buiten de gangbare paden’. “Iedereen was of Beatles of Stones, samen met hen kwam ik in aanraking met John Mayall & The Bluesbreakers, Fleetwood Mac, Pink Floyd. Ik spelde in die tijd muziekkrant Oor. Kwam er met kerst een dubbeldik nummer dan was ik dagenlang niet aanspreekbaar. Mede via Oor kwam ik uit bij de symfonische rock. Yes en Duitse groepen als Tangerine Dream en Passport. Als ik één album van een groep goed vond, wilde ik alles hebben. De blues liet ik vrij snel weer schieten. De country kwam er voor in de plaats. Gram Parsons, Linda Ronstadt, Dolly Parton, Emmylou Harris. Met zaterdagbaantjes en geld dat ik voor mijn verjaardag kreeg kocht ik hun platen. Ging ook geregeld naar concerten, vooral Nederlandse artiesten, Focus, Golden Earring, die waren minder duur. Eén keer heb ik Yes in Ahoy gezien.”

Shock

Maar zijn smaak veranderde voorgoed na de MTS. Van Es ging voor muziekblaadjes schrijven en kreeg een keer vrijkaartjes voor North Sea Jazz, het zal 1977 of ‘78 geweest zijn. “Ik wist niks van jazz, vond het ook geen leuke muziek. Maar North Sea was een regelrechte shock. Ik zag mensen als Ella Fitzgerald en Oscar Peterson optreden. Ik wist niet dat jazz zulke geweldige muziek kon zijn. Ik heb uiteindelijk drie dagen op dat festival rondgelopen, was total loss, maar muzikaal zeer voldaan. Vanaf dat moment ben ik driftig platen gaan verzamelen van mensen als Peterson, Stan Getz, Keith Jarrett, Fitzgerald.”

Naast jazz leerde Van Es een jaar later klassieke muziek waarderen. “Op zaterdagen werkte ik bij een audiozaak in Den Haag. Daar werd uitsluitend klassiek gedraaid. Klassiek, dat is muziek voor bejaarden, dacht ik altijd, maar daar hoorde ik dat dat helemaal niet klopte. Ik ben maar meteen ergens achteraan begonnen, met heftige barok: Bach, Vivaldi, nog steeds mijn favoriete klassieke muziek, liefst gespeeld op authentieke instrumenten.”

René van Es probeerde ook nog even zelf muziek te maken, maar bleek daar niet voor in de wieg gelegd. “Na maanden oefenen op de gitaar kon ik nog geen Vader Jacob spelen. Toen heb ik maar besloten dat het beter is om een plaat op te zetten en te luisteren naar iemand die het wél kan.”

In de loop der jaren ontwikkelde René van Es een sterke voorkeur voor ‘bijna alles wat vrouw is’; van diva’s als Holly Cole, Patricia Barber en Sade tot jonkies als Nynke Laverman en Wende Snijders. “Vrouwen betrekken me op een of andere manier meer bij muziek dan mannen.” Voorwaarde is wel dat ze echt kunnen zingen. Op nummer één van Van Es’ vrouwen top tien staat de Franse Patricia Kaas - ontdekt tijdens een vakantie in Frankrijk - op twee staat Rachelle Ferrell. “Ferrells stem is een uniek instrument. Ze kan gigantisch uithalen, heeft een enorm bereik van octaven. Dan weer klinkt ze als een man, dan weer als een gillende keukenmeid. Sommige mensen vinden het afgrijselijk gekrijs, ik vind het briljant.”

Kippenvel

Muziek luisteren is bijna een ritueel voor Van Es. Zeker twee keer per week gaat hij er speciaal voor zitten. Midden op de bank, precies tussen de speakers van zijn indrukwekkende set.

Bij voorkeur alleen, voor de rust, en om irritatie te voorkomen. Dan kan hij gewoon draaien wat hij wil. Zijn vrouw is namelijk meer van de zangers en London Chorale, mannen als Borsato (of ‘dergelijke krijsende heren’, zegt Van Es), al delen ze samen hun liefde voor Kaas. 

Een avondje luisteren begint meestal rustig, bijvoorbeeld met Rachelle Ferrell, en eindigt niet zelden hard en feestelijk met bigbandjazz of Dire Straits. Of zelfs met Frans Bauer. “Als ik een hele avond serieus heb zitten luisteren naar bijvoorbeeld Patricia Barber, technisch heel goed, mooi opgenomen en tamelijk emotioneel, dan is het heerlijk om me daarna even uit te leven, te beesten. Even geen diepe emoties of moeilijkdoenerij, maar lekker door de kamer stuiteren op Heb je even voor mij? of een moppie luchtgitaar spelen op Money for nothing.”

Dan giert het flink uit de bocht in Huize van Es, maar dat kan niet al te vaak, er is ook nog zoiets als buren. Een koptelefoon is voor Van Es geen alternatief: “Ik haat die dingen. Word er claustrofobisch van en paranoia. Zit ik constant in de rondte te kijken. Denk ik dat er iemand aan de deur staat of achter me in de huiskamer. Heel naar.”
Muziek is voor Van Es louter iets voor de vrije tijd. Werken met muziek op de achtergrond kan hij niet: “Ik kan me dan slecht concentreren.” Maar er is één uitzondering. “Als Bach speelt kan ik prima tikken. Maar daar willen ze op kantoor helaas niet aan.”   

Kippenvel

René van Es is niet alleen een muziekliefhebber, ook een apparatuurfreak en audiofiel. Hij investeert al jaren flink in zijn installatie. Tot ‘verdriet’ van zijn zoon (inmiddels 27) en dochter (22), lacht hij. “Ze hebben veel ellende meegemaakt met al die apparatuur die hier in huis werd gesleept. Had ik weer iets nieuws gekocht, konden er geen vriendjes komen, want dan werden ze geacht de hele avond stil te zijn omdat vader moest luisteren.”  

Naast nieuwe apparatuur verzamelt Van Es ook oude ‘gadgets’, die hij nauwelijks gebruikt.  “Maakt me niet uit van wel merk of type, als het maar kenmerkend is voor een bepaalde periode.” Neem de Marantz-audiotimer (waarde 5 euro, emotionele waarde: onbetaalbaar).
“We gebruiken hem alleen als we op vakantie gaan”, lacht Van Es, “dan gaat het lampje aan en uit. Maar ik ben er helemaal blij mee. Heerlijk om naar te kijken.” Hetzelfde geldt voor de Sony DA Converter (1985) en het Nakamichi-cassettedeck uit 1978. “Ik doe er niets mee, maar ben gewoon trots als ik er naar kijk.”  
Ook verzamelde Van Es een tijdje audiofiele platen uit Japan (Three Blind Mice Records) en direct gesneden elpees van Sheffield en Crystal Clear Records. “Bestelde ik in Amerika, enorme dynamiek, ongelooflijk zuivere opnames.”  Maar, zo benadrukt hij, “kippenvel krijg ik van de muziek, niet van de techniek.” Ongeacht of die muziek piept, kraakt of loepzuiver klinkt. “Patricia Kaas hoorde ik eens uit een plafondspeakertje in een Franse supermarkt. Alle haren op mijn armen stonden in no time overeind. Bij Sheffield platen heb ik dat gegarandeerd niet.”

Als René van Es zou moeten kiezen tussen een schitterende hifiset of een stel prachtige platen, valt de keuze toch op het laatste, zegt hij. “Een mooi geluid is als een rit in een rollercoaster. Het is een kortstondige sensatie, even genieten. Mooie muziek is écht een verrijking van je leven.”
    
Maar Van Es is audiofiel genoeg om zich elke maand aan te sluiten bij een clubje collega-fanaten. Samen luisteren ze naar de kwaliteit van (nieuwe) apparatuur. Maar het mooiste moment van de avond is traditiegetrouw het luisteren naar muziek. “Dan worden de oude platen uit de kast getrokken. Ouwe blues, Rolling Stones. Dan komen er allerlei herinneringen opborrelen die met die muziek van doen hebben. Dan zitten we met z’n allen te wippen op onze stoelen en voel ik me weer dat jochie van achttien. Héérlijk. Helemaal blij rij ik dan weer naar huis.”

De muziek van.....